İçeriğe atla

Tuğrul Han

Tuğrul Han
Kerait Hanı
Wang Khan "Toghrul" in Le Livre des Merveilles, 15. yüzyıl Tuğrul Han'ı anlatan bir tablo.
Ölüm1203
DiniNasturi Hristiyan

Tuğrul Han, (Moğolca:Тоорил хан/Tooril khan, Ван хан/Van khan; Çince: 王汗; pinyin: Wáng Hàn) veya Ong Han, diğer bir unvanı da Wang Han'dır. Daha sonraları Cengiz Han olarak bilinecek Temuçin'in babası Yesügey'in kan kardeşidir (anda). Temuçin'in ilk yıllarında Temuçin'e yardımcı olmuştur.

Temuçin ile İlişkileri

Temuçin 1175 yılına doğru Tuğrul Han'a bağımlılığını bildirmiştir. Tuğrul Han kan kardeşi (anda) Yesügey'in oğlu olan Temuçin'i himayesi altına almıştır. Temuçin'in eşi Börte'nin Merkitler tarafından kaçırıldığında Temuçin'e, Camuka ile birlikte yardım ederek, Temuçin'in eşinin kurtulmasına yardımcı olmuştur. Tuğrul Han Tatarlara karşı yaptığı seferde Temuçin Tuğrul Han'a yardımcı olmuş, alınan bu zafer sonucunda da Tuğrul Han "Wang Han" unvanını almıştır.

Temuçin Tuğrul Han'ın kızını, oğlu Cuci'ye istemiştir. Ancak Tuğrul Han, Temuçin'in yükselen gücünün kendisi için tehlikeli olduğunu düşünerek buna yanaşmamış ve Temuçin ile araları bozulmuş ve savaş doğurmuştur. 1203 Yılında Tuğrul Han Camuka ile ittifak yapıp Temuçin ile savaşmışlardır. Bu savaşı Temuçin kazanmış, Keraitler tamamen yok olmuştur.[1]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Temir, Ahmet (2000). Moğolların Gizli Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu. ISBN 9789751607522. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cengiz Han</span> Moğol İmparatorluğunun kurucusu ve ilk hükümdarı (1162–1227)

Cengiz Han,, Moğol İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk Kağanı olan Moğol komutan ve hükümdardır. Hükümdarlığı döneminde gerçekleştirdiği hiçbir savaşı kaybetmeyen Cengiz Han, dünya tarihinin en büyük askerî liderlerinden birisi olarak kabul edilmektedir. 13. yüzyılın başında Orta Asya'daki tüm göçebe bozkır kavimlerini birleştirip, bir ulus hâline getirerek Moğol siyasi kimliği çatısı altında toplamıştır. Cengiz Han, hükümdarlığı döneminde 1206-1227 arasında, Kuzey Çin'deki Batı Xia ve Jin Hanedanı; Türkistan'daki Kara Hıtay, Maveraünnehir; Harezm, Horasan ve İran'daki Harezmşahlar, Kafkasya'daki Gürcüler, Deşt-i Kıpçak'taki Rus Knezlikleri, Kıpçaklar ile İdil Bulgarları üzerine seferler yaptı. Bunların sonucunda Pasifik Okyanusu'ndan Hazar Denizi'ne ve Karadeniz'in kuzeyine kadar uzanan bir imparatorluk kurdu.

<span class="mw-page-title-main">Keraitler</span>

Keraitler, Bugünkü Moğolistan'ın güney batı kısmında yaşamış göçebe bir topluluk. Cengiz Han'ın müttefiki boylardan biri ve en güçlüsüdür.

<span class="mw-page-title-main">Abaka</span> İlhanlıların ikinci hükümdarı.

Abaka Han, Moğolca: Абаха/Абага хан (Khalkha Kiril), ᠠᠪᠠᠭ᠎ᠠ
ᠬᠠᠨ
(Geleneksel yazı)
İlhanlı hükümdarı. Cengiz Han'ın torunu ve İlhanlılar devletinin kurucusu Hülagû Han'ın ve Yesuncin Hatun'un oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Cuci</span>

Cuci, Cengiz Han'ın en büyük oğlu. Bazı kaynaklarda Cuci Han olarak geçse de Cengiz Han'dan önce öldüğü için hanedan, kardeşleri ve oğullarıyla sürmüştür, kendisi han olmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Moğol İmparatorluğu</span> 13. ve 14. yüzyılda hüküm sürmüş olan, tarihin bitişik sınırlara sahip en büyük kara imparatorluğu

