İçeriğe atla

Tropikal hastalıklar

Tropikal hastalıklar, tropikal ve subtropikal bölgelerde yaygın olan veya bu bölgelere özgü hastalıklardır.[1] Kısmen kış uykusuna yatmaya zorlayarak böcek popülasyonunu sınırlayan soğuk mevsim nedeniyle ılıman iklimlerde daha az yaygındır. Bununla birlikte çoğu, modern hastalık nedenselliği anlayışından önce 17. ve 18. yüzyıllarda Kuzey Avrupa ve Kuzey Amerika'da mevcuttu. Tropikal tıbbın ilk itici gücü özellikle İngiliz Raj yönetimindeki Hindistan'da, sömürge yerleşimcilerinin sağlığını korumaktı.[2] Sivrisinekler ve sinekler gibi böcekler açık ara en yaygın hastalık taşıyıcısı veya vektörlerdir. Bu böcekler, insanlara ve hayvanlara bulaşıcı bir parazit, bakteri veya virüs taşıyabilir. Çoğu zaman hastalık, enfeksiyöz ajanın deri altından kan değişimi yoluyla bulaşmasına neden olan bir böcek ısırığı ile bulaşır. Burada listelenen hastalıkların çoğu için aşı mevcut değildir ve çoğunun tedavisi de yoktur.

Tropikal yağmur ormanlarında insan keşfi, ormansızlaşma, artan göç ve artan uluslararası hava yolculuğu ve tropikal bölgelere yapılan diğer turizmler, bu tür hastalıkların tropikal olmayan ülkelerde görülme sıklığının artmasına neden olmuştur.[3] Rezervuar konakçı türlerinin habitat kaybı özellikle endişe vericidir.[4]

Sağlık programları

1975'te Tropikal Hastalıklarda Araştırma ve Eğitim Özel Programı (TDR), Afrika, Asya, Orta Amerika ve Kuzey ve Güney Amerika'nın gelişmekte olan bölgelerindeki yoksul popülasyonları orantısız bir şekilde etkileyen ihmal edilmiş bulaşıcı hastalıklara odaklanmak için kuruldu. Yürütücü kuruluş olan Dünya Sağlık Örgütü bünyesinde kurulmuştur ve Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, Dünya Bankası ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından ortaklaşa desteklenmektedir.[]

Mevcut tropikal hastalık portföyü aşağıda sunulmuştur:[5]

Tropikal hastalık portföyü
Hastalık Eklenme zamanı PatojenPrimer vektörPrimer endemik alanlar Sıklık Yıllık ölüm Bulgu Komplikasyon
Sıtma1975 Plasmodium falciparum ve diğer 4 sıtma türü parazit Anofel Sivrisinektüm tropik bölgelerde 228 milyon (2018) 405,000 (2018) ateş, Hâlsizlik, Kusma, Baş ağrısıSarılık, nöbet, Koma, Ölüm
Şistozomiyaz /ˌʃɪstəsəˈmaɪəsɪs/[6][7] (salyangoz ateşi, bilharzia, "schisto") 1975 Schistosoma Yassı solucanlartatlı su salyangozu tüm tropik bölgelerde 252 milyon (2015) 4,400–200,000 Karın ağrısı, İshal, kanlı dışkı, Hematüri. Öğrenme güçlüğü. Karaciğer hasarı, Böbrek yetmezliği, Kısırlık, Mesane kanseri
Fil hastalığı1975 Wuchereria bancrofti, Brugia malayi, ve Brugia timori filarial kurtçuklar Sivrisinektüm tropik bölgelerde 38.5 milyon (2015) az Lenf ödemi, Fil hastalığı, hidrosel
Onkoserkiyaz /ˌɒŋkoʊsɜːrˈkaɪəsɪs, -ˈsaɪ-/[8][9] (nehir körlüğü) 1975 Onchocerca volvulus filarial kurtçuklar[10]Simuliidae kara sinekleri Sahra altı Afrika 15.5 milyon (2015) 0 Kaşıntı, papul Ödem, Lenfadenopati, görme bozukluğu, körlük
Chagas hastalığı (American trypanosomiasis) 1975 Trypanosoma cruzi protozoaTriatominae öpüşme böcekleri Güney Amerika 6.2 milyon (2017) 7,900 (2017) ateş, şişmişLenf nodu, Baş ağrısıKalp yetmezliği, genişlemiş yemek borusu, genişlemiş kolon
Afrika tripanosomiyazisi (Afrika uyku hastalığı) 1975 Trypanosoma brucei gambiense ve T. b. rhodesiense protozoa Çeçe sineğiSahra altı Afrika 11,000 (2015) 3,500 (2015) ilk aşama: ateş, Baş ağrısı, Kaşıntı, Artralji

