İçeriğe atla

Tucana (takımyıldız)

Koordinat:Sky map 00sa 00d 00s; -65º 00' 00″
Tucana
Takımyıldız
Tucana
Tucana takımyıldızının haritası
KısaltmaTuc
TamlayanTucanae
SembolizmTukan
Bahar açısı22sa 08,45d ila 01sa 24,82d [1]
Yükselim-56,31sa ila -75,35sa [1]
Alan295 derece kare (48.)
Ana yıldızlar3
Bayer/Flamsteed
yıldızları		17
Gezegeni olduğu
bilinen yıldızlar		5
Parlak yıldızlar (3,00m'den)1
En parlak yıldızα Tuc (2,87m)
Yakın yıldızlar (10 pc içindeki)1
En yakın yıldızζ Tuc (28.03 Iy)
Çevreleyen
takımyıldızlar		Turna
Hint
Sekizlik
Küçüksuyılanı
Irmak (köşe)
Anka
En iyi Kasım ayı saat 21:00'de
+25° ve −90° enlemleri arasında görülebilir.

Tukan takımyıldızı (Latince: Tucana), Güney Göksel Yarımküre'de yer alan ve Güney Amerika kuşu tukanın adını taşıyan bir takımyıldızdır. On altıncı yüzyılın sonlarında Petrus Plancius tarafından, Pieter Dirkszoon Keyser ve Frederick de Houtman'ın gözlemlerine dayanarak tasarlanan on iki takımyıldızdan biridir. Tukan, ilk olarak 1598'de Plancius ve Jodocus Hondius tarafından Amsterdam'da yayımlanan 35 santimetre çapındaki (14 inç) bir göksel kürede yer almış ve 1603'te Johann Bayer'in yıldız atlası Uranometria'da tasvir edilmiştir. Fransız kaşif ve astronom Nicolas Louis de Lacaille 1756'da Tukan takımyıldızının yıldızlarına Bayer belirtmelerini vermiştir. Tukan; Turna (Grus), Anka (Phoenix) ve Tavus (Pavo) takımyıldızlarıyla birlikte "Güney Kuşları" olarak bilinir.

Tukan takımyıldızı, tüm yıldızları üçüncü kadirden veya daha sönük olduğu için pek belirgin bir takımyıldız değildir. En parlak yıldızı, görünür büyüklüğü 2,87 kadir olan Alfa Tucanae'dir. Beta Tucanae altı yıldızdan oluşan bir yıldız sistemi, Kappa ise dörtlü bir sistemdir. Tukan takımyıldızı, gökyüzündeki en parlak küresel yıldız kümelerinden biri olan 47 Tucanae'yi ve Küçük Macellan Bulutu'nun büyük bir bölümünü barındırır.

Tarihçe

Johann Bayer'in Uranometria'sında görülen "güney kuşları". Tukan ("Toucan" olarak) ortada yer alır.

Tukan, astronom Petrus Plancius tarafından ilk Hollanda ticaret seferi olarak bilinen Eerste Schipvaart sırasında Doğu Hint Adaları'na yelken açan Hollandalı kaşifler Pieter Dirkszoon Keyser ve Frederick de Houtman'ın güney gökyüzü gözlemlerine dayanarak oluşturulan on iki takımyıldızdan biridir. İlk olarak 1598'de Plancius ve Jodocus Hondius tarafından Amsterdam'da yayımlanan 35 santimetre çapındaki (14 inç) bir göksel kürede yer almıştır. Takımyıldızın bir gök atlasındaki ilk tasviri ise 1603'te Alman haritacı Johann Bayer'in Uranometria'sında görülür. Hem Plancius hem de Bayer onu bir tukan olarak tasvir etmiştir.[2][3] De Houtman, aynı yıl içinde onu güney yıldız kataloğuna Felemenkçe Den Indiaenschen Exster, op Indies Lang ghenaemt olarak dahil etmiştir.[4] Bu ifade, Doğu Hint Adaları'na özgü uzun gagalı boynuzcungiller familyasından bir kuşu kastetmektedir. Willem Blaeu'nun 1603 tarihli gök küresinde bir sorguçla tasvir edilmiştir.[5] Çin haritalarında Niǎohuì ("kuş gagası"), İngiltere'de ise "Brasilian Pye" ("Brezilya Saksağanı") olarak yorumlanmıştır. Johannes Kepler ve Giovanni Battista Riccioli bu takımyıldızı Anser Americanus ("Amerikan Kazı"), Caesius ise Pica Indica ("Hint Saksağanı") olarak adlandırmıştır.[6] Tukan ve yakınındaki Turna (Grus), Anka (Phoenix) ve Tavus (Pavo) takımyıldızları topluca "Güney Kuşları" olarak bilinir.[7]

