İçeriğe atla

Tuşlar

Tuşlar (Gürcüce:თუშები) ya da Tuşetililer, Tuşeti bölgesinde yaşayan bir Gürcü halkıdır.

Dört Tuşetili, 1901

Alt gruplar

Tuşlar iki gruba ayrılırlar. Bunlar; Gürcücenin yerel bir diyalektini konuşan Çagma-Tuşları ve Batsça dilini konuşan Çova Tuşlarıdırlar. Çova Tuşları aynı zamanda Gürcüce'yi de bilirler.[1] Dil ve kültürdeki farklılığa rağmen, Çagma ve Çova Tuşlarının ikisi de kendilerini Gürcü olarak adlandırırlar.

Görünüm

Tuşlar, Doğu Gürcüleri olarak bilinirler ve göz renkleri açıktır. Saç renkleri sarı ve kahverengi arasında değişmektedir.

Kültür

Keselo, Tuşeti

Geleneksel olarak Tuş halkı koyun güden çobanlar olarak bilinirler. Peynir ve yünleri çok ünlüdür ve Rusya ile Avrupa'ya ihraç edilirler. Günümüzde bile Tuşheti bölgesinin ekonomisi büyük oranda koyunculuğa dayanmaktadır. Gelenekleri ve kıyafetleri büyük oranda diğer Gürcü dağlılarına benzemektedir.

Büyük oranda Ortodoks Hıristiyanlardır.

Köken

Bir Tuş; Grigori Gagarin, 1840'lar

Çagma Tuşları, 4.yüzyılda Hristiyan baskısından kaçan Pagan kökenli Gürcü kavmidir. Diğer Gürcü halklarına göre Hristiyanlığı daha geç kabul etmişlerdir. Dağıstan ve diğer Güney Kafkas halkları ile yakın iletişim içinde olmuşlardır.[2]

Tarih

Tuşeti bölgesinin ismine ilk kez 4.yüzyılda rastlanmıştır.[1]

Sırasıyla Kafkas İberyası, Gürcistan Krallığı, Kakheti Krallığı (büyük oranda Pers etkisinde), Rus İmparatorluğu, Sovyet Rusya ve son olarak da Gürcistan'a dahil olmuştur.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b The Red Book of Peoples of the Russian Empire; Bats section. Available online: http://www.eki.ee/books/redbook/bats.shtml 18 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2016. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Abhazya</span> Güney Kafkasyada kısmen tanınan devlet

Abhazya, Gürcistan'ın kuzeybatısında, Karadeniz'in doğusunda yer alan tarihsel bölgedir. Abhazya adı, tarihsel bölge dışında, de facto Abhazya Cumhuriyeti ile Gürcistan'a bağlı Abhazya Özerk Cumhuriyeti'ni de ifade etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Abhazlar</span> Güney Kafkas halkı

Abhazlar Abhazya’da yaşayan Kuzeybatı Kafkasya halkı. Abhazya dışında en büyük Abhaz nüfusu Türkiye’dedir. Türkiye’deki Abhazların ataları 19. yüzyılda diğer Kafkas halklarıyla birlikte Ruslar tarafından sürgün edilmiştir. Ayrıca Rusya, Kazakistan ve Ukrayna’da da Abhaz nüfusu vardır. Kuzey Kafkasya’da yaşayan Abazalar ile Abhazların aynı kökenli olduğu kabul edilir.

