İçeriğe atla

Tumtum (Yahudilik)

Tumtum (İbranice: טומטום‎, "gizli") Yahudi Haham edebiyatında geçen bir terimdir. Genellikle cinsel organları kapalı veya "gizli" olduğu veya başka şekilde tanınamayacağı için cinsiyeti bilinemeyen kişilere söylenir.[1] Sıklıkla bir arada gruplandırılsalar da, tumtumun hem erkek hem de kadın cinsel organına sahip olan androginos'lardan (אנדרוגינוס) farklı bazı halaha grupları vardır.[2] Tumtum Kutsal Yazılarda görünmese de, diğer literatürde görünmektedir.[3] Kabalist Elliot Kukla, "Tumtum Mishna'da 17 kez, Tosefta'da 23 kez; Babil Talmudunda 119 kez; Kudüs Talmudunda 22 kez ve midrash, yorum ve halahada yüzlerce kez ortaya çıkıyor."[4]

Talmud, Yevamot 64a'da Haham Ammi, İncil'deki İbrahim ve Sarah figürlerinin tam ve kısır doğduklarını ve daha sonra mucizevi bir şekilde yaşlılıklarında bereketli bir karı koca haline geldiklerini söyler. Haham Ammi, "yontulduğunuz yerdeki kayaya ve kazıldığınız çukurun deliğine" yapılan atıfların, cinsel organlarının ortaya çıkarılıp yeniden yapılmasını sembolize ettiğini söyleyerek Isaiah 51:1-2'ye işaret ediyor.[5]

Etimoloji

On birinci yüzyıl sözlüğü Aruch, tumtum kelimesinin atum (אטום) "gizlenmiş" kelimesinden geldiğini söylüyor.[5]

Fiziksel özellikler

İbrahim ve Sare, 1581 ve 1642 yılları arasında Üç Melek tarafından ziyaret edildi. Talmud'a göre, hem İbrahim hem de Sare tumtum olarak doğdu.[5]

Tumtumun fiziksel karakteristiğinin klasik tanımı, sıradan kadın veya erkek cinsel organlarını gizleyen bir deri kanadı veya bir zara sahip olduklarını söylüyor. Tumtumun bir formu, testisler ve açıkta olmayan bir penise sahiptir.[2][3] Deri cinsel organlarını örttüğü sürece şüpheli erkek ve kadın olarak kabul edilirler. Deri mevcut olduğu sürece sünnet edilemez veya seks yapamazlar. Tumtum olarak statüleri ameliyatla değiştirilebilir, ancak yine de her zaman diğer erkek ve kadınlardan farklı hak ve görevleri olacaktır. Talmud'da, Bairi kasabasından bir yetişkin tumtum bu deriyi kesmek için ameliyat oldu, böylece bir erkek olarak yeniden kategorize edilebildi. Daha sonra yedi çocuğu oldu. Hahamlar, tumtum'un yasal olarak bu ameliyatı yaptırmak zorunda olup olmadığı konusunda farklılık gösterir.[3]

Bu açıklama, bugün bilinen herhangi bir interseks koşuluyla tam olarak eşleşmiyor.[5] Günümüzde tumtum, bir kişinin cinsel organlarının gizlendiği veya gelişmediği diğer durumlar için bir kategori olarak yorumlanabilir.[6] Gerçek cinsiyetini ortaya çıkarmak için ameliyat geçiren tumtumun klasik tanımı, trans bir kişinin geçişi olarak da yorumlanabilir.[4]

Cinsiyet rolü

Bugün bilim adamları, tumtum'u farklı bir cinsiyet olarak görüp görmedikleri konusunda farklılık gösteriyor. Haham Elliot Kukla'ya göre tumtum, erkek, kadın, androginos, ay'lonit (kadın olarak doğan, ancak kısır ve belki de erkeksi olan bir kişi) ve sarilerle (doğum veya insan müdahalesi yoluyla bir hadım veya erkek olarak doğan ancak daha sonra kadınsılaşan bir kişi) birlikte klasik Yahudilikteki altı cinsiyetten biridir.[7][8] Bu, Batı ikili cinsiyetinin nasıl tüm kültürler için evrensel olmadığına ve bilimsel olarak dayanmadığına bir örnek.[7] Toplumsal cinsiyet ikilisi, yalnızca Batı sömürgeciliği ve interseks ve cinsiyete bağlı insanların silinmesi nedeniyle modern dünya perspektifinden yaygın görünmektedir. Haham Kukla, bugün bize tanıdık gelen ikiliğin, kurtuluş hareketlerine karşı baskı sistemlerini savunmak için, cinsiyet, ırk ve sınıf ikiliğinde içsel üstünlük ve aşağılık olduğuna dair sözde bilimsel kanıt bulma çabalarından geldiğine dikkat çekiyor.[4] Diğer bilim adamları, tumtum'un ayrı bir cinsiyet olarak tanımlanmadığını, daha ziyade bir şüphe durumu olduğunu söylüyorlar: bir tumtum erkek veya dişi olmalıdır, ancak hangisi olduğunu bilmiyoruz.[9]

