İçeriğe atla

Tsongaca

Tsongaca
Xitsonga
Ana dili olanlarEsvatini Esvatini
Güney Afrika Cumhuriyeti Güney Afrika
Mozambik Mozambik
Zimbabve Zimbabve
Konuşan sayısı3,7 milyon  (2006–2011)
Dil ailesi
Yazı sistemiLatin
Dil kodları
ISO 639-1ts
ISO 639-2tso
ISO 639-3tso
Xitsonga'nın Güney Afrika Cumhuriyeti'ndeki coğrafi yaygınlığı: yerel nüfusa göre Xitsonga'yı evde konuşanların oranı.

Tsonga dili (Xitsonga), Bantu dil ailesine ait olan bir dil. Güney Afrika bölgesinde Tsonga halkının dilidir ve yaklaşık 3 milyon kişi tarafından konuşulur. Güney Afrika Cumhuriyeti'nin resmî dillerindendir ve en çok ülkenin Limpopo ve Mpumalanga bölgelerinde konuşulur. Mozambik, Esvatini ve Zimbabve'de Tsonga konuşanlar da var.

Tipik örnek

Pederimiz Tsongaca yazılmış:

Tata wa hina la nge matilweni,
vito ra wena a ri hlawuleke;
a ku te ku fuma ka wena;
ku rhandza ka wena a ku endliwe misaveni,
tanihi loko ku endliwa tilweni.
U hi nyika namuntlha vuswa bya hina bya siku rin'wana ni rin'wana;
u hi rivalela swidyoho swa hina,
tanihi loko na hina hi rivalela lava hi dyohelaka;
u nga hi yisi emiringweni,
kambe u hi ponisa eka Lowo biha,
Amen.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Esvatini</span> Güney Afrikada bulunan bir ülke

Esvatini, resmî adıyla Esvatini Krallığı ya da eski adıyla Svaziland, Afrika kıtasının güneyinde yer alan ve denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Kuzeydoğuda Mozambik, kuzey, batı ve güneyde Güney Afrika Cumhuriyeti ile sınırı vardır. Ülke ve halkı, adını 19. yüzyılda hüküm süren Kral II. Mswati'den almaktadır. 6 Eylül 1968'de Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını elde eden Esvatini, mutlak monarşi ile yönetilmekte olup başkenti Mbabane'dir.

<span class="mw-page-title-main">Felemenkçe</span>

Felemenkçe, Hint-Avrupa dil ailesinin Cermen dilleri grubundan dil. Hollandaca ve Flamanca gibi lehçeleri vardır, bunlar özellikle yazılı dilde birbirine oldukça yakındır. Felemenkçe ve lehçeleri; Hollanda, Belçika ve Surinam'da resmî dil konumundadır.

<span class="mw-page-title-main">Fransızca</span> Romen dili

Fransızca, Hint-Avrupa dil ailesinin bir Romen dilidir. Tüm Romen dillerinde olduğu gibi, Roma İmparatorluğu'nun Halk Latincesinden türemiştir. Fransızca, Gallo-Romen dillerinden, Galya'da konuşulan Latinceden ve özellikle Kuzey Galya'da gelişmiştir. En yakın akrabası Oïl dilleridir. Fransızca, Gallia Belgica gibi Kuzey Roma Galyası'nın yerli Kelt dillerinden ve Roma sonrası Frank işgalcilerin (Cermen) Frank dilinden de etkilenmiştir. Bugün, Fransız sömürge imparatorluğu sayesinde, en önemlisi Haiti Kreolü olmak üzere, Fransız kökenli çok sayıda kreol dili vardır. Fransızca konuşan bir kişi veya ulus, Frankofon olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Çince</span> Çin ve çevresinde konuşulan bir dil

Çince, Çin anakarası ve çevresinde yaşayan bir milyardan fazla kişi tarafından konuşulan Eski Çinceden türemiş dillerin oluşturduğu diller grubudur. Dünyadaki her beş kişiden birinin anadili olarak konuştuğu Çince, lehçeleriyle birlikte dünyada en çok konuşulan dildir. Çince ve lehçeleri Büyük Çin olarak adlandırılan Çin anakarası, Hong Kong, Makao, Tayvan ve Malezya, Endonezya, Tayland, Singapur, Myanmar, Vietnam, Güney Kore gibi Doğu ve Güneydoğu Asya ülkelerinde konuşulmaktadır. Çince, dünyanın en çok konuşulan dil olmasına bağlı olarak Birleşmiş Milletler'in altı resmî dilinden biridir. Aynı zamanda Çin, Tayvan, Singapur, Hong Kong ve Makao'nun resmî dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Kürt dilleri</span> Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren dil