Çeçenler, Kafkasya’nın kuzeydoğu kesiminde, Sunja ve Argun ırmakları civarında yaşayan yerli Kafkasya halkı. Kendilerini Nohçi olarak adlandırırlar. Bu ad, Çeçenlerin Nohçmekhahoi adlı kabilesinden ve bu kabilenin topraklarından gelir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcüler</span> Gürcistana özgü Kafkas etnik grubu

Gürcüler veya Kartveliler, günümüzde büyük bölümü Gürcistan’da yaşamakta olan Kafkasya halkı. Gürcüler ayrıca Azerbaycan, İran, Rusya, Türkiye, ABD ve Avrupa’nın bazı ülkelerine de dağılmıştır. Tarihsel antropoloji açısından Gürcüler; Svanlar, Lazlar ve Megreller ile aynı kökenden gelen bir Kartveli halkı olarak kabul edilir. Halkın büyük çoğunluğu bir Kartveli dili olan Gürcüce konuşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tuşeti</span> Tarihsel ve coğrafi bölge

Tuşeti veya Tuşetya, Doğu Gürcistan’da tarihsel ve coğrafi bir bölgedir. Rusya içindeki Çeçenya ve Dağıstan kuzeyinde ve doğusunda, Gürcistan’ın tarihsel bölgeleri Kaheti ve Pşav-Hevsureti güneyinde ve batısında yer alır. Bölgede yaşayanlar Tuş olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcüce</span>

Gürcüce, bir Kafkas halkı olan Gürcülerin konuştuğu dil. Gürcistan'ın resmî ve öğretim dilidir. Modern Gürcüce, Kartli diyalekti temelinde gelişmiş ve 5. yüzyıldan itibaren Gürcü edebiyatının tek dili olmuştur.

Kafkas dilleri, Kafkasya'da yaşayan halklarının konuştuğu dillere verilen genel addır. Kafkasya'nın yerli dilleri, birbirlerinden köken açısından bağımsız kabul edilen Kuzeydoğu, Kuzeybatı ve Güney Kafkas dil aileleridir. Buna ek olarak Hint-Avrupa, Türk, Moğol ve Sami dilleri de Kafkasya'da konuşulan diğer dil aileleridir.

<span class="mw-page-title-main">Saingilo</span> Tarihi bölge

Saingilo, Gürcistan’ın tarihsel Hereti bölgesinin doğu bölümüne verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Megrelce</span>

Megrelce, Güney Kafkas dillerinden biridir. Gürcistan'ın güneybatısındaki antik Kolhis halkıyla ilişkili olduğu sanılan yaklaşık 500.000 Megrel tarafından konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Güney Kafkas dilleri</span> Kafkas Dağlarının güneyinde konuşulan Gürcüce, Megrelce, Lazca ve Svanca dilleri

Güney Kafkas dilleri, Kafkas dillerine bağlı ve Kafkas Dağları'nın güneyinde konuşulan Gürcüce, Megrelce, Lazca ve Svancadan oluşan dil ailesidir. Dünya çapında yaklaşık 5.2 milyon konuşanı vardır. Diğer hiçbir dil ailesi ile ilişkisi tespit edilemeyen Güney Kafkas dilleri, dünyanın birincil dil ailelerinden biridir. Güney Kafkas dillerinde yazılmış en eski edebi kaynak, Asomtavruli harfleriyle yazılmış Eski Gürcüce Bir el Qutt yazıtlarıdır. MS 430 yılına tarihlenen yazıt, Beytüllahim yakınlarındaki bir Gürcü manastırında bulunmuştur. Gürcücenin yanı sıra, yazı dili gelişmemiş olan diğer Güney Kafkas dilleri de Gürcü alfabesiyle yazılır. Bunun yanında Türkiye ve Avrupa'daki Lazlar için Latin alfabesinden geliştirilmiş Laz alfabesi kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Svaneti</span> Gürcistanda tarihsel bir bölge

Svaneti, Gürcistan’ın tarihsel bölgelerinden biridir ve ülkenin kuzeybatı bölümünde yer alır. Svanlar bölgenin yerli halkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nah dilleri</span> Kuzeydoğusu Kafkas dili

Nah dilleri, Kuzeydoğu Kafkas dilleri içinde bir alt öbek oluşturur. Bu öbekte Çeçen, İnguş ve Bats dilleri yer alır. Çeçence Çeçenya'da, İnguşça da İnguşya'da resmi dillerdendir. Bats dili ise Gürcistan'da konuşulur.