Dikkat çekici özellikler

Çıplak gözle görülebildiği şekliyle Tukan takımyıldızı

Yıldızlar

Beta Tucanae aslında, en azından zayıf bir şekilde, bir sisteme bağlanmış altı yıldızdan oluşan bir gruptur. Bunladan en parlak iki tanesi Beta-1 Tucanae ve Beta-2 Tucanae 27 yay-saniye kadar ayrıktır ve parlaklıkları 4 ve 5 kadir arasındadır. Bunlara (muhtemelen) üçüncü bir yıldız, 9 yay-dakika kadar ayrık olan Beta-3 Tucanae eşlik eder.

Kappa Tucanae iki çift yıldızdan oluşan dört yıldızlı bir gruptur.

Lambda Tucanae bir görsel çifttir - bu, bizim bulunduğumuz noktadan bakınca birbirine çok yakın görünen fakat aslında uzayda birbirinden tamamen kopuk ve uzak iki yıldızı tanımlar. Bu iki yıldız Lambda 1 and Lambda 2 olarak bilinir. Lambda 1 tek başına, iki bileşenli bir çift yıldızdır.

Derin uzay nesneleri

Tukan takımyıldızının güney ucunda Küçük Macellan Bulutu bulunur. Ayrıca 47 Tucanae (NGC 104) küresel kümesi ve 1990 yılında keşfedilen Tukan Cüce Gökadası da bu takımyıldızın sınırları içindedir.

Kaynakça

  1. ^ a b "Tucana, constellation boundary". The Constellations. International Astronomical Union. Erişim tarihi: 1 Şubat 2012. 
  2. ^ Ridpath, Ian. "Bayer's Southern Star Chart". Star Tales. kendi yayını. Erişim tarihi: 18 Eylül 2020. 
  3. ^ Sawyer Hogg, Helen (1951). "Out of Old Books (Pieter Dircksz Keijser, Delineator of the Southern Constellations)". Journal of the Royal Astronomical Society of Canada. Cilt 45. s. 215. Bibcode:1951JRASC..45..215S. 
  4. ^ Ridpath, Ian. "Frederick de Houtman's Catalogue". Star Tales. kendi yayını. Erişim tarihi: 19 Ekim 2013. 
  5. ^ Ridpath, Ian. "Tucana– the Toucan". Star Tales. kendi yayını. Erişim tarihi: 19 Ekim 2013. 
  6. ^ Allen, Richard Hinckley (1963) [1899]. Star Names: Their Lore and Meaning. Yeniden basım. New York, NY: Dover Publications Inc. ss. 417-18. ISBN 0-486-21079-0. 
  7. ^ Moore, Patrick (2000). Exploring the Night Sky with Binoculars. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. s. 48. ISBN 978-0-521-79390-2. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Tucana (takımyıldız) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Takımyıldız</span> Gökyüzünün bölündüğü 88 alandan her birine verilen isim

Takımyıldız, gökyüzünün bölündüğü 88 alandan her birine verilen isimdir. Terim genellikle, yanlış bir biçimde, görünüşte birbiriyle ilgili gözüken yıldız gruplarını tanımlamak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Aquarius (takımyıldız)</span>

