Tsalenciha Katedrali

Çan kulesi, kubbe ve diğer mimari detaylar

Tsalenciha Başkalaşım Katedrali (Gürcüce: წალენჯიხის მაცხოვრის ფერისცვალების საკათედრო ტაძარი) Gürcistan'ın Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesindeki Tsalenciha kentinde yer alan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks katedralidir. Katedral, Gürcü Ortodoks Kilisesi'ne bağlı Zugdidi ve Tsaişi Piskoposluğu tarafından yönetilmektedir. Katedral, en çok benzersiz duvar resimleriyle bilinmektedir. Duvar resimleri, Bizans Paleologan stilini ve Gürcistan'daki sanatçıların doğrudan yaptığı resimlerin örneklerini içermektedir.^[1]

Tarihi ve mimarisi

12 ve 14. yüzyıllar arasında inşa edilen Tsalenciha Katedrali, merkezi haçlı kubbe kilisesidir. Narteksli kilisenin, biri kuzeyde diğer güneyde olan üç kemerli galerisinden ikisi, Dadiani hanedanının aile şapeline dönüştürülmüştür. Kilise, kuzeybatı köşesinde iki katlı bir çan kulesi bulunan duvar ile çevrilidir. Duvarın dışında, Dadiani sarayının kalıntıları bulunmaktadır. Yapının içerisindeki ilgi çekici tünel, 40–45 metre uzunluğunda ve 3–4 metre yüksekliğindedir, kiliseden batıya doğru uzanır. 19. yüzyılda, yeni bir kat inşa edilmiştir. 1960 ve 1980'li yıllar arasında, kilise kısmen onarılmış ve fresklerin korunması için tedbirler alınmıştır.

Freskler

Katedraldeki freskler

Yapının güneybatısındaki sütunda bulunan, İki dilli Yunanca-Gürcüce yazıta göre kilisenin içi Konstantinopolisli Bizans sanatçısı Cyrus Emanuel Eugenicus tarafından fresklenmiştir. Eugenicus, Gürcistan kraliyet mahkemesindeki yüksek rütbeli bir memur olan I. Vamek (r. 1384-1396) tarafından görevlendirilmiştir. Kuzeybatıda yer alan sütundaki Gürcüce yazıt iki kişiden daha bahseder, Maharobeli Kvabalia ve Andronike Gabisulava, Vamek tarafından Gürcistan'a Yunan usta getirmeleri için gönderilmişlerdir. 17. yüzyılda, eski freskler Piskopos Eudemon Jaiani'nin emriyle onarılmıştır. O dönemde Megrelya Prensi II. Levan (r. 1611 -1657), kilisenin bitişiğindeki şapele Jaiani'yi yetkilendirmiş ve şapelin içini duvar resimleriyle kaplatmıştır. Şapelin güney duvarındaki Levan'ın aile portresi de dahil olmak üzere, bu eklemelerin yalnızca parçaları günümüze ulaşmıştır.

Eugenicus'un duvar resimleri, geç Paleolog sanatının en güzel örneklerinden biri olarak kabul edilir.^[2] Kilisedeki ikonografik program karmaşıktır ve Orta Çağ Gürcü duvar resimlerinde pek görülmeyen birçok ayrıntı içermektedir. Duvar resimleri günümüzde tehlikededir ve en kısa zamanda korunmaları gerekmektedir.^[3]

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Tsalenciha Katedrali ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

^ Eastmond, Antony (2004), Art and Identity in Thirteenth-Century Byzantium: Hagia Sophia and the Empire of Trebizond, p. 135. Ashgate Publishing, Ltd., 0-7546-3575-9.
^ Monuments of the Byzantine World. The Church of the Saviour at Tsalendjikha. 6 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Institute of Computer Science (ICS) of the Foundation for Research and Technology – Hellas (FORTH). Accessed on October 1, 2007.
^ Tsalenjikha 8 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Informational portal "Tourism and Rest in Georgia". Accessed on October 1, 2007.