Tumtum tanımı fiziksel özelliklere dayanmasına rağmen, bu, sosyal roller, görevler ve yasaklar için bir temel olarak kullanılır. Bu, etkili bir cinsiyet rolü olarak kabul edilebilir. Cinsiyete bağlı en katı yükümlülükler veya yasaklar tumtum için geçerlidir, çünkü eğer tutum gerçekten bir erkek veya kadın ise, ne erkekler ne de kadınlar için yasalar çiğnenmemelidir. Kadınların muaf tutulduğu olumlu emirler, bir tutum için bağlayıcı kabul edilir.[9] The Mishnah (Zavim, 2, 1), tumtum ve androginos'un hem erkek hem de kadın humrotuna sahip olduğunu söylüyor; bu, kanunun erkeklere kadınlardan daha katı olduğu yerlerde, erkekler olarak muamele gördüklerini, ancak yasanın kadınlara karşı daha katı olduğu yerlerde, kadın olarak muamele gördüklerini söylüyor.[10]

Kimlik

Günümüzde bazı insanlar kimlik olarak kendilerine tumtum demeyi seçiyorlar. 2019 Dünya Çapında Cinsiyet Sayımına katılanlardan 5'i kendilerine tumtum adını verdi.[11]

Kaynakça

  1. ^ Fonrobert, Charlotte Elisheva. "Gender Identity In Halakhic Discourse". Jewish Women's Archive. 8 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020. 
  2. ^ a b Babylonian Talmud, Tractate Hagigah, 4a.
  3. ^ a b c Avraham Steinberg. Fred Rosner, translator. "Ambiguous genitalia (tumtum)." Encyclopedia of Jewish Medical Ethics. Jerusalem, Israel: Feldheim Publishers, 2003. Page 50-53. https://www.google.com/books/edition/Encyclopedia_of_Jewish_Medical_Ethics/aaklGZAID08C?hl=en&gbpv=1&dq=%22tumtum%22%20jewish&pg=PA51&printsec=frontcover&bsq=%22tumtum%22%20jewish 21 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  4. ^ a b c Rabbi Elliot Kukla. "A Created Being of Its Own: Toward a Jewish Liberation Theology for Men, Women and Everyone Else." 2006. TransTorah. http://transtorah.org/PDFs/How_I_Met_the_Tumtum.pdf 8 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  5. ^ a b c d "Arachin 4b ~ The Tumtum, the Androgyne, and the Fluidity of Gender." Talmudology. June 20, 2019. https://www.talmudology.com/jeremybrownmdgmailcom/2019/6/17/arachin-4b-the-tumtum-the-androgyne-and-the-invention-of-gender?rq=tumtum 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  6. ^ Elliot N. Dorff. "Modern Conservative Judaism: Evolving Thought and Practice." Lincoln: University of Nebraska, 2018. https://books.google.com/books?id=vi9ZDwAAQBAJ&pg=PT237&dq=%22tumtum%22+jewish+nonbinary&hl=en&newbks=1&newbks_redir=0&sa=X&ved=2ahUKEwjU1fXhtp7sAhUQCKwKHa_nDSMQ6AEwAXoECAcQAg#v=onepage&q=%22tumtum%22%20jewish%20nonbinary&f=false 21 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  7. ^ a b Rabbi Elliot Kukla, "For centuries, Jewish tradition has recognized trans people." Forward. October 26, 2018. https://forward.com/opinion/412749/for-centuries-jewish-tradition-has-recognized-trans-people/ 13 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  8. ^ Robbie Medwed. "More Than Just Male and Female: The Six Genders in Classical Judaism." Sojourn (blog). June 01, 2015. Retrieved July 14, 2015. https://web.archive.org/web/20150714011440/http://www.sojourngsd.org/blog/sixgenders
  9. ^ a b "Avodat Kochavim - Chapter Twelve". Chabad.org. 26 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020. 
  10. ^ Kulp, Dr. Joshua. "Zavim, Chapter 2, Mishnah 1". 22 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020. 
  11. ^ "Gender Census 2019 - The Worldwide tl;dr." Gender Census (blog). March 31, 2019. Retrieved July 7, 2020. https://gendercensus.com/post/183843963445/gender-census-2019-the-worldwide-tldrArchive[]: https://web.archive.org/web/20200118084451/

