İçeriğe atla

Tsuur

Tsuur (Moğol), choor (Kırgız) veya chuur (Tuvan), İç Asya çobanları arasında yaygın olan, farklı uzunluklarda uçtan üflemeli bir flüttür.[1][2]

Sybyzgy (Kazak) ve kuray (Başkurt) ile benzerdir. Batı Moğolistan'da, çoğunlukla Altay Uriankhai halkı tarafından kullanılır, ancak Kazaklar ve Tuvalar gibi diğer etnik grupların onları çaldıkları veya çalmış oldukları biliniyor.

Tsuur'un sadece üç parmak deliği vardır. Üfleme tekniği, Klasik Fars müziğindeki Ney gibi dişleri, dili ve dudakları kullanır. Tsuur, tahtadaki herhangi bir sızıntıyı kapatmak için çalmadan önce genellikle suya batırılır.

Tsuur'da çalınan melodiler genellikle çobanların Altay'ın bozkırlarında veya dağ yamaçlarında duydukları su sesi, hayvan çığlıkları ve kuş cıvıltılarının taklitleridir. Melodilerden biri olan “Eev Nehri'nin akışı”, daha önce söylendiği gibi, khöömii sesinin efsanevi olarak geldiği nehirdir. Uriangkhai, Tsuur'u "Müziğin Babası" olarak adlandırdı. 18. yüzyılda Moğolistan'da üç delikli bir boru kullanılıyordu ve Kuzu'nun kemiklerini hayata döndürmek gibi büyülü özelliklere sahip olduğuna inanılıyordu. 14. yüzyılın Cangar destanında Tsuur'un sesinin kuğu gibi olduğu söylenir. Tsuur ile söylenen şarkı tarzı Khailakh olduğundan, bu referans dolaylı olarak khöömii'ye çok erken bir referans olabilir.

Geleneksel Moğol Tsuur müziği, 2009 yılında Acil Koruma Gerektiren Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne eklendi.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Chuluunbaatar, Otgonbayar (2013): The Cuur as Endangered Musical Instrument of the Urianxai Ethnic Group in the Mongolian Altai Mountains. In Gisa Jähnichen (ed.), Studia Instrumentorum Musicae Popularis (New Series) III, Münster: MV-Wissenschaft Verlag, 97-110. 7 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ Pegg, Carole (15 Mart 2001). Mongolian Music, Dance, & Oral Narrative: Performing Diverse Identities. University of Washington Press. ISBN 9780295981123 – Google Books vasıtasıyla. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Moğolistan</span> Doğu ve Orta Asyada yer alan karasal bir ülke, devlet

Moğolistan, Doğu ve Orta Asya'da bulunan denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Ülke toprakları tarihî Dış Moğolistan bölgesine denk düşer. Kuzeyde Rusya; güney, doğu ve batısında Çin'e bağlı İç Moğolistan ile Sincan Uygur Özerk Bölgesi vardır. Moğolistan'ın Kazakistan'a sınırı olmamasına rağmen ülkenin en batısı Kazakistan'ın doğu ucuna 37 kilometre uzaklıktadır. Ayrıca Kazakistan'dan sonra denize kıyısı olmayan en büyük ikinci ülkedir. Yüzölçümü 1.564.116 kilometre kare, nüfusu 3,3 milyon civarı olan Moğolistan, en geniş on dokuzuncu ülke ve en seyrek nüfuslu ülkedir. Ülke çok az ekilebilir toprağa sahiptir. Topraklarının çoğu bozkırdır. Kuzey ve batıda dağlar ve güneyde Gobi Çölü bulunur. Ulan Batur, ülkenin başkentidir ve yaklaşık olarak ülke nüfusun %38'ine ev sahipliği yapar. Ayrıca dünyanın en soğuk başkentlerinden biridir. Moğolistan yarı başkanlık sistemi ile yönetilen cumhuriyettir.

<span class="mw-page-title-main">Altay dilleri</span> bir dil ailesi

Altay dilleri ilk olarak 18. yüzyılda ileri sürülmüş Avrasya'da yaygınca konuşulan Türk dilleri, Moğolca, Tunguzca ve bazen Japonca, Korece ve Aynu dillerinin ortak bir ataya sahip olduklarını savunan varsayımsal bir dil ailesidir.

