İçeriğe atla

Tuh Manuk

Oşakan'da, tepenin üzerindeki bir mezarlıkta bulunan Tuh Manuk Sunağı

Tuh Manuk (veya Tux Manuk, Ermenice: Թուխ Մանուկ), "Koyu tenli Gençlik") Ermenistan'daki arkaik kırsal mabetleri ifade eder. Kökenlerinin Hristiyanlık öncesine veya paganizme dayandığı kabul edilir,[1] ancak artık Ermeni Kilisesi içinde de var olan bir halk geleneğinin parçasıdır.[2][3] Birçok tuh manuk kilise harabelerinin üzerinde veya kabaca inşa edilmiş kapalı alanlarda bulunurken diğerleri iyi inşa edilmiş taş şapellerdir. En eskilerinin 5. yüzyıla, hatta milattan öncesine ait olduğu düşünülmektedir.[4]

Arinc'deki Tuh Manuk Şapeli

Ermenistan'ın her yerinde oldukça popüler olan bu tür türbe veya mabetler genellikle tepelerin üzerinde, su kaynaklarının yakınında veya köylerin hemen dışında bulunur. Bazı araştırmacılar onları, yerleşim ve vahşi doğa arasındaki sınırda yaşayan yaramaz, güzel bir genç adam olan ve Hint tanrıları Krişna veya Şiva ile aynı kökenden gelen bir proto-Hint-Avrupa tanrısıyla ilişkilendirmiştir. Tuh Manuk türbelerini ziyaret etmek geleneksel olarak kadınlar arasında popülerdir. Tuh manuklar Yezidiler tarafından da ziyaret edilirler.[5][6] Hacılar hastalıklarının tedavisi için sunu veya kurban sunmak ve mum yakmak için bu mabetlerde toplanırlar.[7]

Kaynakça

  1. ^ " Tukh Manuk' hushartsanneri masin." (About the "Swarthy Youth" Monuments), Russian summary, Armenian Folklore Bibliography, ANNE M. AVAKIAN, UNIVERSITY OF CALIFORNIA PRESS, 1994, p137
  2. ^ "Հայաստանի առեղծվածները - Թուխ մանուկի առեղծվածը, (Mysteries Of Armenia), Public TV of Armenia, Oct 21, 2015". 2 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023. 
  3. ^ "Tukh-Manuk Chapel Consecration in Shahumian Village, Armenian Church, Jul 24, 2012". 2 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023. 
  4. ^ "ARAGATSOTN – THE LAND OF CONTRASTS p. 30" (PDF). 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023. 
  5. ^ "Tukh_Manuk, Armeniapedia". 2 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023. 
  6. ^ [Rediscovering Armenia: an archaeological/touristic gazetteer and map set for the historical monuments of Armenia, Brady Kiesling, Raffi Kojian, Tigran Mets, 2001 p. 19]
  7. ^ EAST OF TURKEY, NORTH OF IRAN

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan</span> Güney Kafkasyada bir ülke

Ermenistan, resmî adıyla Ermenistan Cumhuriyeti, Avrasya'nın Güney Kafkasya bölgesinde bulunan, denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları üzerinde yer alan ülke, batısında Türkiye, kuzeyinde Gürcistan, doğusunda Azerbaycan, güneyinde ise İran ve Azerbaycan'ın bir parçası olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile sınır komşusudur.

<span class="mw-page-title-main">Ermeniler</span> anayurdu Ermeni Yaylaları olan bir halk

Ermeniler, anayurdu Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları olan etnik grup ve millettir.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ya da kısaca Ermenistan SSC, Sovyetler Birliğini oluşturan Sovyet cumhuriyetlerinden biriydi. Bu dönemden önce bağımsız Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti bazen "Birinci Ermeni Cumhuriyeti" olarak adlandırıldığı için Ermenistan SSC bazen "İkinci Ermeni Cumhuriyeti" olarak adlandırılır. 37 rayondan oluşan ve başkenti Erivan olan Ermenistan SSC, Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin Ermenistan kolu olan Ermenistan Komünist Partisi tarafından yönetiliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan bayrağı</span> Ulusal bayrak

Ermenistan bayrağı, takma adıyla üç renkli, Ermenistan'ın resmî bayrağıdır. Kırmızı, mavi ve turuncu üç eşit genişlikli yatay şeritten oluşan bayrak 24 Ağustos 1990'da Ermenistan Yüksek Sovyet'i tarafından kabul edilmiş ve 15 Haziran 2006'da Ermenistan Ulusal Bayrağı Kanunu ile Ermenistan Millî Meclisi tarafından onaylanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni mutfağı</span>

Ermeni mutfağı, Ermeni kültürü ve çevre kültürlere bağlı olarak gelişmiş Ermenilere özgü bir mutfaktır.