Konuyla ilgili yayınlar

  • Rabbi Elliot Kukla. "A Created Being of Its Own: Toward a Jewish Liberation Theology for Men, Women and Everyone Else." 2006. TransTorah. [1] 8 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

Transfobi, transgender veya transseksüel kişilere ya da direkt olarak transseksüelliğe karşı duyulan hoşnutsuzluğu ve olumsuz tutumu kapsamaktadır. Transfobi, toplumun cinsiyet normlarına uymayan insanlara karşı duyulan korkuyu, tiksintiyi, nefreti veya rahatsızlığı ve bunlara bağlı olarak şiddeti kapsayabilir. Genellikle homofobik görüşlerle birlikte ifade edilir ve bu nedenle sıklıkla homofobinin bir türü olarak kabul edilir. Transfobinin mağdurlarından olan çocuklar tacize, okulda zorbalığa ve/veya okul içinde şiddete, koruyucu aileleri tarafından şiddete maruz kalmaktadırlar. Yetişkin mağdurlarsa kamuoyunda alaya, tacize, sataşılmaya, şiddet ile tehdide, soyguna uğramaya ve yanlış tutuklamaya maruz kalmaktadır ve bu yüzden birçoğu toplumda güvensiz hissetmektedir. Bazıları; trans olduğu için kovulacağından veya muhafazakâr politikaların, onları korumak için yasalara karşı çıkan dindar grupların etraflarını kuşatmasının baskısından dolayı sağlık hizmetini reddediyor veya işyeri ayrımcılığıyla mücadele ediyor. Kurbanların yüksek bir oranının cinsel şiddete maruz kaldığı rapor edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Cinsiyet</span>

Cinsiyet, erillik ve dişilik arasında farklılık gösteren özellikler aralığı veya bağlama göre, bu özellikler biyolojik cinsiyeti ve cinsiyete dayalı toplumsal yapıları kapsayabilir.

<span class="mw-page-title-main">Transseksüellik</span> kişinin kendisini farklı bir cinsiyet kimliğinde hissetmesi veya cinsiyet değiştirmesi

Transseksüellik, kişinin, kendisini atanmış cinsiyetine ait hissetmeyerek farklı bir cinsiyet kimliğini benimsemesi durumudur. Transseksüellik, kişinin cinsiyet kimliğini belirtir, bu sebeple cinsel yönelim ile karıştırılmamalıdır. Transseksüel bir kişi heteroseksüel, homoseksüel, aseksüel ya da biseksüel gibi cinsel yönelimlere sahip olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Erkek</span> erişkin erkek

Erkek, eril insan. Erkek terimi genellikle yetişkin bir eril bireyi kastetmekte kullanılırken, oğlan terimi ise eril bir çocuk veya ergeni tanımlamak için kullanılır. Ancak erkek terimi aynı zamanda bazen yaş gözetmeksizin bir eril insanı tanımlamak için de kullanılır; tıpkı "erkek basketbolu" ifadesinde olduğu gibi.

Cinsiyet değiştirme ameliyatı, Beden uyum ameliyatı veya Cinsiyet doğrulama ameliyatı, bir kişinin atanmış cinsiyeti ile birlikte gelen fiziksel görünümünü ve biyolojik cinsel özelliklerini, tanımladıkları cinsiyet kimliğine uyacak şekilde değiştirilmesini sağlayan cerrahi bir prosedür veya prosedürler dizisidir. Tarihte bilinen ilk beden uyum ameliyatı 1931 yılında Berlin'de vajinoplasti olan Dora Richter'e yapılmıştır.

