İçeriğe atla

Tuğluk Hanedanı

سلطنت تغلق (Soltanat-e Tughluq)
Tuğluk Hanedanı
1320-1413
Tuğluk hanedanı
Tuğluk hanedanı
BaşkentDelhi
Yaygın dil(ler)Farsça (resmi dil)
HükûmetMonarşi
Sultan 
• 1321–1325
I. Giyaseddin Tuğluk Şah
• 1325–1351
Muhammed bin Tuğluk
• 1351-1388
Firuz Şah Tuğluk
• 1388–1413
II. Giyaseddin Tuğluk/III. Nasreddin Muhammed Şah/I. İskender Şah/Mahmud Nasreddin/Nusret Şah
Tarihçe 
• Kuruluşu
1320
• Dağılışı
1413
Yüzölçümü
• Toplam
3.200.000 km2
Günümüzdeki durumu Bangladeş
 Hindistan
 Pakistan
   Nepal

Tuğluk Hanedanı (Farsça: سلطنت تغلق Soltanat-e Tughluq), Hindistan'daki Delhi Sultanlığı'nı yöneten Türk kökenli hanedan.

Tuğluklular, Hindistan’da, 1320-88 arasında Delhi Sultanlığı’nı yöneten hanedandır. Tuğluklular döneminde sultanlığın toprakları en geniş sınırlarına ulaşmış, ama daha sonra hızlı yayılmanın ve merkezî otoritenin zayıflamasının doğurduğu sorunlar yüzünden gücü iyice azalmıştır.

Tuğlukluların ilk hükümdarı Gıyaseddin Tuğluk önce Telingana’yı ele geçirdikten (1323) sonra Cacnagar’a sefer düzenledi. Ardından Bengal’i yeniden sultanlığa bağladı. Gıyaseddin Tuğluk’un ölümü üzerine tahta çıkan Muhammed bin Tuğluk döneminde sultanlık hem altın çağını yaşadı, hem de gerileme dönemine girdi. O dönemde yaşamış bir tarihçiye göre yeni sultanın ilk dönemlerinde sultanlığa bağlı il sayısı 23’e yükselmiş ve Hindistan Yarımadasında sultanlık otoritesine tehdit oluşturabilecek çok az il kalmıştı.

Önceki hanedan Halaciler'in yaptığı gibi Güney Hindistan’da vergi veren Hindu devletlerine dokunmama politikasını terk eden Muhammed bin Tuğluk, henüz bir emirken bu devletlerden ikisini doğrudan sultanlığa bağlamıştı; 1326-27 arasında da üçüncüsünü (Kampili) topraklarına kattı. Daha sonra güneydeki Müslüman emirleri yatıştırmak ve denetim altında tutmak amacıyla 1327’de Devletâbad’ı (Devagiri) ikinci başkent yaptı; Delhi’deki hoşnutsuz kitlelerin önemli bir bölümünü zor kullanarak buraya göç ettirdi. Bundan kısa süre sonra Kuzey Hindistan’da karışıklık çıktı. Batı sınırında Kişlû Han’ın, Bengal’de ise Nasıreddin’in başlattığı ayaklanmalar 1327-28’de bastırıldı. Ama bunun ardından gelen Moğol istilası durdurulamadı ve Delhi kapı-lanna dayanan Moğollara ağır vergiler ödendi. 1335’e gelindiğinde sultanlığın Güney Hindistan’ı elinde tutma çabasının sonuç veremeyeceği belli olmuştu. Sırasıyla Mabar (1334-35), Vicayanagar, Gulbarga (1339), Varangal (1345-46) ve Devletâbad’ daki (1347) ayaklanmaların amacına ulaşmasıyla Güney Hindistan’da sultanlığa bağlı toprak kalmadı.

Muhammed bin Tuğluk’un ölümünden sonra yerine yeğeni Firuz Şah Tuğluk (hd 1351-88) geçti. Orta Çağ vakayinamelerinde ülkesine barış ve zenginlik getiren dindar bir hükümdar olarak anılan Firuz Şah Bengal (1353-54 ve 1359), Orissa (1360), Nagarkot (1361), Sind (1362, 1366-67), Etava (1377) ve Katehr’e (1380) seferler düzenledi. Bu çabalarına karşın Bengal’i ele geçiremedi, Sind’i de ancak vergi ödeyen bir vasal durumuna getirebildi.