ikinci aşama : insomnia, Konfüzyon, Ataksi, Hemiparezi, Felç

anemi, Endokrin hastalıkları, Kalp yetmezliği, Böbrek yetmezliği, Koma, Ölüm
Layşmanyaz1975 Leishmania protozoa TatarcıkgillerTüm tropikal bölgeler 4–12 milyon 24,200 (2015) cilt ülseriateş, Kansızlık, Hepatomegali, Hipersplenizm, Ölüm
Cüzzam† (Hansen hastalığı) 1975 Mycobacterium lepraetüm tropikal bölgelerde 209,000 (2018) az Doku bozukluğu, uyuşma ciltte, sinirlerde, uzuvlarda ve gözlerde kalıcı hasar
Dengue ateşi1999 dengue virus Aedes aegypti ve diğer Aedes Sivrisineklertropikal Asya 390 milyon (2020) 40,000 ateş, Baş ağrısı, Miyalji ve Artralji, raş, Kusma, İshalTrombositopeni, Düşük tansiyon, Kanama, şok
Verem† (TB) 1999 Mycobacterium tuberculosis mycobacteria hava yolu hastalığı Dünya çapında 10 milyon (aktif, 2018),

2 milyar (latent, 2018)

1.5 milyon (2018) kronik öksürük, ateş, Hemoptizi, KaşeksiÖlüm
TB-HIV koenfeksiyon 1999 HIV + Mycobacterium tuberculosiscinsel yolla bulaş + hava yolu Afrika 1.2 milyon (2015) 251,000 (2018)
Cinsel yolla bulaşan hastalık (özellikle sifiliz, gonore, chlamydia, trichomoniasis, hepatit B, HSV, HIV ve HPV) 2000 bakteri, parazit, virüsler cinsel yolla bulaşdünya çapında çeşitli çeşitli
† Cüzam ve tüberküloz yalnızca tropikal hastalıklar olmasa da, tropik bölgelerdeki yüksek insidansları dahil edilmelerini haklı çıkarır.
‡ HIV ile yaşayan kişilerde aktif tüberküloz hastalığı gelişme olasılığı HIV olmayan kişilere göre 19 (15-22) kat daha fazladır.

İhmal edilen diğer tropikal hastalıklar

İhmal edilen ek tropikal hastalıklar şunlardır:[11]

Hastalık Etken Ajan Yorumlar
Kancalı kurt Ancylostoma duodenale ve Necator americanus
Trihuriyaztrichuris trichiura
Treponematozlar Treponema pallidum pertenue, Treponema pallidum endemicum, Treponema pallidum carateum, Treponema pallidum pallidum
Buruli ülserimikobakteri ülserans
DracunculiasisDracunculus medinensis
LeptospirozLeptospira
StrongyloidiasisStrongyloides stercoralis
Gıda kaynaklı trematodiazlarTrematod
Nörosistiserkoz Tenya solium
UyuzSarcoptes uyuz
Flavivirüs EnfeksiyonlarıSarı humma virüsü, Batı Nil virüsü, dang virüsü, Kene kaynaklı ensefalit virüsü, Zika virüsü

Bazı tropikal hastalıklar çok nadirdir; ancak Ebola hemorajik ateşi, Lassa ateşi ve Marburg virüsü gibi ani salgınlarda ortaya çıkabilir. Daha az bilinen veya daha nadir görülen ancak yine de halk sağlığı açısından önem taşıyan yüzlerce farklı tropikal hastalık mevcuttur.

Ayrıca bakınız

  • Tropik Hastalıklar Hastanesi
  • Tropik ilaç
  • Bulaşıcı hastalık
  • İhmal edilen hastalıklar
  • salgın listesi
  • Su kaynaklı hastalıklar
  • Küreselleşme ve hastalık

