İçeriğe atla

Tunguska Olayı

Koordinatlar: 60°55′K 101°57′D / 60.917°K 101.950°D / 60.917; 101.950
Tunguska ve çevresine yayılmış bir patlama
Meteorun Etki Bölgeleri

Tunguska olayı, 30 Haziran 1908 günü sabah saat yaklaşık 7:45 sularında Sibirya'nın orta kesimlerindeki Podkamennaya Tunguska Irmağı yakınlarında oluşan büyük gök patlamasının adıdır.

Patlama 10-15 megatonluk bir dinamit kütlesinin patlamasına eşdeğerdi. Kesin olmayan verilere göre patlamanın nedeninin, bir kuyruklu yıldız parçasının ya da asteroit'in havada patlaması olduğu sanılmaktadır. Cismin atmosfere yaklaşık 100.000 km/sa hızla girdiği ve ağırlığının 100.000 ile 1.000.000 ton arasında olduğu varsayılmaktadır.

Patlama bölgesi ilk olarak Rus bilim insanı Leonid Alekseyeviç Kulik tarafından 1927-1930 yılları arasında incelendi. Olayı uzaktan gözleyenler önce bir ateş topu gördüklerini ve ardından yer sarsıntısıyla birlikte, güçlü sıcak rüzgarların oluştuğunu söylediler. Avrupa'daki sismograflar, patlamanın neden olduğu sismik dalgaları saptadılar. Patlamanın alevleri yaklaşık 800 km uzaktan görülmüştü. Cisim atmosferde buharlaştığından çevreye çeşitli gazlar yayılmış ve olaydan belli bir süre sonra bile Sibirya ve Avrupa'da geceleri gökyüzünün parlak bir renk almasına neden olmuştur.

Kaynakça

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Atlantis</span> efsanevi kıta

Atlantis, Platon'un Timeos ve Critias diyaloglarında ulusların kibirlerini alegorik bir şekilde anlatmak için kullandığı efsanevi bir ada.

<span class="mw-page-title-main">Meteoroit</span> Güneş Sisteminde bulunan,  büyüklüğü kumdan kaya boyutuna kadar değişebilen enkaz parçacığı

Meteoroit, dış uzayda bulunan küçük bir kaya veya metal cisimdir. Meteoroitler, asteroitlerden önemli ölçüde daha küçük ve boyutları taneciklerden bir metreye kadar değişen nesneler olarak ayırt edilirler. Meteoroitlerden daha küçük nesneler, mikrometeoroit veya uzay tozu olarak sınıflandırılır. Pek çoğu kuyruklu yıldızlardan veya asteroitlerden gelen parçalardır, diğerleri ise Ay veya Mars gibi gök cisimlerinden çarpma etkisiyle fırlatılmış olan uzay enkazıdır.

<span class="mw-page-title-main">Stratovolkan</span> lav, tüf ve kül tabakasından oluşmuş, yüksek, konik biçimli bir volkan

Stratovolkan, pek çok sertleşmiş lav, tüf ve kül tabakasından oluşmuş, yüksek, konik biçimli bir volkandır. Bu volkanlar dik yamaçlarıyla ve periyodik patlamalarıyla tanınırlar. Bunlardan fışkıran lavın akışkanlığı azdır ve çok uzağa yayılmadan önce soğur ve sertleşir. Magmaları asidik ya da yüksek-orta düzeyde silika içeriklidir. Buna karşın bazik içerikli magmanın akışkanlığı yüksektir ve Hawaii'deki kalkan biçimli Mauna Loa dağı gibi yayvan dağları oluşturur. Pek çok stratovolkanın yüksekliği 2500 metreden fazladır. Türkiye'den Ağrı Dağı ve Nemrut Dağı birer stratovolkan tipindeki volkanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Güneş püskürtüsü</span>

Güneş püskürtüsü veya güneş patlaması, Güneş'in gaz yuvarında (atmosfer) gerçekleşen şiddetli patlamalara verilen addır. Bu patlamalar milyarlarca megaton gücünde olup, genelde saatte 1.000.000 km/saat hızla hareket ederler. 6 × 1025 Patlama sonucunda joule'e kadar enerji açığa çıkarabilir. Güneş püskürtüsü nedeniyle Dünya atmosferine normalin üzerinde küçük dalga boylu radyasyon parçacıkları girer. Bu püskürtüler sonucunda yeryüzündeki iletişim ve güç ağları olumsuz yönde etkilenebilir.

Kozmik mikrodalga arka planı, 1964 yılında keşfedilen ve bütün evreni dolduran bir elektromanyetik dalgadır. 2,725 kelvin sıcaklığındaki kara cisimin ısıl ışınımına denk gelen eden 160,2 GHz frekansında ve 1,9 mm dalga boyunda olduğu COBE uydusu tarafından atmosfer dışında hassas olarak ölçülmüştür. Fon ışıması, evrenin en uzağından yani Büyük Patlama'dan geldiği düşünülen elektromanyetik ışımadır. Bu ışımayı birçok radyo astronom ve fizikçi Büyük Patlama'nın en büyük kanıtı sayarlar.