Firuz Şah Tuğluk’un vakayinamelerinde övücü sözlerle anılmasının başlıca nedeni dönemin iki büyük Müslüman gücüne, Müslüman din önderleri ile emirlere karşı uzlaşmacı bir tutum takınmasıydı. Mutasavvıflara ve öbür din önderlerine büyük mali destek sağlayan ve önemli kararlan onlara danışarak alan Firuz Şah emirlere de geniş özerklik tanıdı. Ama Hint Müslümanlarla Hinduizmden Müslümanlığa geçenlerin önemli mevkilere yükselmesi olanağını kısıtlayınca değişen siyasal koşullara ayak uydurmayı kolaylaştıran önemli bir denge öğesini yitirmiş oldu. Firuz Şah ayrıca subaylara (görevlilere) peşin para ödeme yerine toprak geliri tahsis etme yöntemini getirdi, kimi mevkilerin babadan oğula geçmesini sağladı ve irat çiftçiliği sistemini genişletti. Son 50 yılın güçlü hükümdarlarının merkeziyetçi politikalarını tersine çeviren bu önlemler sonucunda sultanlığın emirlerle gelirler sistemi üzerindeki denetimi zayıflamaya başladı. Firuz Şah’ın ölümünden sonra ise Müslüman emirlerce desteklenen vârisler arasındaki taht kavgaları ve Hindu şeflerin çıkardıktan ayaklanmalar yüzünden Delhi Sultanlığı parçalanmaya başladı.

Sultanlar

  • I. Giyaseddin Tuğluk Şah (1321 - 1325)
  • Muhammed bin Tuğluk (II. Muhammed Şah) (1325 - 1351)
  • Mahmud bin Muhammed (Mart 1351)
  • Firuz Şah Tuğluk (1351 - 1388)
  • II. Giyaseddin Tuğluk (1388 - 1389)
  • Ebubekir (1389 - 1390)
  • III. Nasreddin Muhammed Şah (1390 - 1393)
  • I. İskender Şah (Mart- Nisan 1393)
  • Mahmud Nasreddin (II. Mahmud (Delhi)) (1393 - 1394)
  • Nusret Şah Firuzabad'da saltanat sürmüştür (1394 - 1398)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Delhi Sultanlığı</span> Türk-Hint devleti

Delhi Sultanlığı ya da Sultanat-ı Hint, 1206-1526 yılları arasında Hindistan'da hüküm sürmüş olan sultanlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Firuz Şah Tuğluk</span>

Firuz Şah Tuğluk, 1351-88 arasında Delhi Sultanlığı'nın yöneten Tuğluklu hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">Şemseddin İltutmuş</span>

Delhi Türk Sultanlığı hükümdarı. Aralık 1210'dan, 27 Nisan 1236'ya dek hüküm sürdü.

Hindistan'ın Moğollar tarafından istilası, 1221 – 1327 yılları arasında Hindistan yarımadasına düzenlenen çok sayıdaki Moğol İmparatorluğu istilalarını anlatır. Moğollar Kaşmir bölgesine boyun eğdirseler de Delhi Sultanlığına karşı yapılan saldırılar başarısız olur.

Alaaddin Tarmaşirin Duva Temür'den sonra başa geçen ve 1331-1334 yılları arasında hüküm süren Çağatay Hanı.

<span class="mw-page-title-main">Alaeddin Halaci</span> Türk Delhi Sultanı

Alaeddin Halaci, aslı adı Ali Gurshap Delhi Sultanlığı'nda iktidarda olan Halaci Hanedanına mensup Türk sultan. Hanedanın en güçlü hükümdarı sayılır. 1296 – 1316 yılları arasında hüküm sürmüştür. Moğolları Hindistan'a sokmayarak birçok defa Moğollara karşı zafer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Muhammed (Memlûk sultanı)</span> Memlûk Sultanı

I. Muhammed ya da Muhammed bin Kalavun, Mısır ve Suriye'de üç dönem saltanat sürmüş olan Türk asıllı Bahri hanedanından dokuzuncu Memluklu sultanı.