Kova takımyıldızı, Oğlak ve Balıklar takımyıldızları arasında yer alan, Zodyak kuşağındaki bir ekvatoral takımyıldızdır. Adı Latince "su taşıyıcısı" veya "kova taşıyıcısı" anlamına gelir ve eski astronomik sembolü (♒︎) suyu temsil eder. Kova, Zodyak üzerindeki en eski bilinen takımyıldızlardan biridir. 2. yüzyıl astronomu Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldızdan biriydi ve günümüzde hala kullanılan 88 modern takımyıldız arasında yer almaktadır. Balina takımyıldızı Cetus, balık takımyıldızı Pisces ve ırmak takımyıldızı Eridanus gibi suyla ilişkilendirilen takımyıldızların bolluğu nedeniyle genellikle "Deniz" olarak adlandırılan bir bölgede bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Pisces (takımyıldız)</span>

Balıklar takımyıldızı zodyak takımyıldızlarından biridir. Geniş gövdesi ve ana asterizmi, Yunan-Roma antik çağındaki çoğu Avrupa kültüründe birbirine bağlanan iki balık olarak gösterilir. Her balık, birer ip ile birbirine bağlıdır ve bu ipler bir tepe noktasında birleşir. Takımyıldız, Kuzey Göksel Yarımküre'de yer almaktadır. Eski astronomik sembolü (♓︎) şeklindedir. Adı, Latince'de "balıklar" anlamına gelir. Güneybatısında benzer büyüklükteki Kova ve doğusunda daha küçük olan Koç yer alır. Ekliptik ve gök ekvatoru bu takımyıldız içinde ve Başak'ta kesişir.

<span class="mw-page-title-main">Sagittarius (takımyıldız)</span>

Yay takımyıldızı, zodyak takımyıldızlarından biridir ve Güney Göksel Yarımküre'de yer alır. 2. yüzyıl astronomu Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldızdan biridir ve 88 modern takımyıldızdan biri olmaya devam etmektedir. Eski astronomik sembolü (♐︎) şeklindedir. Latince bir kelime olan Sagittarius, "okçu" anlamına gelir. Sagittarius, genellikle yay çeken bir kentaur olarak tasvir edilir. Batıda Akrep ve Yılancı ile doğuda Oğlak ve Mikroskop takımyıldızları arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Andromeda (takımyıldız)</span> bir takımyıldız

Andromeda, 2. yüzyıl astronomu Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldızdan ve 88 modern takımyıldızdan biridir. Kuzey Göksel Yarımküre'de yer alan takımyıldız, Yunan mitolojisinde kayalara zincirlenip deniz canavarı Cetus tarafından yenilmek üzere bırakılan Cassiopeia'nın kızı Andromeda'nın adını taşır. Andromeda, Perseus efsanesindeki karakterler için adlandırılmış diğer birkaç takımyıldızla birlikte, Kuzey Yarımküre'de en çok sonbahar akşamları belirgin şekilde görülür. Kuzeydeki dik açıklığı (deklinasyon) nedeniyle yalnızca 40° güney enleminin kuzeyindeki gözlemciler tarafından görülebilir, daha güneydeki gözlemciler için ise ufkun altında kalır. Kapladığı 722 derece karelik alanla en büyük takımyıldızlardan biridir. Bu büyüklük, Dolunayın boyutunun 1.400 katından, en büyük takımyıldız olan Suyılanı'nın boyutunun %55'inden ve en küçük takımyıldız olan Güneyhaçı'nın boyutunun 10 katından fazladır.

<span class="mw-page-title-main">Cassiopeia (takımyıldız)</span>

Cassiopeia, modern 88 takımyıldızdan biridir. Ayrıca, Batlamyus'un listelediği 48 takımyıldızdan biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Canes Venatici (takımyıldız)</span>

Av Köpekleri takımyıldızı, Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) tarafından belirlenen 88 takımyıldızdan biridir. 17. yüzyılda Johannes Hevelius tarafından oluşturulmuş küçük bir kuzey takımyıldızıdır. Adı Latince "av köpekleri" anlamına gelir ve çizimlerde genellikle komşu takımyıldız olan Çoban Boötes'in köpeklerini temsil eder şekilde tasvir edilir.