İlgili Araştırma Makaleleri

Svetitshoveli Katedrali,, Gürcistan'ın başkenti Tiflis'in kuzeybatısında yer alan Mtsheta tarihi kentinde bulunan bir Gürcü Ortodoks katedralidir. Erken Orta Çağa ait bir eser olan Svetitshoveli, UNESCO tarafından Dünya Mirası listesine dahil edilmiştir. Halen Tiflis'teki Üçleme Katedrali'nden sonra ikinci en büyük kilise binasıdır.

Shalta Kilisesi, Gürcistan’ın Acara bölgesinde 12. yüzyıldan kalma Gürcü Ortodoks kilisesi. Hulo ilçesinde Kinçauri köyündedir. Kilisenin duvarlarında 14. ya da 15. yüzyıla özgü Bizans sanatı tarzında resim fragmanları günümüze ulaşmıştır.

Zarzma Başkalaşım Manastırı, zarzmis p'erists'valebis monasteri) güneybatı Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde yer alan Zarzma köyündeki bir Orta Çağ Ortodoks Gürcü manastırıdır.

Timotesubani Manastırı Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Borjomi Vadisinin manastırla aynı adı taşıyan köyünde konumlanmış, Orta Çağ döneminden kalma Gürcü Ortodoks manastır kompleksidir.

Ninotsminda Katedrali Gürcistan'a bağlı Kaheti bölgesinin Sagareco köyünde konumlanmış bir katedraldir.

<span class="mw-page-title-main">Nikortsminda Katedrali</span> Ortodoks Kilisesi

Nikortsminda Katedrali Gürcistan'ın Raça bölgesindeki Nikortsminda köyünde bulunan Gürcü Ortodoks Kilisesidir.

<span class="mw-page-title-main">Bedia Katedrali</span>

Bedia Katedrali, Abhazya'nın Tkvarçeli rayonuna bağlı Bedia köyünde yer alan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks katedralidir. Gürcistan'ın altbölümlerine göre Oçamçire Belediyesinde yer alan katedral, Karadeniz sahillerindeki tartışmalı bir bölgede yer almaktadır.

Ertatsminda Mtsheta Patriği Katedrali Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesindeki Kaspi ilçesinde bulunan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks katedralidir. Ertatsminda isimli köyün merkezinde konumlanmıştır. "Ertatsminda" adı, Gürcücede Aziz Eustatius anlamına gelen "Estatezminda" (ესტატეწმინდა) kelimesinden gelmektedir.

Lihni Meryem'in Ölümü Kilisesi, Abhazya/Gürcistan'ın Lihni köyünde bulunan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks Kilisesidir. 10. yüzyılda inşa edilmiştir. Kilisedeki 14. yüzyıl freskleri, çağdaş Bizans sanatıdan etkilenmiştir. Ayrıca bir düzineden fazla Gürcüce ve Yunanca yazıtla süslenmiştir.

Manglisi Katedrali veya Manglisi Sioni Katedrali Gürcistan'ın Tetritsqaro Belediyesindeki Manglisi kentinin yanında bulunan aktif bir Gürcü Ortodoks katedralidir. 330'larda inşa edilen katedral, ülkedeki en eski Hristiyan ibadethanelerinden biridir. Mevcut katedral ise 6. ve 7. yüzyıllarda inşa edilmiştir. Katedral, 1002'de büyük bir restorasyondan geçmiştir. Eskiden, İsa'nın gerildiği çarmık parçasının da dahil olduğu rölikleriyle meşhurdu. 21. yüzyılda ise, duvar resimleriyle bilinmektedir. Katedral, popüler bir ulusal turizm merkezidir.

Gudarehi Manastırı Güney Gürcistan'daki bir 13. yüzyıl Gürcü Ortodoks manastırıdır. Kvemo Kartli bölgesine bağlı Tetritskaro belediyesindeki Gudarehi köyünün batısında konumlanmıştır. Manastır kompleksi, ana salon kilisesi, bağımsız çan kulesi, saray, hücreler, şapeller, ahırlar ve şarap mahzeni gibi çeşitli yapıların kalıntılarından oluşmaktadır. Kilise, Orta Çağ taş oymaları ve yazıtlarla süslenmiştir. Kompleks, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Hobi Manastırı veya resmi adıyla Nocihevi Meryem'in Ölümü Manastırı, Batı Gürcistan'daki Hobi şehrinin yakınlarında konumlanmış bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. Kilise binasının tarihi 13. yüzyıla dayanmaktadır. Dış kısmı taş oymalarla, iç kısmı ise fresklerle süslenmiştir. Manastır, Megrelya Prensliği'nden Dadiani hanedanına manastır olarak hizmet vermiştir. Manastır, birkaç rölik ve ikonaya ev sahipliği yapmaktadır. Manastır, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Meryem Ana Blakernai İkonası Katedrali</span>