<span class="mw-page-title-main">Tuva Cumhuriyeti</span> Rusya Federasyonu’nda Güney Sibiryada özerk bir Türk cumhuriyeti

Tuva Cumhuriyeti veya Tıva Cumhuriyeti ; Rusya Federasyonu’nda Güney Sibirya'da özerk bir Türk cumhuriyetidir. Tuva cumhuriyeti, adını, Türk halklarından biri olan Tuvalardan alır. Tıva Cumhuriyeti olarak da Türkiye Türkçesinde kullanımı vardır. Moğolistan'a komşu olan cumhuriyetin yüzölçümü 170.500 km²'dir. Nüfusu 313.612 kişidir. Konumu ise kuzeyinde Rusya Federasyonuna bağlı Krasnoyarsk Krayı, kuzeybatısında Hakas Özerk Cumhuriyeti, batısında Altay Özerk Cumhuriyeti, güneyinde Moğolistan, doğusunda Buryatya çevrelemiştir. Çevresindeki ülkelere göre Türk nüfusunun en yoğun olduğu Güney Sibirya ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Moğolca</span> Moğol yerlisinin konuştuğu dil

Moğolca, Moğolistan ve civardaki bazı özerk bölgelerde resmî dil olan Asya dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Naymanlar</span> Moğolistanda yaşamış göçmen kabile

Nayman, Moğol İmparatorluğu kurulmadan önce Moğolistan'da yaşamış göçebe kabile. Kökenleri bilinmemekle birlikte Türk dilleri konuştukları için Türk halklarından olduğu tahmin edilmektedir. Bugünkü Kazakistan'ın kuzeydoğusu ile Moğolistan'ın batısında yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kazaklar</span> Orta Asyada yaşayan bir halkı

Kazaklar, Kazakistan'da yaşayan Türk halkı. Kazaklar, 15. yüzyılda Türk ve Moğol kökenli Orta Çağ kabilelerinin birleşmesinden ortaya çıktı. Dilleri Kazakçadır.

<span class="mw-page-title-main">Altay Dağları</span> Orta Asyada bir sıradağ

Altay dağları, Orta ve Doğu Asya'da bulunan; Rusya, Çin, Moğolistan ve Kazakistan'ın birleştiği ve İrtiş ve Obi nehirlerinin kaynaklarının bulunduğu sıradağdır. Sıradağ, kuzeydoğuda Sayan Dağları ile birleşir ve güneydoğuda giderek alçalarak Gobi Çölü'nün yüksek platosuyla birleşir. Yaklaşık 45° ila 52° K ve yaklaşık 84° ila 99° D arasında uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Tuvaca</span> Rusyada bir Türk dili

Tuvaca, Tuva Türkçesi, Tuva dili, Rusya'ya bağlı özerk Tuva Cumhuriyetinde Tuvalar tarafından konuşulan Sayan dilleri grubundan çağdaş Türk yazı dillerinden biridir. Tuva Cumhuriyeti'ndeki 250.000 civarındaki Tuva nüfusunun yanı sıra, kuzey-batı Moğolistan'da 27.000 kişi ve Çin'in adlandırmasıyla Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne Türk Dünyasındaki adlandırmayla Doğu Türkistan'a bağlı Altay İli'nde 2.400 kişi bu dili konuşmaktadır. Ayrıca Buryat Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde ve Kazakistan'da az sayıda Tuvaca konuşanlar vardır.

<span class="mw-page-title-main">Tuvalar</span> Türk etnik grubu

Tuvalar veya Tıvalar, Rusya'nın Tuva Cumhuriyeti'nde ve Moğolistan'ın kuzeyinde yaşayan bir Türk halkıdır. Dilleri Türk dilleri'nin Sibirya grubu'na ait Tuvaca'dır. Toplam nüfusları 350.000 civarındadır. Tuvalara bazı dönemlerde Soyon, Sayan, Soyot, Uranhay adları verilmiştir. Boy esasında ise Tuvaların Kırgız boyundan bazıları da Tuvaların Uygur boyundan olduğu bilinmektedir. Üst kimlik olarak Tuva adı benimsenmiştir. Moğolistan'da yaşayan Duhalar Tuvaların ayrıksı kabilesidir.

Kay - Altay halk edebiyatında göğüs ve gırtlaktan çıkarılan seslerle okunan destan.

<span class="mw-page-title-main">Duhalar</span>

Duhalar ya da Tuhalar veya Tsaatanlar, Moğolistan'ın orta kuzey bölgesindeki Hövsgöl aymağında yaşayan Türk halklarından Tuvaların 2010 yılında 282 kişilik nüfusa sahip soyu tehlike altında olan ren geyiği çobanı tengrici göçebe kabilesidir.

<span class="mw-page-title-main">Uvs (il)</span> Moğolistanda bir il

Uvs ili, Moğolistan'ın 21 ilinden biridir. İl ülkenin batısında yer almaktadır. Yüzölçümü 69,585.39 km² olan ilin nüfusu 2014 yılı itibarı ile 75,737'dir. İl adını Moğolistan'ın en büyük gölü olan Ubsa Gölü'nden almaktadır. İlin merkezi Ulangom şehridir.