<span class="mw-page-title-main">Kambriyen Patlaması</span> Kambriyen dönemin başlangıcında (yaklaşık 542 milyon yıl önce) Dünyadaki canlı çeşitliliğinde yaşanmış ani artıştır

Kambriyen patlaması, Kambriyen dönemin başlangıcında Dünya'daki canlı çeşitliliğinde yaşanmış ani artıştır. Patlamadan kasıt canlı sayısındaki hızlı artıştır.

<span class="mw-page-title-main">Süper yanardağ</span> süper lav volcano

Süper yanardağlar bilinen en büyük volkanlar olup normal yanardağların hilâfına magma haznesinin büyüklüğünden dolayı patlamalardan sonra bir volkan konisi yerine yerde dev boyutlarda kalderalar (göçükler) oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Dünya'ya yakın cisim</span>

Dünya'ya Yakın Cisimler, yörüngeleri günberi noktasında Dünya'ya 1,3 Astronomik Birim (AB) mesafeden daha yakın olup Dünya'nın çok yakınına gelen gök cisimleridirler. Bunlar birkaç bin Dünya'ya Yakın Asteroit (DYA), Dünya'ya Yakın Kuyruklu yıldız (DYK), bir miktar Güneş etrâfında dolanan uzay aracı ve uzayda Dünya'yla çarpışmadan tâkip edilebilecek büyüklükte meteoritlerden oluşurlar. Makbul olan görüşe göre DYC'lerin geçmişte Dünya'yla çarpışmalarının gezegenimizin jeolojik ve biyolojik târihinde kayda değer rolü olduğu merkezindedir. Dünya'mıza getireceği tehlikelerin farkına varılmasıyla 1980'lerden beri gittikçe artan ilgiyle bu cisimler izlenmişler, gelebilecek tehlikeleri aktif olarak azaltmak için çözümler aranmaya başlamışlardır.

SS Cygni yıldızları 3 saatten fazla yörünge periyotlarına sahiptirler ve her biri 3 – 10 gün arasında sonlanan, 30 – 100 günlük tipik aralıklarla tekrarlanan patlamaları gösteren sistemlerdir. Patlamaların genlikleri ile periyot uzunluğu arasında genelde bir ilişki vardır.

<span class="mw-page-title-main">TNT eşdeğeri</span>

TNT eşdeğeri, patlamalarda salınan enerjinin miktarının ölçülmesinde kullanılan bir birimdir. TNT tonu 4,184 gigajoulelük enerji birimine eşittir ki bu değer de yaklaşık olarak bir ton ağırlığında TNT patlamasına eşittir. TNT megatonu ise 4,184 petajoulelük enerji birimine eşittir. Bununla birlikte TNT, atomik olmayan geleneksel patlayıcıların en etkilisi değildir. Örneğin dinamit, %60 daha fazla enerji yoğunluğu barındırır.

<span class="mw-page-title-main">2013 Rusya Meteor Olayı</span>

2013 Rusya meteor olayı, 15 Şubat 2013 tarihinde yerel saate göre sabah 09.20 civarında parlak bir meteorun Rusya semalarında belirmesiyle başladı. Saatte yaklaşık 60.000 km hızla hareket eden cisim Güney Ural bölgesini geçtikten sonra parlak bir ateş topuna dönüştü ve Çelyabinsk Oblastı semalarında yerden 15 ila 25 km yukarıda patladı. Yaklaşık 500 kiloton TNT gücündeki açığa salınan enerjinin tamamına yakını atmosfer tarafından emildi.

<span class="mw-page-title-main">Hekla</span> İzlanda’nın güneyinde bir stratovolkan

Hekla 1.491 metre yüksekliğinde İzlanda'nın güneyinde bulunan bir stratovolkandır. Hekla İzlanda'nın en aktif volkanlarından biridir. 874 yılından bu yana 20 patlama meydana gelmiştir. Avrupalılar bu yanardağı "Geçiş" olarak nitelendirirlerdi. Hekla uzun bir volkanik sırt parçasıdır. Bu sırtın en aktif kısmı yaklaşık 5,5 kilometre uzunluğunda Heklugja adında bir fissür olarak kabul edilir.

<i>Deep Impact</i> (uzay aracı)

Deep Impact, Cape Canaveral Uzay İstasyonu'ndan 12 Ocak 2005, 18.47 UTC'de fırlatılan bir NASA uzay sondasıydı. Bir çarpma aygıtı bırakarak Tempel 1 (9P/Tempel) kuyruklu yıldızının iç bileşimini incelemek amacıyla tasarlanmıştır. 4 Temmuz 2005, 05.52 UTC'de çarpma aygıtı kuyruklu yıldızın çekirdeğiyle başarılı bir şekilde çarpıştı. Çarpışma, çekirdeğin iç kısmındaki enkazı kazarak bir çarpma krateri oluşturdu. Uzay aracı tarafından çekilen fotoğraflar kuyruklu yıldızın beklenenden daha tozlu ve daha az buzlu olduğunu gösterdi. Çarpışma, beklenmedik derecede büyük ve parlak bir toz bulutu oluşturdu ve çarpma kraterinin görünümünü gizledi.

