Apaçiler ya da Apaşlar, Amerika Birleşik Devletleri'nin Arizona, New Mexico ve Oklahoma eyaletlerinde yaşayan, Güneybatı Kızılderilileri kültür grubundan, Atabaskların Güney Atabaskları bölümünden ve Güney Atabask dillerine giren Ova Apaçicesi, Hikarilaca, Lipanca, Meskalero-Çirikavaca ile Batı Apaçicesi adlı dilleri konuşan Kızılderilileri topluca niteleyen ortak addır. Kendilerini Apaçi olarak nitelendiren kişi sayısı 2000 yılı rakamlarına göre 56.060 olup en yakın akrabaları Navaholardır.
Edward Sapir, Amerikalı dilbilimci ve etnologtur. Öncelikli unvanıysa, Amerikan yapısal dilbilimcisidir ve Sapir-Whorf Hipotezi'nin kurucularından biridir.
Tsetsautça (kendilerince Wetaɬ; komşularınca Tsʼetsʼaut; İngilizce Tsetsaut, Wetalh]. ABD'de Alaska'nın güney kıyılarıyla Kanada'da Britanya Kolombiyası bölgesinin kuzeybatı kıyılarında konuşulmuş Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir.
Hikarilaca ya da Hikarila Apaçicesi, ABD'de New Mexico eyaletinde daha fazla, Kolorado ve Oklahoma eyaletlerinde ise daha az olarak Apaçiler tarafından konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir. En yakın akrabası Lipanca ile birlikte Doğu Apaçi dilleri alt grubunu oluşturur. 3000 kişilik Hikarila nüfusundan yaklaşık 1000 kadarı dili konuşabiliyor.
Atabasklar, Atabask halkları, Atabask Kızılderilileri, Athabaskalar ya da Deneler, Kuzey Amerika'da Amerika Birleşik Devletleri ile Kanada'da yaşayan ve Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubundan dilleri konuşan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist-şamanist Kızılderili halkları. Toplam nüfusları yaklaşık 200.000 kişidir ve çoğunluğu Navaholar oluşturur. En yakın akrabaları birlikte dilce bir üst grup oluşturan Eyaklar, en uzak akrabaları ise Eyak-Atabask dillerine paralel Na-Dene dillerinin diğer ana grubunu oluşturan Tlingitlerdir.
Nikolaca, Kanada'da Britanya Kolumbiyası eyaletinde Nicola ile Similkameen nehirleri vadisindeki Similkameen ve Nicola Country köylerinde yaşamış olan Nikola Atabaskları tarafından konuşulmuş Atabask dillerinin Kuzey Atabask dilleri grubundan ölü bir Kızılderili dilidir. Bu dil hakkında kısmen bilgisi olan son kişi 1940 yakınlarında ölmüştür.
Haydaca ya da Hayda dili, Kanada'nın Britanya Kolombiyası eyaletinin Haida Gwaii adasında ve Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Galler Prensi adasında Haydalar tarafından konuşulan izole dillerden ya da Na-Dene dillerinden tehlike altındaki Kızılderili dilidir. Na-Dene grubu içinde tek başına alt grupta toplanır. Diğer alt grubu Tlingitçe ile Eyak-Atabask dilleri oluşturur. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 650 kişilik nüfustan 10 kadarı, Kanada'daki 1.100 kişilik nüfustan ise ancak 30 tanesi anadillerini konuşabiliyor. 1774 yılında Avrupalılarca ilk karşılaşmada nüfusları 15.000 olan Haydalar yeni getirilen salgın hastalıklardan kırılmış ve bugün ancak Masset, Skidegate ve Hydaburg köylerinde yaşamaktadırlar.
Kızılderili dilleri ya da Amerind dilleri, Sibirya kökenli Na-Dene dilleri dışındaki bütün Kızılderili halklarının konuştuğu dilleri toplayan ve Joseph Greenberg tarafından 1960 yılında ortaya atılan tartışmalı makro-dil ailesi. Greenberg, Yeni Dünya yerli dillerini üç ana aile olarak düzenler: Eskimo-Aleut dilleri, Na-Dene dilleri ve Amerind dilleri. 1987 yılında yayımladığı Language in the Americas adlı kitap, çok sayıda metodolojik kusura sahiptir ve önerdiği benzerlikler tarihî dilbilimcilerin çoğu tarafından reddedilir.