Moğol alfabesi, Moğolca'nın yazımı için Eski Uygur alfabesi türetilen bir alfabedir. Alfabe 13. yüzyılda oluşturulmuş olup Oyrat ve Mançu dillerine de uyarlanmıştır. Moğol alfabesi yukarıdan aşağı doğru yazılır.

<span class="mw-page-title-main">Moğolistan Halk Cumhuriyeti</span> 1924-1992 yılları arasında Doğu Asyada hüküm sürmüş sosyalist devlet.

Moğolistan Halk Cumhuriyeti (Moğolca: Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс, Bügd Nairamdakh Moğol Ard Uls, 1924 ile 1992 yıllar arasında Asya kıtasında bugünkü Moğolistan sınırları içerisinde egemen olan sosyalist devlet.

<span class="mw-page-title-main">Moğolistan'da turizm</span>

Moğolistan'da turizm Sosyalist Hükûmet tarafından son derece sınırlıydı, ancak Sovyetler Birliği'nin dağılması ve 1989 Devrimleri'nin ve 1990'daki Moğolistan Demokratik Devrimi'nin ardından genişlemektedir. Moğolistan, doğal doğal özelliklerin, çok çeşitli el değmemiş manzaraların, göçebe yaşam tarzının ve kültürünün mükemmel bir kombinasyonunu sunan benzersiz ve nispeten keşfedilmemiş bir seyahat yeridir. Moğolistan'daki seyahat organizasyonları yarım yüzyıl öncesine dayanır, ancak özel sektör tabanlı turizm neredeyse yirmi yaşındadır. Günümüzde Moğolistan, hepsi 56'dan fazla eğitim kurumundan mezun olan 403 seyahat şirketi, 320 otel, 647 tatil köyü ve turizm kampına sahiptir. Moğolistan, üyesi olduğu Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü'nde aktif rol almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kuray</span>

Kuray ), iki ila yedi parmak deliğine sahip uzun açık uçlu bir flüt ve Başkurtlar ve Tatarların ulusal enstrümanıdır. Enstrüman bir tür tsuurdur. 1 Mart 2018'de Kuray, Başkurdistan'ın bölgesel bir markası olarak tescil edildi, Rusya Federasyonu Fikri Mülkiyet Federal Servisi'nden patenti alındı.

<span class="mw-page-title-main">Moğol Platosu</span>

Moğol Platosu, Orta Asya Platosu'nun bir parçasıdır ve 37°46'-53°08'K enlemleri ile 87°40'-122°15'D boylamları arasında yaklaşık 3.200.000 kilometrekare (1.200.000 sq mi) boyunca uzanır. Doğuda Büyük Hingan Dağları, güneyde Yin Dağları, batıda Altay Dağları ve kuzeyde Sayan ve Hentiy dağları ile çevrilidir. Plato, Gobi Çölü'nün yanı sıra kurak bozkır bölgelerini içerir. En alçak noktası Hulunbuir'de ve en yüksek noktası Altay'da olmak üzere yaklaşık 1.000 ila 1.500 metre arasında değişen yüksekliğe sahiptir.

Uzun şarkı (Mongolian ᠤᠷᠲᠠ ᠢᠢᠨᠳᠠᠭᠤᠨ, Moğolistan'ın geleneksel müziğinin merkezi unsurlarından biri olan "Uzun şarkı", sadece şarkıların uzun olması nedeniyle değil, aynı zamanda her hecenin uzun bir süre için uzatılması nedeniyle de öyle adlandırılır. Dört dakikalık bir şarkı yalnızca on kelimeye sahip olabilir. Bazı uzun şarkılar, Uvgin shuvuu khoyor olarak da bilinen ve tam uzunluğunda 32 kıtası olan Jargaltain delger gibi, tam 3 saat sürer. Lirik temalar bağlama göre değişir; felsefi, dini, romantik veya kutlamalı olabilir ve sıklıkla atları şarkı boyunca tekrarlanan bir sembol veya tema olarak kullanır. Doğu Moğolları genellikle Morin khuur kullanarak eşlik ederler, bazen yerli bir flüt türü olan limbe ile birlikte. Batı Moğollarının Oyrat grupları geleneksel olarak Igil ile eşlik edilmeyen uzun şarkılar söylerler veya eşlik ederler.

<span class="mw-page-title-main">Tovşur</span>

tovshuur, topshur veya topshuur olarak da bilinen tovshuur, Altay Uranhayları, Altaylar, Tuvalar ve Khalkha halkları olarak adlandırılan Batı Moğol (Oyratlar) kabileleri tarafından çalınan iki veya üç telli bir lavtadır. Topşur, Batı Moğol halkının folkloruyla yakından bağlantılıdır ve hikâye anlatıcılarının performanslarına, şarkı söylemelerine ve dans etmelerine eşlik eder. Marco Polo tarafından verilen açıklamalara göre Moğollar da bir savaştan önce enstrümanları çalıyorlardı.