Gürcüce, Güney Kafkas dillerinden biridir. Çoğunluğu Gürcistan'da olmak üzere yaklaşık 4.1 milyon kişi tarafından konuşulur. Gürcüce'nin konuşulduğu diğer ülkelerin başında Rusya, Türkiye, İran ve Azerbaycan gelir. Gelişmiş bir dil olan Gürcüce'nin yazılı dil geleneği, 5. yüzyıla değin uzanır. Gürcüce, coğrafi bölgelere dayalı olarak birçok diyalekti içerir. Standart Gürcüce ise Kartli diyalektinden gelişmiştir. Gürcüce'nin diyalektlerinin farklılıkları sesbilgisi, morfoloji, sentaks ve sözcüklere dayalıdır. Güney Kafkas dillerinden Megrelce, Lazca ve Svanca, Gürcüce'ye akraba dillerdir.

<span class="mw-page-title-main">Mesheti</span>

Mesheti, Gürcistan'ın güneybatı kesimindeki dağlık bölge. Samtshe olarak da bilinir. Bölgenin büyük kesimini Mesheti Dağları kaplar.

<span class="mw-page-title-main">Kistler</span>

Kistler, kuzeydoğu Gürcistan'ın Pankisi Vadisinde yaşayan bir halktır. Kistler'in toplam nüfusu yaklaşık beş bin kadardır, çoğunluğu Sünni Müslüman'dır.

<span class="mw-page-title-main">Batslar</span>

Batslar veya Batsbiler, Gürcistan'da, Nah dillerinden birini konuşan Kuzey Kafkas kökenli halk. Gürcistan'ın tarihsel bölgesi Tuşeti'de, Tsova Vadisinde yaşadıklarından dolayı Tsova-Tuşlar olarak da adlandırılır. Kuzey Kafkasya'dan 16. yüzyılda göç edip bu bölgeye yerleşmişlerdir.

Batsça, Gürcistan'ın Tuşeti bölgesinde yaşayan Batsların konuştuğu Kuzeydoğu Kafkas dilidir. Çeçence ve İnguşça ile birlikte Nah dilleri kolunu oluşturur. Gürcistan'da 3.500 konuşanı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Gürcü Yahudileri Kafkasya'daki Gürcistan ulusundan olan Yahudiler'e denir. Gürcistan'in en eski cemaatlerinden olan Yahudiler tarihlerini Babil Sürgünü'ne kadar dayandırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kartli</span> Gürcistanın doğusunda yer alan tarihi bir bölge

Kartli Gürcistan'ın başkenti Tiflis'in bulunduğu, Mtkvari (Kura) nehrinin geçtiği, Gürcistan'ın orta-doğu bölgesinde tarihi bir bölgedir. Klasik yazarlar tarafından İberya olarak bilinen Kartli, Orta Çağ'da Gürcülerin etnik ve politik güçlenmesinde önemli bir rol oynadı. Kartli'nin kesin olarak tanımlanmış sınırları yoktu ve tarih boyunca önemli ölçüde değişti. 15. yüzyılda Gürcistan Krallığı'nın bölünmesinden sonra, başkenti Tiflis olan Kartli, ayrı bir krallık oldu. Kartli'nin tarihi toprakları şu anda Gürcistan'ın çeşitli idari bölgeleri arasında bölünmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Hevi</span>

Hevi kuzeydoğu Gürcistan'da küçük bir tarihi-coğrafi bölgedir. Günümüz Kazbegi semtinde, Mtsheta-Mtianeti bölgesinde (mhare) yer almaktadır. Büyük Kafkas dağlarının kuzey yamaçlarında yer alan Truso, Tergi (Terek) ve Snostzkali nehirlerinin üç boğazı burada bulunmaktadır.