Kürt dilleri veya Kürtçe, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren ve Türkiye'nin doğu ve güneydoğusu, Suriye'nin kuzeyi, Irak'ın kuzeyi ve kuzeydoğusu ile İran'ın batısında yaşayan Kürtler tarafından konuşulan bir dil koludur. Kürtçe Irak'ta, Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde ve de facto özerk olan Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nde resmî dil statüsüne sahiptir. Kürt dillerinin yukarıda belirtilenler haricinde Ermenistan, Gürcistan, Türkmenistan, Lübnan, Afganistan, Rusya gibi ülkelerde az sayıda konuşanı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Osetçe</span>

Osetçe, Kafkasya’da yaşayan Osetlerin konuştuğu Doğu İran dilleri grubundan bir dildir. Asıl olarak Rusya içindeki Kuzey Osetya-Alanya’da ve Gürcistan’da Güney Osetya’da konuşulur. Osetçe konuşan toplam kişi sayısı 700.000 kadardır. Bu nüfusun yaklaşık yüzde yirmisi, Gürcistan’ın değişik bölgelerinde yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Samoyed dilleri</span>

Samoyed dilleri, Ural Dağları'nın her iki yanında, ama daha çok kuzey kesiminde, yaklaşık 30.000 kişinin konuştuğu dil ailesidir. Bu diller Proto Samoyed dilinden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Afro-Asya dilleri</span> eski adıyla Hami-Sami dilleri olup; yaklaşık olarak 375 dilden oluşan bir dil ailesi

Afro-Asyatik, Afrasya veya eski adıyla Hami-Sami dil ailesi, yaklaşık olarak 300 dilden oluşan bir dil ailesi. Afroasya dilleri coğrafi açıdan Kuzey Afrika, Afrika Boynuzu, Sahel ve Güneybatı Asya'ya yayılmış olup 500 milyondan fazla insan tarafından anadil olarak konuşulmaktadır. Ailedeki en büyük ve baskın dil grubu, 313 milyon anadil konuşuruyla Sami diller kolunda yer alan Arapça değişkeleridir.

Somalice, Somali ve çevre ülkelerde konuşulan bir Afrika dili. Genelde Afrika Boynuzu diye tanımlanan bölgede konuşulmakla birlikte bazı ülkelerdeki göçmen topluluklarda ve Arap Yarımadası'ndaki Yemen'de de konuşulur.

Gürcüce, Güney Kafkas dillerinden biridir. Çoğunluğu Gürcistan'da olmak üzere yaklaşık 4.1 milyon kişi tarafından konuşulur. Gürcüce'nin konuşulduğu diğer ülkelerin başında Rusya, Türkiye, İran ve Azerbaycan gelir. Gelişmiş bir dil olan Gürcüce'nin yazılı dil geleneği, 5. yüzyıla değin uzanır. Gürcüce, coğrafi bölgelere dayalı olarak birçok diyalekti içerir. Standart Gürcüce ise Kartli diyalektinden gelişmiştir. Gürcüce'nin diyalektlerinin farklılıkları sesbilgisi, morfoloji, sentaks ve sözcüklere dayalıdır. Güney Kafkas dillerinden Megrelce, Lazca ve Svanca, Gürcüce'ye akraba dillerdir.

<span class="mw-page-title-main">Na-Dene dilleri</span>

Na-Dene dilleri, Kuzey Amerika'da Na-Dene Kızılderilileri tarafından, ABD, Kanada ve ufak bir kısmı da Meksika’da konuşulan diller ailesidir.