Moğol İmparatorluğu, 13. ve 14. yüzyıllarda tarihin en büyük bitişik imparatorluğuydu. Doğu Asya'da bugünkü Moğolistan'da ortaya çıkan Moğol İmparatorluğu, en güçlü döneminde Japon Denizi'nden Doğu Avrupa'nın bazı bölgelerine kadar uzandı, kuzeye doğru Kuzey Kutbu'nun bazı bölgelerine kadar uzandı; doğuya ve güneye doğru Hint alt kıtasının bazı bölgelerine girdi, Güneydoğu Asya'yı istila etmeye çalıştı ve İran Platosu'nu fethetti; ve batıya doğru Levant ve Karpat Dağları'na kadar uzandı.

Camuka, asker, politikacı ve Moğol Cacirat kabilesinin şefi, sonraları Cengiz Han olarak anılacak olan Temuçin’in kan kardeşi (anda) ve rakibidir.

<span class="mw-page-title-main">Subutay</span> Türk olduğu düşünülen Moğol kökenli Komutan

Subutay, Cengiz Han ve Ögeday'ın başlıca stratejisti olan Moğol generali. Subutay, insanlık tarihinin en büyük bitişik imparatorluğu olan Moğol İmparatorluğu'nun genişlemesinin bir parçası olarak tarihteki diğer tüm komutanlardan daha fazla bölgeyi fethettiği veya ele geçirdiği 20'den fazla seferi yönetti ve 65 meydan muharebesi kazandı. Zaferlerini genellikle sofistike stratejileri ve birbirinden yüzlerce kilometre uzakta hareket eden orduları rutin olarak koordine etmesi sayesinde kazandı. Subutay, kendisini Orta Asya'dan Rus bozkırlarına ve Avrupa'ya götüren seferlerinin coğrafi çeşitliliği ve başarısı ile tanınır. Subutay, birçok kişi tarafından Cengiz ve Ögeday Han'ın fetihlerinde etkili olan tarihteki en büyük askeri komutan olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Arık Böke</span> Cengiz Hanın torunu

Arık Böke ya da Arık Buka Moğol İmparatoru Cengiz Han'ın oğullarından Tuluy Han'ın oğlu. Büyük Han Möngke'nin ölümünün ardından kardeşleri Kubilay ve Hülagû seferde oldukları için kısa bir süre tahta çıkmıştır. Tahta kimin çıkacağının belirlenmesi için toplanan kurultayda 1260 yılında yapılan görüşmelerde rakip gruplar uzlaşmaya varamaz ve hem Kubilay, hem Arık Böke tahta geçer. Moğol İmparatorluğu, bu çekişme içinde üç yıl boyunca iç savaş yaşayacaktır. Savaşta Arık Böke gelenekçi Moğol prensleri tarafından desteklenirken Kubilay Kuzey Çin ve Mançurya prensleri tarafından desteklenir.

<span class="mw-page-title-main">Yesügey</span> Moğol kabile şefi ve Cengiz Hanın babası

Yesüey Batur ya da Yesügey, Moğol kabile şefi ve daha sonraları Cengiz Han olarak bilinecek Temuçin'in babası.

<i>Moğolların Gizli Tarihi</i> Edebi Eser

Moğolların Gizli Tarihi Moğolca yazılmış en eski eserdir. Moğol tarihi ve dili hakkında bilinen en eski eser olarak kabul edilmektedir. Cengiz Han'ın ölümünden sonra tamamlanan eser, bilinen nüshalarına göre Çin yazısıyla Moğolca olarak yazılmış, Moğolca metnin hemen yanı başına da yine Çince karakterlerle sözcüklerin çevirileri verilmiştir. Cengiz Han ve Moğolların tarihini ele alan eser Çin'deki ilk Moğol hanedanının adı ile de anılmaktadır. Batı'da 1872'den beri tanınan eserin 1940'tan beri bütünlüklü, tam çevirileri vardır.