<span class="mw-page-title-main">Halifax Patlaması</span>

Halifax Patlaması, 6 Aralık 1917 sabahında Kanada'nın Halifax kentinin limanında Fransız patlayıcı yüklü kargo gemisi SS Mont-Blanc'ın Norveç SS Imo gemisine çarpmasının ardından gemide çıkan yangın sonucu meydana gelen patlamadır. Patlama sonucu şehrin bir kısmı ağır zarar gördü ve yaklaşık 2.000 kişi öldü. Patlama 1945 yılında ilk atom bombasının patlatılmasına kadar insan eliyle gerçekleştirilmiş en büyük patlama olup şimdiye kadar nükleer olmayan en büyük patlamadır.

<span class="mw-page-title-main">1815 Tambora Dağı patlaması</span>

1815 Tambora Dağı patlaması, Volkan Patlama İndeksi (VEI)'nde 7 alarak tarihte kaydedilmiş en büyük patlamalardan biridir. MS 180 yılındaki Taupo Gölü patlamalarından bu yana bu dereceyi alan doğrulanmış tek patlamadır.

<span class="mw-page-title-main">2013 Rosario gaz patlaması</span> Arjantindeki gaz patlama olayı

2013 Rosario gaz patlaması 6 Ağustos 2013'te Arjantin'in üçüncü büyük şehri Rosario'daki bir yerleşim bölgesinde gaz patlamasıdır. Patlamanın nedeni bir gaz sızıntısıydı; yakındaki bir bina yıkıldı ve diğerleri yüksek yıkılma riski altındaydı. Yirmi iki kişi öldü ve altmış kişi yaralandı. Birçok kuruluş bölgeyi korumaya, hayatta kalanları aramaya yardımcı oldu ve evlerini kaybeden insanlara yardım eli uzattı. Patlamadan kısa bir süre sonra, yeniden inşa için gereken süre altı ay olarak tahmin edildi.

<span class="mw-page-title-main">2020 Beyrut patlaması</span> Can kayıpları ve yaralanmalarla sonuçlanan patlama

2020 Beyrut patlamaları, 4 Ağustos 2020'de Lübnan'ın başkenti Beyrut'taki Beyrut Limanı'nda gerçekleşen patlamalardır. Genel Güvenlik Genel Müdürlüğü, patlamanın yıllar önce el konulan ve limanda depolanan 2.750 ton amonyum nitrata bağlı olduğunu belirtmiştir.

<span class="mw-page-title-main">1947 Texas City faciası</span> 1947 patlaması

1947 Texas City faciası, 16 Nisan 1947'de Galveston Körfezi'ndeki Texas City Limanı'nda meydana gelen bir endüstriyel kazaydı. Bu, Amerika Birleşik Devletleri tarihindeki en ölümcül endüstriyel kazaydı ve tarihin nükleer olmayan en büyük patlamalarından biriydi. Fransız tescilli SS Grandcamp gemisinde sabahın ortasında bir yangın başladı ve yaklaşık 2.300 ton amonyum nitrat yükünü patlattı. Bu, diğer gemilerde ve yakındaki petrol depolama tesislerinde zincirleme bir yangın ve patlama reaksiyonu başlattı ve Texas City itfaiye teşkilatının bir üyesi dışında en az 581 kişiyi öldürdü.

Gözlemsel astronomide, bir Güneş Sistemi cisminin gözlem yayı, cismin yolunu izlemek için kullanılan en erken ve en son gözlemleri arasındaki süredir. Genellikle gün veya yıl olarak verilir. Terim çoğunlukla asteroitlerin ve kuyruklu yıldızların keşfi ve takibinde kullanılır. Yay uzunluğu, bir yörüngenin doğruluğu üzerinde en büyük etkiye sahiptir. Ara gözlemlerin sayısı ve aralığı daha az etkiye sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Kamçatka meteoru</span> Aralık 2018de Kamçatka Yarımadası yakınlarında patlayan küçük meteor

Kamçatka meteoru, 18 Aralık 2018 tarihinde Rusya'nın doğusundaki Kamçatka Yarımadası'nın doğu kıyıları açıklarında havada infilak eden bir meteordu. Yerel saatle öğle vakti civarında, yaklaşık 10 metre çapında bir asteroit atmosfere 32,0 km/s (72.000 mph) hızla giriş yaptı. Enerjisi 173 kiloton TNT eşdeğeriydi ve bu da, 1945'te Hiroşima'ya atılan Little Boy bombasının enerjisinin 10 katından fazlaydı. Cisim, başucu noktasına yakın bir konumda 7 derecelik bir dik açıyla atmosfere girmiş ve yaklaşık 25 km yükseklikte havada infilak etmiştir.