<span class="mw-page-title-main">Guçince</span>

Guçince ya da Guçin dili, ABD'de Alaska eyaletinde ve Kanada'da Kuzeybatı Toprakları ile Yukon bölgelerinde Guçinlerin konuştuğu Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Xhosa dili</span>

Xhosa dili (isiXhosa), Nijer-Kongo dillerinden ve Güney Afrika Cumhuriyeti'nin resmî dillerindendir. Xhosa yaklaşık 7,9 milyon kişi yani Güney Afrika nüfusun %18'i tarafından konuşulur. Çoğu Bantu dili gibi Xhosa tonlu bir dil. Xhosa dilin özelliklerinden birisi şaklatma ünsüzlerinin yaygınlığı. Asıl "Xhosa" isminde bir şaklatma sesi vardır ve şeklinde telaffuz edilir.

<span class="mw-page-title-main">Swati dili</span> Esvatini ve Güney Afrika Cumhuriyetinde yaklaşık 3 milyon ana dili konuşuru olan Bantu dil ailesindeki Nguni grubuna ait dil


Swati ya da Swazi dili (SiSwati), Bantu dil ailesindeki Nguni grubuna ait olan bir dil. Esvatini ve Güney Afrika Cumhuriyeti'nde konuşulur. Tahminlere göre aşağı yukarı 3 milyon kişi tarafından konuşulur. Esvatini ve Güney Afrika'nın Mpumalanga ve KaNgwane bölgelerindeki okullarda eğitilir. İngilizce ile Swati, Esvatini'nin resmî dillerinden ve Güney Afrika'nın 11 resmî dillerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Venda dili</span>

Venda dili (Tshivenḓa), Bantu dil ailesine ait olan bir dildir. Güney Afrika Cumhuriyeti'nin resmî dillerindendir. Yaklaşık 875.000 kişi tarafından konuşulur. Venda konuşanların çoğu Güney Afrika'da yaşamaktadır, fakat Zimbabve'de de Venda konuşanlar vardır.

<span class="mw-page-title-main">Zuluca</span>

Zuluca ya da Zulu dili (isiZulu), Zulu halkın dili olup yaklaşık 10 milyon kişi tarafından konuşulur. Bunların çoğu (%95) Güney Afrika Cumhuriyeti'nde yaşamaktadır. Güney Afrika'da Zuluca evde en çok konuşulan (%24) dil olmanın yanı sıra nüfusun %50'si dili anlayabiliyor. 1994'te Güney Afrika Cumhuriyeti'nin resmî dillerinden oldu. Diğer Bantu dilleri gibi Latin alfabesi ile yazılır.

<span class="mw-page-title-main">Sotho dili</span>

Sotho dili ya da daha belirgin olarak Güney Sotho dili, Bantu dil ailesine ait olan bir dil. Güney Afrika Cumhuriyeti'nin resmî dillerinden bir tanesi ve Lesotho'nun ulusal dilidir, ayrıca en çok bu ülkelerde, en az 5 milyon kişi tarafından konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Güney Ndebele dili</span>

Güney Ndebele dili, Bantu dil ailesinin Nguni grubuna ait olan bir dildir. Güney Afrika Cumhuriyeti'nde yaşayan Ndebele halkının dili olup özellikle Mpumalanga, Limpopo, Gauteng ve Kuzey Batı vilayetlerinde konuşulur. Ayrıca Güney Afrika Cumhuriyeti'nin resmî dillerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Tsvana dili</span>

Tsvana (Setsvana) dili, Bantu dilinin, Latin alfabesiyle yazılmış şeklidir. Bu dil, Botsvana'nın resmî ve en ağırlıkla konuşulan dilidir. Her ne kadar dil, Botsvana'nın resmî dili olsa da, konuşan insanların çoğunluğu Güney Afrika'da yaşar. Dil, Nijer-Kongo dil ailesi aracılığıyla Bantu diline mensuptur.

<span class="mw-page-title-main">Vakaş dilleri</span>

Vakaş dilleri, Kuzey Amerika'nın Pasifik Kuzeybatısı bölgesinde Kanada'ya bağlı Britanya Kolumbiyası eyaletindeki Vancouver Adasında, ABD'ye bağlı Washington eyaletlerindeki Olympic Yarımadasının kuzeybatı köşesinde ve Kanada-ABD sınırındaki Juan de Fuca Boğazının güney kıyısında konuşulan Algonkin–Vakaş dilleri üst grubunun Mos dilleri filumundan Kızılderili dil ailesidir. Tipik olarak karmaşık ünsüz yığılmaları görülür.