Meryem Ana Blakernai İkonası Katedrali, Gürcistan'ın Zugdidi şehrinde bulunan, Zugdidi ve Tsalenciha Piskoposluğuna bağlı bir Gürcü Ortodoks manastırıdır.

Tsilkani Meryem Ana Katedrali, Doğu Gürcistan'ın Mtsheta-Mtianeti bölgesindeki Mtsheta Belediyesinin Tsilkani köyünde konumlanmış bir Gürcü Ortodoks kilisesidir. Aslen 4. yüzyılda inşa edilen kilisenin, Orta Çağ'da sürekli biçimi değiştirilmiştir. Köşelerinde kuleler bulunan bir duvarla çevrelenmiş olan mevcut yapı, kubbeli Yunan haçı planı tasarımına sahiptir. Kilise, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Telovani Kutsal Haç Kilisesi Doğu Gürcistan'ın Mtsheta-Mtianeti bölgesindeki Mtsheta belediyesinde konumlanmış bir 8-9. yüzyıl Gürcü Ortodoks kilisesidir. Kubbeli trikonç tasarımına sahip kilisenin sığınağının her iki tarafında pastoforium bulunmaktadır. İç kısımda, Kutsal Mendil'in en eski Gürcü tasvirlerinden biri de dahil olmak üzere, ağır hasarlı duvar resimleri bulunmaktadır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

İkvi Yorgi Kilisesi Doğu Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesindeki Kaspi belediyesinde konumlanmış bir Gürcü Ortodoks kilisesidir. Yunan haçı planıyla yapılmış olan kilise, 11. yüzyıla tarihlenmektedir. Kilise, ayrıntılı dekoratif dış taş oymaları ve 2011'deki yağışta gördükten sonra restore edilen 12-13. yüzyıl freskleriyle bilinmektedir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Pirğebuli Manastırı Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesindeki Hrami nehri vadisinde bulunan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. 12. yüzyılın sonlarına veya 13. yüzyılın başlarına tarihlenen manastır, farklı koruma durumlarındaki çeşitli yapılardan oluşmaktadır. Ana kilise, dışı zengin taş oymalarla süslenmiş büyük bir salon kilisesidir. Manastır, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Laşthveri Başmelek Kilisesi ya da bilinen diğer adıyla Taringzel Kilisesi, Kuzeybatı Gürcistan'ın dağlık Yukarı Svaneti bölgesinde yer alan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir. Günümüzde ise Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesine bağlı Mestia belediyesinde konumlanmıştır. Mimari olarak dikkat çekici olmayan salon kilisesinin en belirgin özelliği, 14 ve 15. yüzyıla tarihlenen, hem iç hem de dış duvarlara boyanmış bir dizi fresktir. Portreler ve dini sahnelerin yanı sıra, fresklerde Amiran ve Darecaniani'nin destansı aşk hikâyesinin ender görülen bölümleri de tasvir edilmiştir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

I. Levan Dadiani, Batı Gürcistan'daki Megrelya'nın ilk prensidir. 1533'te, Megrelya eristaviliği ("Dük") ve İmereti Krallığı'nın mandaturt-ukhutsesi nı yapan babası III. Mamia Dadiani'nin yerine geçmiştir. Düklüğü süresince İmereti kralı ile arası bozuk olan Dadiani'nin 1546'da düklüğü düşürülmüş ve hapis cezası almıştır. Hapisten kaçmayı başaran Levan, Osmanlı'nın desteğiyle Megralya'nın İmereti'den ayrılıp bağımsızlığını ilan etmesini sağlamıştır.

I. Vamek Dadiani 1384'ten ölümüne kadar Megrelya'nın eristaviliğini yapmış Dadiani hanedanı üyesidir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.