<span class="mw-page-title-main">Cetus (takımyıldız)</span>

Cetus ya da Balina takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Kuzey gökkürededir. Cetus adı, her ne kadar günümüzde sıklıkla balina dense de, Yunan mitolojisi'ndeki bir deniz canavarı olan Cetus´tan gelmektedir. Balina, Kova, Balık ve Irmak takımyıldızları gibi diğer suyla ilgili tasvir edilen takımyıldızlarla birlikte, Su olarak bilinen gökyüzü bölgesindedir.

<span class="mw-page-title-main">Chamaeleon (takımyıldız)</span> Güney yarımkürede bulunan takımyıldızı

Chamaeleon ya da Bukalemun takımyıldızı, Güney yarımkürenin (SQ2) ikinci çeyreğinde yer alan ve 0° ile -90° arasındaki enlemlerde görülebilen Bukalemun takımyıldızı, gökyüzündeki en büyük 79. takımyıldızdır ve yalnızca 132 derece karelik bir alanı kaplar. Takımyıldızı, Hollandalı astronom Petrus Plancius tarafından 16. yüzyılda Hollandalı denizciler Pieter Dirkszoon Keyser ve Frederick de Houtman'ın gözlemleriyle haritalanmıştır. Bukalemun ilk olarak 1603'te Johann Bayer'in yıldız atlası Uranometria'da tasvir edilmiştir. Takımyıldıza bazen Avustralya'da "The Frying Pan " denir.

<span class="mw-page-title-main">Fornax (takımyıldız)</span>

Ocak takımyıldızı, Güney göksel yarımküre'de yer alan ve kısmen göksel nehir Eridanus tarafından çevrelenmiş bir takımyıldızdır. Latincede "fırın" anlamına gelen adını, 1756 yılında Fransız gökbilimci Nicolas Louis de Lacaille vermiştir. Ocak takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Grus (takımyıldız)</span>

Turna takımyıldızı Güney Göksel Yarımküre'de yer alan bir takımyıldızdır. Adı Latincede turna kuşu anlamına gelir. Petrus Plancius tarafından, Pieter Dirkszoon Keyser ve Frederick de Houtman'ın gözlemlerine dayanarak oluşturulan on iki takımyıldızdan biridir. Turna, ilk olarak 1598 yılında Amsterdam'da Plancius ve Jodocus Hondius tarafından yayımlanan 35-santimetre çapında (14-inç) bir gök küresinde yer almış ve 1603 yılında Johann Bayer'in yıldız atlası Uranometria'da tasvir edilmiştir. Fransız kaşif ve astronom Nicolas-Louis de Lacaille 1756 yılında Turna yıldızlarına Bayer belirtmeleri vermiştir. Bu yıldızlardan bazıları daha önce komşu takımyıldız Güneybalığı'nın bir parçası olarak kabul ediliyordu. Turna, Tavus, Anka ve Tukan takımyıldızları topluca "Güney Kuşları" olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Monoceros (takımyıldız)</span>

Tekboynuz takımyıldızı, gök ekvatoru üzerinde yer alan soluk bir takımyıldızdır. Tanımlanması 17. yüzyıl haritacısı Petrus Plancius'a atfedilir. Batısında Avcı, kuzeyinde İkizler, güneyinde Büyük Köpek ve doğusunda Suyılanı takımyıldızlarıyla çevrilidir. Sınır komşusu olan diğer takımyıldızlar arasında Küçük Köpek, Tavşan ve Pupa yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Piscis Austrinus (takımyıldız)</span>

Piscis Austrinus, diğer adıyla Piscis Australis ya da Türkçedeki adıyla Güneybalığı takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Adı Latince'de güneyin balığı anlamına gelir. 20. yüzyılın başlarına değin Piscis Notius olarak da bilinirdi. Güneybalığı, 1. yüzyıl astronomu Batlamyus'un listelediği 48 takımyıldız arasında da yer almıştır. Tek parlak yıldızı Fomalhaut'tur.