<span class="mw-page-title-main">Tsitsernakaberd</span>

Tsitsernakaberd veya Ermeni Soykırımı Anıt Kompleksi, Ermenistan'ın Erivan'daki Tsitsernakaberd tepesine 1967'de inşa edilen ve Ermeni Kırımı kurbanlarına ithaf edilen anıttır.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan başbakanı</span> Ermenistanın hükûmet başkanı

Ermenistan başbakanı, hükûmetin başıdır ve Ermenistan Hükûmeti içindeki en kıdemli bakandır. Anayasa tarafından verilen yetkiye göre "hükûmetin politikasının ana yönlerini belirlemesi, hükûmetin faaliyetlerini yönetmesi ve üyelerinin çalışmalarını koordine etmesi" gerekmektedir. Ayrıca anayasaya göre başbakan, ülkenin savunma politikasının ana yönlerini belirleyen Güvenlik Konseyine başkanlık eder; dolayısıyla başbakan fiilen Ermenistan Silahlı Kuvvetlerinin başkomutanıdır. Yeni 2015 anayasasına göre, başbakan Ermenistan siyasetindeki en güçlü ve etkili kişidir. Başbakan, Ulusal Meclisin oyu üzerine Ermenistan cumhurbaşkanı tarafından atanır. Başbakan, parlamentoda güvensizlik oyu ile görevden alınabilir. 2015 yılında yapılan anayasa referandumunda vatandaşlar Ermenistan'ın parlamenter cumhuriyete dönüştürülmesi lehinde oy kullandı.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Ermenistan</span> Ermeni Yaylasındaki bölgelere atıfta bulunan etno-milliyetçi ve irredantist kavram

Büyük Ermenistan veya Birleşik Ermenistan, Ermenilerin anavatanı olarak kabul edilen, tarihsel olarak Ermenilerin çoğunlukta olduğu ve bir kısmında hâlâ Ermenilerin çoğunluk olarak yaşadığı Ermeni Yaylası'ndaki bölgelere atıfta bulunan etno-milliyetçi ve irredantist kavramdır. Ermenilerin tarihi topraklarının birleştirilmesi olarak görülen ve 20. yüzyıl boyunca Ermeni düşünürlerce yaygın olan fikir başta Ermeni Devrimci Federasyonu, ASALA ve Miras olmak üzere çeşitli milliyetçi örgüt ve partilerce savunuldu.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Yaylası</span>

Ermeni Yaylası veya Ermeni Yaylaları, Batı Asya'nın kuzey kesimini oluşturan üç yayladan biridir. Bu yaylalardan en merkezde yer alanıdır ve en fazla yüksekliğe sahip olanıdır. Batıda Anadolu Yarımadası ile doğuda İran Yaylası ile komşudur. Yaklaşık 400,000 km²'lik bir alana sahip olup en yüksek zirvesi 5,137 metrelik yüksekliği ile Ağrı Dağı'dır.

Azerilerin Ermenistan'dan sürgün edilmesi, 20. yüzyıl boyunca zorla yerinden etme ve etnik temizlik eylemi olarak gerçekleşmiştir. Ekim Devrimi öncesinde, Azeriler Erivan nüfusunun yüzde 43'ünü oluşturuyordu. Tatar nüfusu, 20. yüzyılda Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti topraklarından ve daha sonra Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nden birkaç kez zorla göç sürecine katıldı. Stalin'in politikaları altında, 1948'de Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nden yaklaşık 100.000 Azeri sınır dışı edildi. Onların evleri daha sonra Sovyetler Birliği'ne yurt dışından gelen Ermeni göçmenler tarafından işgal edildi.

<span class="mw-page-title-main">Benim Adımım İttifakı</span> siyasi ittifak

Benim Adımım İttifakı, Sivil Sözleşme Partisi, Misyon Partisi ve sivil toplumun çeşitli temsilcileri tarafından oluşturulan siyasi bir ittifak. Erivan Kent Konseyi seçimlerinden önce 2018'de kuruldu. İttifakın lideri, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'dır.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan'da turizm</span>

Ermenistan'da turizm, turist sayısının her yıl ülkeyi ziyaret eden yarım milyon kişiyi aştığı 1990'lardan bu yana Ermeni ekonomisi için kilit bir sektör olmuştur. Ermenistan Ekonomi Bakanlığı, uluslararası turistlerin çoğunun Rusya, AB ülkeleri, ABD ve İran'dan geldiğini bildirmektedir. Nispeten küçük boyutlu olmasına rağmen, Ermenistan'ın dört UNESCO dünya mirası alanı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Şupria</span>