Transgender, transcinsel veya trans, kişinin cinsiyet kimliği ile atanmış olan cinsinin uyumlu olmaması durumu. Bu duruma sahip kimseleri tanımlamak için trans birey ifadesi kullanılır ve cinsel yönelimden tamamen bağımsız bir olgudur; translar aynı zamanda karşıcinsel, eşcinsel, çiftcinsel vs. şeklinde tanımlanabilirler; bazı trans bireyler ise geleneksel cinsel yönelim etiketlerinin yetersiz veya kendilerine uygulanamaz olduğunu düşünmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yahudiliğin evliliğe bakış açısı</span>

Yahudilikte evlilik, Tanrı'nın müdahil olduğu bir Yahudi erkek ve bir Yahudi kadın arasında yapılan birleşme anlaşmasının belgelenmesidir. Evliliğin tek koşulu çocuk yapmak olmamasına rağmen bu emrin yerine getirilmesi beklenir. Esas merkezi odak kadın ile erkeğin ilişkisidir. Ruhani anlamda evlilik, kadın ile erkeğin ruhlarının bir bütün olmasıdır. Bu sebeple evlenmemiş adam "tam" sayılmaz çünkü ruhu henüz tamamlanmamıştır ve yarımdır.

<span class="mw-page-title-main">Yahudilik ve cinsel yönelim</span> Yahudilikte eşcinsel olmak

Yahudilikte eşcinsellik, Tevrat zamanına kadar dayanır ve Tekvin ile Levililer kitaplarında bahsedilir. Tekvin, Sodom ve Gomora'nın Tanrı tarafından yıkıldığını anlatır. Levililer kitabında ise erkeklerin birbirleriyle cinsel ilişkiye girmesi yasaklanmış ve bu eylem tiksinç bir hareket olarak sınıflandırılmıştır. Erkeklerin eşcinsel hareketinin cezası Yahudi kurallarınca idamdır fakat Halaha mahkemeleri Kudüs Tapınağı'nın yokluğunda bu kararı uygulayamamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yahudilikte cinsellik</span>

Yahudilikte cinsellik, geleneksel olarak üzerinde durulan bir konudur. Tanah ve rabinik kaynaklarda cinsellik ile ilgili birçok öykü ve kural bulunmaktadır. Ve ayrıca İsrail Yahudileri başka meshebdeki insanların cinsel konularına saygı duymazken, sadece kendilerinin cinsellik anlamına yükümlülük gösterirler.

Trans erkek, biyolojik bakımdan kadın olan erkektir. Pek çok trans erkek, görünüşlerini cinsiyet kimlikleriyle uyumlu olacak veya cinsiyet hoşnutsuzluğunu hafifletecek şekilde değiştirmek için cerrahi veya hormonal geçişi veya her ikisini birden tercih eder.

<span class="mw-page-title-main">İslam'da eşcinsellik</span> İslamın eşcinselliğe bakışı

İslam'da eşcinsellik, eşcinsel ilişkiye giren kişilerden İslam inancı esas alan yazılı kaynaklarda ve Kur'an'da bahsedilir. Kur'an'da, toplumca eşcinsel ilişkilere girmek başta olmak üzere, çeşitli günahlar işleyen ve bu nedenle Allah'ın gazabıyla helâk edilen Lut Kavminden bahsedilir. Sünnilik mezhebine göre ve İmam Malik ile İmam Şafii gibi alimlere göre eşcinsel ilişki, recm, idam, kırbaç veya hapis ile cezalandırılması gereken günahlar olarak değerlendirimiştir. Ebu Hanife'ye göre ise idam gerekli değildir; devlet hangi cezayı öngörürse o uygulanmalıdır.

Üçüncü cinsiyet veya üçüncü cins, bireylerin hem kendileri hem de toplum tarafından ne erkek ne de kadın olarak kategorize edildiği bir kavram. Ayrıca, üç veya daha fazla cinsiyeti tanıyan toplumlardaki bir toplumsal kategoriyi ifade eder. Üçüncü terimi genellikle "diğer"i kastediyor olarak anlaşılır; bazı antropologlar ve sosyologlar açıklanan dördüncü, beşinci, ve "bazı" cinsiyetleri ifade ederler.

Biyolojik ve toplumsal cinsiyet ayrımı, biyolojik cinsiyet (eşey) ile toplumsal cinsiyet kavramları arasındaki farkı ortaya koyar. Biyolojik cinsiyet, bireyin üreme sistemi anatomisiyle ikincil cinsiyet özelliklerini ifade ederken; toplumsal cinsiyet, kişinin biyolojik cinsiyetine bağlı olarak toplumsal rollerini veya kişinin iç farkındalığına bağlı olarak kendi cinsiyetini tanımlamasını ifade eder. Bazı durumlarda, bireyin atanmış cinsiyeti ile toplumsal cinsiyeti aynı hizada olmayabilir ve kişi transcinsiyetli, ikili cinsiyet dışı veya cinsiyet uyumsuz olabilir. Bazı durumlarda ise, birey cinsiyet atamasını güçleştiren biyolojik cinsiyet özelliklerine sahip olabilir ve kişi erdişi olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan'da LGBT hakları</span>