<span class="mw-page-title-main">Sagitta (takımyıldız)</span>

Sagitta ya da Okçuk takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Sagitta adı Latince'de ok anlamına gelmektedir. Bu takımyıldız Sagittarius (Yay) takımyıldızıyla karıştırılmamalıdır. Antik olduğu halde, 4. kadirden daha parlak yıldızı olmaması ve gökyüzündeki en küçük takımyıldız olmasından ötürü önemsiz bir takımyıldızdır. Batlamyus, 1. yüzyılda listelediği 48 takımyıldız arasına bu takımyıldızı da dahil etmiştir. Günümüzde Uluslararası Astronomi Birliği'nce belirlenmiş 88 modern takımyıldızdan biridir. Kuzey gökkürede yer alır ve gök ekvatorundan çok fazla uzakta yer almaması sebebiyle Güney Kutup Dairesi haricinde dünyanın her yerinden görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Scutum (takımyıldız)</span>

Scutum ya da Kalkan takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. 17. yüzyılda oluşturulmuştur. Scutum adı Latince'de kalkan, koruyucu anlamlarına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Serpens (takımyıldız)</span>

Serpens ya da Yılan takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Serpens adı Latince'de yılan anlamına gelir ve modern takımyıldızlar arasında bir açıdan eşsizdir: Bu takımyıldız iki ayrı parça olarak ele alınır. Batıda kalan ucu Serpens Caput ve doğuda kalan ucu Serpens Cauda (kuyruk) olarak adlandırılır. Bu iki yarı arasında Yılancı takımyıldızı uzanır. Yılan, birinci yüzyıl astronomu Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldızdan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Triangulum Australe (takımyıldız)</span>

Triangulum Australe ya da Güney Üçgeni takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Güney gökkürededir ve 18. yüzyılda oluşturulmuştur. Triangulum Australe Latince'de güney üçgeni anlamına gelir, böylece kuzey gökküredeki Üçgen takımyıldızından ayrılır. Takımyıldız, ikinci ve üçüncü kadirden olan üç en parlak yıldızının neredeyse düzgün bir eşkenar üçgen oluşturması sebebiyle bu ismi almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Volans (takımyıldız)</span>

Volans ya da Uçanbalık takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Güney gökkürededir. Bir uçan balığı temsil eder. Volans adı, orijinal adı olan Piscis Volans´ın kısaltmasıdır. Uçanbalık, Pieter Dirkszoon Keyser ve Frederick de Houtman'ın gözlemlerinden yola çıkan Petrus Plancius tarafından yaratılmış on iki takımyıldızdan biridir. İlk olarak 1597'de Amsterdam'da, Plancius ve Jodocus Hondius tarafından 35 cm çaplı bir gök küresinde yer aldı. Bu takımyıldızın bir gök atlasındaki ilk tasviri, Johann Bayer'in 1603 tarihli Uranometria´sında yer almıştır. Takımyıldızda, bir tanesi küçük bir teleskopla gözlenebilen iki çift yıldız vardır. Gamma Vol ve Epsilon Vol adlı bu yıldızların yanı sıra açık seçik görmenin daha zor olduğu NGC 2442 ve NGC 2434 adlı iki gökada da bulunmaktadır. Gamma Vol yıldızları dördüncü ve altıncı kadirden ve Epsilon Vol yıldızları dördüncü ve sekizinci kadirdendir.

<span class="mw-page-title-main">Reticulum (takımyıldız)</span>

Reticulum ya da Ağcık takımyıldızı, güney gökkürede küçük ve güçlükle fark edilebilen takımyıldız. Modern 88 takımyıldızdan biridir. İsmi Latince'de yıldız konumlarını ölçmek için kullanılan bir alet olan Rhombus anlamına gelir. İlk kez 17. yüzyılın başlarında Isaac Habrect tarafından Rhombus, yani eşkenar paralelkenar olarak isimlendirilmiş, daha sonra Nicolas Louis de Lacaille tarafından günümüzdeki şekliyle değiştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Frederick de Houtman</span>

Frederick de Houtman, 1595-1597 arasında Doğu Hint Adaları'na yapılan ilk Hollanda seferinde yelken açarak Güney Göksel Yarımküresi'nde gözlemler yapan ve 12 yeni güney takımyıldızının saptanmasına katkıda bulunan Hollandalı kaşif, denizci ve sömürge valisi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.