Behter veya Bekter, Kiyad klanının şefi Yesugei ile bazı kaynaklarda Sochigel veya Suchigu, bazılarında ise Ko'agjin olarak adlandırılan küçük bir eşin oğluydu. Aynı zamanda o zamanlar Temuçin olarak bilinen Cengiz Han'ın üvey kardeşiydi. Yesugei'nin ölümü üzerine Temuçin, annesi Hoelun, kardeşleri ve iki üvey kardeşi kabileleri tarafından terk edildi ve kendi başlarının çaresine bakmaya bırakıldılar. Topraktan geçinerek hayatta kalmayı başardılar. Ancak, büyük üvey kardeşler 14 yaşındaki Temuçin ve kardeşi Kasar'ı ganimetlerinden mahrum bıraktılar. Temuçin ve Kasar, Behter'i takip edip öldürdüler ve bunun için anneleri Hoelun tarafından azarlandılar.

<span class="mw-page-title-main">Höelin</span>

Höelin sonraları Cengiz Han olarak anılacak olan Temuçin'in annesi ve Moğol kabile şefi Yesügey'in eşi.

<span class="mw-page-title-main">Kan kardeş</span> sadakat yemini etmiş doğuştan akraba olmayan erkek

Kan kardeş, akraba olan veya olmayan iki ya da daha fazla erkeğin birbirine sadakat yemini etmesidir. Modern zamanlarda genellikle bu durum bir ritüelle oluşmaktadır. Kan kardeşi olacak kişiler genellikle parmak, el ya da ön kol kısmında küçük bir kesik oluşturur ve kişiler bu kesikleri birbirine bastırır. Bu, kan kardeşlerden birinin kanının diğerinin damarlarında akmasına dayanan bir fikirdir. Fakat bu olay, kan yoluyla bulaşan hastalıklar nedeniyle risk taşıyabilir. Modern zamanlarda, bazı çetelerin de kan paktı yaptığına dair söylentileri vardır. Tarihte İskitler, Hunlar, Çinliler, Kumanlar, Macarlar ve bazı İskandinav topluluklar arasında uygulandığı bilinmektedir.

Temüge (1168–1246), Cengiz Han'ın en genç üvey erkek kardeşi, Yesügey'in ikinci oğluydu.Moğolların Gizli Tarihi'nde "Temuçin 9 yaşındayken Temüge üç yaşındaydı" diyor. Ailenin en küçük çocuğu olarak, ailede her zaman "ailenin ve evin koruyucusu" olan "otçigin" adına bir ön ek aldı. ve bu nedenle genellikle Temuge-otchigin veya sadece Otchigin olarak anılır. Çocukluk ve ergenlik döneminde annesi ve ağabeyleri tarafından biraz şımartıldı, lükse meyilliydi, ancak ailenin düşmanları tarafından bile tanınan "cesur, güçlü ve savaşta hızlıydı". Şaman Kokochu (Teb-Tengri), Moğollar üzerindeki gücü kendi ailesine sürüklemeye başladığında, Cengiz Han, Temuge'yi sahnelenen bir güreş maçında Kokochu'yu öldürmesi için onayladı.

Buyruk han, İnanç Bilge'nin küçük oğlu ve Tayang Han'ın erkek kardeşiydi.

Chakirmaut Muharebesi, Cengiz Han'ın Moğol kabilelerini birleştirme girişimlerinin son muharebesiydi. Temuçin, Tayang Han ve oğlu Kuçluk ile rakibi Camuka komutasındaki Naymanlar tarafından yönetilen kabile koalisyonunun birleşik güçleriyle savaştı ve hepsini yendi. Tayang Han savaşta öldü, Kuçlug küçük bir kuvvetle kaçtı ve Camuka geri çekildi ancak daha sonra yakalanarak idam edildi.

Tayang Han Naymanlar'ın kağanıydı. Moğolların Gizli Tarihi'ne göre, fiziksel olarak çok zayıf doğdu ve babası İnanç Bilge Han oğlunun yetişkinliğe kadar hayatta kalacağına inanmıyordu, bu nedenle kendisine Torluq Tayang ismi verildi.

<span class="mw-page-title-main">Cengiz Han'ın yükselişi</span>

Cengiz Han'ın yükselişi, 1162'de Temuçin olarak doğumundan, Moğol reislerinden oluşan bir meclis olan Kurultay tarafından kendisine "Evrensel Hükümdar" anlamına gelen "Cengiz Han" unvanının verildiği 1206 yılına kadar olan olayları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Kasar (Cengiz Han'ın kardeşi)</span>

Kasar, Cengiz Han'ın üç erkek kardeşinden biriydi. Câmiu't-Tevârîh'e göre asıl adı Jo'chi idi ve cesaretli biri olduğundan dolayı Kasar (Khasar), yay kullanımı konusunda yetenekli olduğu için de Habutu Kasar lakabını aldı.