Nikola Atabaskları, Kanada'nın Britanya Kolumbiyası eyaletinde Nicola ile Similkameen nehirleri vadisindeki Similkameen ve Nicola Country köylerinde yaşamış olan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, animist ya da şamanist Plato Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Kuzey Atabaskları içindeki Britanya Kolumbiyası Atabaskları alt grubunda yer alırlar. Kendileri gibi dilleri Nikolacanın da soyu tükenmiştir. Bu dil hakkında kısmen bilgisi olan son kişi 1940 yakınlarında ölmüştür. Yalnızca Alman Amerikalı antropolog Franz Boas tarafından 1924 yılında yayımlanan dillerine ait üç sayfalık malzemeyle bilinir. Çilkotinlerden olabileceği yönündeki iddialar olsa da bu konu kesinleşmiş değildir.
Anişinabe dilleri ya da Ojibva-Potavatomi dilleri, Kanada ile Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan yaşayan Anişinabeler tarafından konuşulan Algonkin dilleri ailesinin Merkezî Algonkin dilleri grubundan Kızılderili dil grubudur.
Potavatomice, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Michigan, Wisconsin ve Oklahoma eyaletleri ile Kanada'nın Ontario eyaletinde yaşayan Potavatomiler tarafından konuşulan Algonkin dilleri ailesinin Merkezî Algonkin dilleri grubundaki Anişinabe dilleri grubundan soyu tükenmek üzere olan bir Kızılderili dilidir. 2012 yılı itibarıyla konuşanı yalnızca 9 kişidir.
Merkezî Algonkin dilleri, Amerika Birleşik Devletleri'nde ve Kanada'da konuşulan Algonkin dilleri ailesinden Amerika yerli dilleri alt grubu.
Doğu Algonkin dilleri, Kuzey Amerika'nın doğusunda Kanada'nın Maritime eyaletlerinden Amerika Birleşik Devletlerinde Kuzey Karoline'ya kadar olan Atlantik kısmında konuşulan Algonkin dilleri ailesinden Kızılderili dilleri alt grubu.
Numi dilleri ya da Numik dilleri, ABD'nin batısında Kızılderililer tarafından konuşulan Uto-Aztek dilleri ailesinden dil grubu.
Eel Nehri Atabaskları, Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeybatı Kaliforniya eyaletinde Eel Nehri civarında yaşayan ve adlarını da buradan alan, avcı ve toplayıcı, animist ya da şamanist Kaliforniya Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Atabaskların Pasifik Atabaskları grubunun Kaliforniya Atabaskları alt grubunda yer alırlar. Diğer ABD Kızılderilileri gibi Eel Nehri Atabaskları da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.
Eel Nehri Atabaskçası, ABD'de kuzeybatı Kaliforniya eyaletinde Eel Nehri civarında yaşayan Eel Nehri Atabaskları tarafından konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir. Pasifik Atabask dillerinin Kaliforniya Atabask dilleri alt grubunda sınıflandırılan Eel Nehri Atabaskçasının en yakın akrabası Katoca ile Mattolecedir.
Tano dilleri, Amerika Birleşik Devletlerinib New Mexico, Kansas, Oklahoma ve Teksas eyaletleri ile Meksika'da konuşulan Amerind Kızılderili dil ailesi.
Keres dilleri, Amerika Birleşik Devletlerinde New Mexico eyaletinde Keresler tarafından konuşulan Amerind Kızılderili dil ailesi ve lehçe birliği.
Viyotça ya da Viyot dili, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinin kuzeybatısında Viyotlar tarafından konuşulmuş olan Algonkin–Yurok dilleri ailesinden bir Amerind Kızılderili dilidir. Son konuşanı Della Prince 1962 yılında ölünce dil de tükenmiş oldu. Bazı Viyotlar anadillerini canlandırmak için çalışmaktadırlar. En yakın akrabası birlikte Ritwan adıyla da ele alınan Yurokça en uzak akrabaları ise Algonkin dilleridir. Hem Viyotça hem de Yurokça Algonkin dillerinin coğrafyasından oldukça uzakta izole bir alandadır.
Yurokça ya da Yurok dili, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinin kuzeybatısında Yuroklar tarafından konuşulmuş olan Algonkin–Yurok dilleri ailesinden bir Amerind Kızılderili dilidir. Bir düzine konuşanı olan dil yok olma sürecine girmiştir. En yakın akrabası birlikte Ritwan adıyla da ele alınan Viyotça en uzak akrabaları ise Algonkin dilleridir. Hem Viyotça hem de Yurokça Algonkin dillerinin coğrafyasından oldukça uzakta izole bir alandadır.