Macaristan'da lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireyler, LGBT olmayan sakinlerinin karşılaşmadığı yasal ve toplumsal zorluklara uğrayabilir. Macaristan'da hemcins cinsel ilişkileri hem erkekler hem de kadınlar için yasaldır. Ülkede cinsel yönelim ve cinsiyet kimliğine dayalı ayrımcılık yasaktır. Buna rağmen, karşı cins evli çiftlerine mevcut olan yasal haklar, hemcins çiftlerinin başta olduğu hanehalklara mevcut değildir. "Kayıtlı birliktelikler", 2009'da hemcins çiftleri için yasal oldu, ancak hemcins evlilikleri yasaktır. Viktor Orbán Hükûmeti altında LGBT Macarların sivil haklarını bazı bakımlardan kısıtlayan yasalar uygulanmıştır ve LGBT bireylerin sivil haklarını kısıtlamaya yönelik bu eğilim henüz devam etmektedir.

Cinsiyet kimliği, kişinin kendi cinsiyetine ilişkin kişisel duygusudur. Cinsiyet kimliği, bir kişinin atanmış cinsiyetiyle ilişkili olabilir veya ondan farklı olabilir. Çoğu bireyde, cinsiyetin çeşitli biyolojik belirleyicileri, bireyin cinsiyet kimliğiyle uyumludur ve tutarlıdır. Cinsiyet ifadesi tipik olarak bir kişinin cinsiyet kimliğini yansıtır, ancak bu her zaman böyle değildir. Bir kişi, belirli bir toplumsal cinsiyet rolüyle tutarlı davranışlar, tutumlar ve görünümler ifade etse de, bu tür ifadeler mutlaka cinsiyet kimliklerini yansıtmayabilir. Cinsiyet kimliği terimi, 1964 yılında psikiyatri profesörü Robert J. Stoller tarafından icat edildi ve psikolog John Money tarafından popüler hale getirildi.

Cinsiyet bükücü, cinsiyetlerden beklenen rolleri büken kişidir. Cinsiyet bükme kimi zaman toplumsal aktivizm olarak görülür. Homofobi, transfobi, kadın düşmanlığı ve erkek düşmanlığına karşı çıkış olarak okunabilir. Kimi cinsiyet bükücüler doğumda kendilerine atanan cinsiyeti kabul ederler ancak onun gerektiği rollere bürünmeyi reddederler. Bu isyan androginos giysiler, tavırlar ve alışılagelmedik cinsiyet rolleri içerebilir. Kimi cinsiyet bükücüler kendilerini trans veya non-binary olarak tanımlayabilir. Akademik teorisyenlere göre bu kişiler "geleceğin bedenini inşa" faaliyeti de güdüyorlar.

Rae-rae, 1960'larda Polinezya'nın cinsiyet sınırdaşlarının daha geleneksel sosyal sınıfı olan Māhū'dan kaynaklanan çağdaş bir ayrım olan Tahiti kültüründe trans kadınlardır. Petea, Hawaii'de kullanılan geleneksel sosyal sınıf aikane'nin aksine, Fransız Polinezyası'nda kullanılan cis-erkek eşcinselliği için aşağılayıcı bir terimdir.

Feminist teoride, heteroataerkillik veya cisheteroataerkillik, cis erkeklerin ve heteroseksüellerin, cis dişilerin ve diğer cinsel yönelimlerin ve cinsiyet kimliklerinin üzerinde yetkiye sahip olduğu sosyopolitik bir sistemdir. Bu terim, kadınlara yönelik ayrımcılıkla LGBTQ bireylere yönelik ayrımcılığın aynı cinsiyetçi sosyal ilkeden kaynaklandığını vurgular.

Christiane Völling, geçirdiği "rıza dışı cinsiyet değişikliği" olarak adlandırılan bir cerrahi müdahale üzerine, lehine sonuçlanan bir tazminat davası açtığı bilinen ilk intersex kişidir.

Toplumsal cinsiyet ve cinsel çeşitlilik (GSD) veya basitçe cinsel çeşitlilik, bu çoğulluğu oluşturan kimliklerin, davranışların veya özelliklerin her birini belirtmeye gerek kalmadan cinsiyet özelliklerinin, cinsel yönelimlerin ve cinsiyet kimliklerinin tüm çeşitliliğini ifade eder.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.