Gıyaseddin Mesud Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı olan amcası Sultan Ahmed Sencer'e bağımlı olarak Irak ve batı İran'da hüküm süren Irak Selçuklu Devleti sultanlığı yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Bahadır Şah (Gücerât Sultanı)</span>

Bahadır Şah, 1526 ile 1535 ve 1536 ile 1537 yılları arasında hüküm süren Gücerât Sultanı. 1511 ile 1526 yılları arasında Gücerât Sultanı olan II. Muzaffer Şah'ın oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Raziye Begüm</span> Kuzey Hindistan yarımadasında 13.yüzyıl sultanı

Raziye Begüm,, Delhi Türk Sultanlığı hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">Gucerât Sultanlığı</span> Müslüman devleti

Gucerât Sultanlığı, 15. yüzyıl başlarında, günümüzde Hindistan'ın Gucerât eyaletinde kurulmuş bir Orta Çağ Müslüman Rajput krallığıdır.

<span class="mw-page-title-main">Pakistan tarihi</span>

Pakistan coğrafyasında gerçekleşmiş olayları kapsar. Pakistan 14 Ağustos 1947'de bağımsızlığını kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Mâlvâ Sultanlığı</span>

Mâlvâ Sultanlığı, 1401-1531 yılları arasında Orta Hindistan'daki Mâlvâ bölgesine hakim olan Türk-İslam devleti idi.

<span class="mw-page-title-main">Hindistan Yarımadası'ndaki Müslüman fetihleri</span>

Hindistan alt kıtasındaki Müslüman fetihleri esas olarak 13. ve 18. yüzyıllar arasında gerçekleşmiştir. Alt kıtadaki daha önceki Müslüman fetihleri, günümüzün modern Pakistan'ında başlayan istilaları, özellikle 8. yüzyıldaki Emevi seferlerini ve Rajput'ların onlara karşı direnişini içerir.

<span class="mw-page-title-main">Hızır Han (Seyyid Hanedanı)</span>

Timur'un işgalinden ve Tuğluk hanedanının yıkılmasından kısa bir süre sonra Hızır Han, kuzey Hindistan'da Delhi Sultanlığı'nın Seyyid hanedanını kurdu.

<span class="mw-page-title-main">Memlûk Hanedanı (Delhi)</span>

Memlûk Hanedanı, Delhi Sultanlığı'nı 1206-1290 yılları arasında yöneten ilk hanedan. Delhi Sultanlığı'nı 1526'ya kadar birbirinden bağımsız beş hanedan yönetti. Memlük hanedanı kurulmadan önce Kutbüddin Aybeg, Gurlular'ın bir komutanı olarak 1192'den 1206'ya kadar görev yaptı. Bu dönemde, Ganj ovasına akınlar düzenledi ve yeni bölgeleri hakimiyet altına aldı.

Yahya bin Ahmed Sirhindi, 15. yüzyılda Târîh-i Mübârek Şâhî'yi yazan Hint Müslüman tarihçi. Farsça olarak yazılan eser Delhi Sultanlığı tarihini anlatmaktadır. Mübarek Şah döneminde yazılan eser, Seyyid hanedanı açısından önemli bir bilgi kaynağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed bin Tuğluk</span>

Muhammed bin Tuğluk, tahtın veliahtı olduğu sırada Cavna Han olarak bilinen, Deli Sultan lakabıyla da tanınan; Delhi Sultanlığı’nın on sekizinci padişahıdır. Şubat 1325'ten 1351 yılındaki ölümüne kadar hüküm sürdü.Tuğluk hanedanının kurucusu Gıyâseddin Tuğluk’un en büyük oğluydu. 1321'de genç Muhammed, babası tarafından Kakatiya hanedanına karşı yürütülen askeri bir sefere katılmak üzere Deccan Platosu’na gönderildi. 1323'te Warangal’daki Kakatiya başkentini başarıyla kuşattı. Kral Prataparudra'ya karşı kazanılan bu zafer Kakatiya hanedanının sonunu getirdi.