Şupria veya Şubria, MÖ 13. yüzyıldan sonra yazılmış Asur kaynaklarında geçen, Ermeni Yaylası'ndaki bir Hurri krallığıydı. Başkenti Ubbumu idi. Genellikle Şupria adının MÖ 3. binyıla tarihlenen Mezopotamya kayıtlarındaki Subartu kelimesinden türediği ve hatta eş anlamlı oldukları kabul edilir. Bununla birlikte, Sümerlilerin Subartu adını Yukarı Mezopotamya ve/veya Asur bölgesini tanımlamak için kullandığı bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan-Suudi Arabistan ilişkileri</span>

Ermenistan ile Suudi Arabistan arasında resmi diplomatik ilişki bulunmamaktadır. Bununla birlikte, iki ülke arasındaki ilişki, muhtemelen artan Türk etkisine karşı ortak muhalefet nedeniyle, 2010'lardan bu yana önemli ölçüde ısınmaya tanık oldu.

<span class="mw-page-title-main">Abbas Mirza Camii</span>

Abbas Mirza Camii, Ermenistan'ın Erivan kentinde on dokuzuncu yüzyıldan kalma bir Şii camisiydi. Erivan Kalesi'nde cami olarak yaptırılmıştır. Bu cami, on dokuzuncu yüzyılın başında, Erivan Hanlığı'nın son hanı (vali) Hüseyin Han'ın saltanatı sırasında inşa edilmiştir. Feth Ali Şah'ın oğlu Kaçar Veliaht Prensi Abbas Mirza'dan sonra Abbas Mirza Camii olarak adlandırıldı. Caminin cephesi, İran mimari tarzlarını yansıtan yeşil ve mavi camlarla kaplanmıştır. Erivan'ın Ruslar tarafından ele geçirilmesinden sonra cami cephanelik olarak kullanılmıştır. Cami, Rus birlikleri tarafından işgal edildikten sonra kışlaya dönüştürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan-İran ilişkileri</span>

Ermenistan ve İran arasında ikili ilişkiler mevcuttur. Dini ve ideolojik farklılıklara rağmen, iki devlet arasındaki ilişkiler son derece samimi ve her ikisi de bölgede stratejik ortaklar. Ermenistan ve İran, Batı Asya'da komşu ülkelerdir ve aynı zamanda 44 kilometrekare uzunluğunda ortak bir kara sınırına sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan-Yunanistan ilişkileri</span>

Ermenistan ve Yunanistan arasında ikili ilişkiler mevcuttur. İki ulus arasındaki güçlü siyasi, kültürel ve dini bağlar nedeniyle, Ermenistan ve Yunanistan bugün iyi diplomatik ilişkilere sahiptir. Bizans ve Osmanlı İmparatorlukları döneminde dini ve kültürel kökenleri ve bir arada yaşamaları nedeniyle hem duygusal hem de tarihsel olarak her zaman güçlü olmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan-Ermenistan sınır krizi</span>

2021-2023 Azerbaycan-Ermenistan sınır krizi, 12 Mayıs 2021 tarihinden bu yana Azerbaycan ve Ermenistan arasında meydana gelen sınır çatışmalarıdır. Çatışmalarda Azerbaycan ordusu Sünik ve Geğarkunik illerinden yaklaşık 41 kilometrekarelik Ermenistan topraklarını ele geçirdi. AGİT Minsk Grubu'nun üç eş başkanından ikisi olan Avrupa Parlamentosu, ABD ve Fransa'nın çağrılarına rağmen Azerbaycan, Ermenistan topraklarından askerlerini çekmedi.

<span class="mw-page-title-main">Vahagn</span>

Vahagn veya Vahakn, Vahagn Vişapakağ olarak da bilinir, Ermeni mitolojisinde bir savaşçı tanrıdır. Akademisyenler onu Hristiyanlık öncesi Ermeni panteonunun şimşek ya da güneş ve ateş tanrısı, ayrıca savaş, yiğitlik ve zafer tanrısı olarak görmektedirler. Aramazd ve Anahit ile bir üçlü oluşturmaktaydı. Vahagn etimolojik olarak Hint-İran tanrısı Verethragna'nın Part dilindeki adı olan *Varhraγn'dan türetilmiştir. Ancak iki tanrı arasında önemli farklılıklar vardır.

Astğik veya Batı Ermenice Asdğig, eski tarih öncesi dönemde doğurganlık ve aşk tanrıçası olarak Ermeni toplumunda tapınılan bir varlık olarak kabul edilirdi. Daha sonraları, gökyüzü ışığı onun kişileştirilmiş hali olarak görülerek, Vahagn'ın eşi olarak kabul edildi. Sonraki dönemde, halk inancında aşkın, saf güzelliğin ve su kaynaklarının tanrıçası olarak anılmaya başlandı.