Kaynakça

  1. ^ Manson's tropical diseases. New. Philadelphia: Saunders [Imprint]. 2013. ISBN 9780702051012. 
  2. ^ Bilharzia : a history of imperial tropical medicine. 1. paperback. [S.l.]: Cambridge Univ Press. 2003. ISBN 0521530601. 
  3. ^ "Deforestation Boosts Malaria Rates, Study Finds". npr.org. 3 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2018. 
  4. ^ "Host-vector and multihost systems", Computational Modeling of Infectious Disease (İngilizce), Elsevier, 2023, ss. 121-149, doi:10.1016/b978-0-32-395389-4.00013-x, ISBN 978-0-323-95389-4, 18 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 5 Mart 2023  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  5. ^ "Disease portfolio". Special Programme for Research and Training in Tropical Diseases. 13 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2009. 
  6. ^ "Schistosomiasis". Lexico UK English Dictionary. Oxford University Press. 12 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Şablon:MerriamWebsterDictionary
  8. ^ Şablon:MerriamWebsterDictionary
  9. ^ "Onchocerciasis". Lexico UK English Dictionary. Oxford University Press. 29 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ "Global Partnership to Eliminate Riverblindness". 24 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2008.  The World Bank | Global Partnership to Eliminate Riverblindness. Retrieved 2007-11-04.
  11. ^ Hotez, P. J. (September 2007). "Control of Neglected Tropical Diseases". The New England Journal of Medicine. 357 (10): 1018-1027. doi:10.1056/NEJMra064142. ISSN 0028-4793. PMID 17804846. 17804846. 

Ek okuma

Kitap

Dergiler

Web siteleri

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hastalık</span> organizmaları olumsuz etkileyen anormal durum

Hastalık, bir organizmanın tamamının veya bir kısmının yapısını veya işlevini olumsuz yönde etkileyen ve hemen herhangi bir dış yaralanmaya bağlı olmayan belirli bir anormal durumdur. Hastalıklar genellikle belirli belirti ve semptomlarla ilişkili tıbbi durumlar olarak bilinir. Bir hastalığa patojenler gibi dış faktörler veya iç işlev bozuklukları neden olabilir. Örneğin, bağışıklık sisteminin dahili işlev bozuklukları, çeşitli bağışıklık yetmezliği, aşırı duyarlılık, alerjiler ve otoimmün bozukluklar dahil olmak üzere çeşitli farklı hastalıklara neden olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Şistozomiyaz</span>

Şistozomiyaz; şistozomiazis veya bilharyaz olarak adlandırılan, insanlarda görülen, Schistosoma (Şistozoma) cinsinden parazitlerin enfestasyonudur (istilasıdır). Bilharyaz ismi 1851'de ilk (üriner) şistozomiyazı tanımlayan Theodor Bilharz'dan gelir. Bu hastalık; salyangoz ateşi, salyangoz humması, Katayama ateşi ve Katayama humması olarak da bilinir. Schistosoma (Şistozoma) türündeki asalak solucanların neden olduğu bir hastalıktır. İdrar yolu veya bağırsakları etkileyebilir. Belirtiler arasında karın ağrısı, ishal, kanlı dışkı veya kanlı idrar bulunur. Hastalığa uzun bir süre önce yakalanmış kişilerde karaciğer hasarı, böbrek yetmezliği, kısırlık veya mesane kanseri görülebilir. Çocuklarda yavaş büyümeye ve öğrenme güçlüğüne neden olabilir.

Geleneksel tıp terimi kanıta ve bilimsel metotlarla yapılan araştırma ve ölçüm yöntemlerinin kullanıldığı modern tıp döneminden önce, farklı toplumlarda usta-çırak ilişkisi gibi ampirik bilgiye dayalı olarak geliştirilmiş tıbbi sistemlere işaret etmekte kullanılır.

Tropikal tıp, özellikle tropikal ve yarı-tropikal bölgelere has olan veya bu bölgelerde yaygın olan veya bu bölgelerde kontrol altında tutulması zor olan sağlık sorunlarıyla ilgilenen tıp dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Chagas hastalığı</span> insan hastalığı

Chagas hastalığı ya da Amerika tripanozomiyazı, Trypanosoma cruzi adlı protozoanın neden olduğu tropikal bir paraziter hastalıktır. Çoğunlukla öpücük böceği (Triyatomine) olarak bilinen böcekler aracılığıyla yayılır. Belirtiler, enfeksiyonun seyri sırasında değişkenlik gösterir. Hastalığın ilk aşamasında tipik olarak herhangi bir belirti görülmez ya da aşağıdaki hafif belirtiler görülür: ateş, lenf düğümlerinde şişme, baş ağrısı ya da ısırık yerine mahsus şişlik. Fertler 8–12 hafta sonra hastalığın kronik aşamasına girer ve hastaların %60-70'inde asla başka belirti görülmez. Hastaların kalan %30-40'lık kısmında, enfeksiyonun ilk defa bulaşmasından 10 ila 30 yıl sonra başka belirtiler gelişir. Bu belirtiler arasında hastaların %20 ila 30'unda görülen ve kalp yetmezliğine yol açan karıncık genişlemesi sayılabilir. Ayrıca, hastaların %10'luk kesiminde megaözefagus ya da megakolon görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Drakunkuliyaz</span>

Drakunkuliyaz ya da gine solucanı hastalığı (GWD), gine solucanının yol açtığı bir enfeksiyondur. Bir kişi, gine solucanı larvalarıyla enfekte olmuş su pireleri içeren suyu içtiğinde enfekte olur. Başlangıçta hiçbir belirti görülmez. Yaklaşık bir yıl sonra, dişi solucan genellikle bacakta su toplamış bir kabarcık oluşturduğunda enfekte kişide ağrılı bir yanma gelişir. Bunun ardından, birkaç hafta içinde solucan deriden dışarı çıkar. Bu süre zarfında kişi yürümekte ve çalışmakta zorluk çekebilir. Bu hastalığın ölüme yol açması çok nadirdir.

<span class="mw-page-title-main">Ekinokokkoz</span>

Ekinokokkoz ya da diğer adlarıyla kist hidatik, hidatidoz veya halk arasında türüne bakılmaksızın bilinen adıyla kist hastalığı, Echinococcus türü şerit solucanlarının sebep olduğu bir paraziter hastalıktır. İnsanlarda bu hastalığın iki ana türü görülür: kistik ekinokokkoz ve alveolar ekinokokkoz. Daha seyrek görülen ve polikistik ekinokokkoz ve ünikistik ekinokokkoz adı verilen iki türü daha vardır. Bu hastalık çoğunlukla belirti vermeden başlar ve bu durum yıllarca sürebilir. Ortaya çıkan belirti ve işaretler kistlerin yerine ve büyüklüğüne bağlıdır. Alveolar hastalık genellikle karaciğerde başlar, ama akciğerler ve beyin gibi vücudun diğer kısımlarına da sıçrayabilir. Karaciğeri etkilenen kişilerde karın ağrısı, kilo kaybı ve renkte sararma görülebilir. Akciğer hastalığı ise göğüs ağrısına, nefes darlığına ve öksürüğe yol açabilir.

<span class="mw-page-title-main">Trikuriyaz</span> Parazitik bir solucanın yol açtığı enfeksiyon

Trikuriyaz, bir parazitik solucan türü olan Trichuris trichiura’nın yol açtığı bir enfeksiyondur. Enfeksiyon yalnızca birkaç solucandan kaynaklanıyorsa çoğunlukla bir belirti görülmez. Ama çok sayıda solucanla enfekte olan kişilerde karın ağrısı, yorgunluk ve ishal görülebilir. Bu ishal bazen kanlı olabilir. Bu enfeksiyona yakalanan çocuklarda zihinsel ve fiziksel gelişim geriliği gözlenebilir. Kan kaybından dolayı kırmızı kan hücresi seviyesi düşebilir.

<span class="mw-page-title-main">Bulaş</span>

Biyoloji ve tıpta bulaş, bir bulaşıcı hastalığın enfekte konakçıdan, doğal konaklardan, vektörlerden veya portörlerden başka canlılara geçmesine denir. Hastalık bulaştıran canlı bazı durumlarda hasta olmayabilir.

Tek Sağlık "yerel, ulusal ve küresel düzeylerde—insanlar, hayvanlar ve çevre bakımından ideal sağlık elde etmek için — Farklı disiplinlerin işbirlikçi çalışmasıdır ".

<span class="mw-page-title-main">Koruyucu tıp</span>

Koruyucu tıp çevre şartları, insan sağlığı ve hayvan sağlığı arasındaki ilişkiyi inceleyen gelişmekte olan bir disiplinler arası alandır. Ayrıca ekolojik tıp, çevre tıbbı ya da tıbbi jeoloji olarak da bilinir..

PLOS Neglected Tropical Diseases, tropikal bölgelere endemik olan bakteri, virüs, kurt, mantar ve protozoa enfeksiyonlarını çalışmak amacıyla kurulan akran denetimli bir açık erişim bilimsel dergisidir. PLOS Neglected Tropical Diseases PubMed ve Web of Science'te tanınmaktadır. PLOS ailesinin yedinci ve en yeni açık erişim dergisidir.

<span class="mw-page-title-main">Enfeksiyon hastalıkları (tıp uzmanlığı)</span> enfeksiyonların teşhisi, kontrolü ve tedavisi ile ilgilenen tıbbi uzmanlık dalı

Enfeksiyon hastalıkları, bulaşıcı hastalıklar ve intaniye olarak da bilinir, bulaşıcı hastalıkların tanısı, tedavisi ve kontrol altına alınması alanında uzmanlaşmış bir tıp dalı. Bir enfeksiyon hastalıkları uzmanı büyük ölçüde hastane kaynaklı enfeksiyonlarla ya da hastane dışında gelişen salgınlarla mücadele eder.

<span class="mw-page-title-main">Tropikal spastik paraparezi</span>

HTLV-I ile ilişkili miyelopati (HAM) veya HTLV-I ile ilişkili miyelopati/tropik spastik paraparezi (HAM/TSP) olarak da adlandırılan tropikal spastik paraparezi (TSP), (HAM/TSP) insan T-lenfotropik virüsü tarafından güçsüzlüğe, kas spazmlarına ve duyusal rahatsızlığa neden olan tıbbi bir durumdur, paraparezi ve bacakların zayıflığı ile sonuçlanır. Adından da anlaşılacağı gibi, Karayipler de dahil olmak üzere en çok tropikal bölgelerde yaygındır. Kan nakli ürünleri, koruyucu bir önlem olarak HTLV-1 antikorları için taranır.

<span class="mw-page-title-main">Finlandiya'da COVID-19 pandemisi</span> Virüs pandemisi

Finlandiya'da COVID-19 pandemisi Şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2'nin (SARS-CoV-2) neden olduğu yeni bir bulaşıcı hastalık olan koronavirüs hastalığı COVID-19'un devam eden bir viral pandemisidir. Finlandiya'da COVID-19 pandemisi sırasında ilk COVID-19 vakasının, Vuhan'dan Ivalo'ya gelen birisi ile başladığı 29 Ocak 2020'de bildirildi. Kişinin virüs testi pozitif çıktı. 7 Nisan 2023 itibarıyla Finlandiya'da koronavirüs ile enfekte olmuş toplam 9.097 kişinin öldüğü, toplam vaka sayısının ise 1.468.123 olduğu açıklandı. hasta ise iyileşti ve taburcu edildi.

<span class="mw-page-title-main">Bogomolets Ulusal Tıp Üniversitesi</span>

Bogomolets Ulusal Tıp Üniversitesi,

<span class="mw-page-title-main">Sağlık Bakanlığı (Azerbaycan)</span>

Azerbaycan Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Azerbaycan Cumhuriyeti'nde sağlık sistemini düzenlemekten sorumlu devlet kurumudur. Sağlık bakanlığı görevini Teymur Musayev yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Adolfo Lutz</span> Brezilyalı entomolog (1855-1940)

Adolfo Lutz, Brezilyalı doktor, Brezilya'da tropikal tıp ve tıbbi zoolojinin babası ve bulaşıcı hastalıklarda öncü bir epidemiyolog ve araştırmacıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bulaşıcı hastalıkların yok edilmesi</span>

Bulaşıcı hastalıkların yok edilmesi (eradikasyon), bir bulaşıcı hastalığın küresel konak popülasyondaki prevalansının sıfıra indirilmesidir.

<span class="mw-page-title-main">X Hastalığı</span> Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından Şubat 2018de, gelecekteki bir salgına neden olabilecek varsayımsal, bilinmeyen bir patojeni temsil etmek üzere plan öncelikli hastalıklar listesinde kabul edilen yer tutucu adı

X Hastalığı veya Hastalık X, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından Şubat 2018'de, gelecekte bir epidemiye neden olabilecek varsayımsal, bilinmeyen bir patojeni temsil etmek üzere plan öncelikli hastalıklar listesinde benimsenen bir yer tutucu adıdır. DSÖ, planlamalarının bilinmeyen bir patojene uyum sağlamak için yeterince esnek olmasını sağlamak için yer tutucu adını benimsemiştir. ABD Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü Direktörü Anthony Fauci, X Hastalığı kavramının DSÖ projelerini araştırma çabalarını tek tek suşlar yerine tüm virüs sınıflarına odaklamaya teşvik edeceğini ve böylece DSÖ'nün öngörülemeyen suşlara yanıt verme kapasitesini artıracağını belirtti. 2020 yılında, DSÖ'nün kendi uzman danışmanlarından bazıları da dahil olmak üzere uzmanlar, SARS-CoV-2 virüs suşunun neden olduğu COVID-19'un ilk X Hastalığı olma gerekliliklerini karşıladığını düşünmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.