Troçkist Anti-Sovyet Askeri Örgütü Davası
Troçkist Anti-Sovyet Askeri Örgütü Davası ya da Tuhaçevski davası (Rusça: Де́ло Тухаче́вского) 1937 yılında başlayan, Büyük Temizlik kapsamı içerisinde bir kısım Kızıl Ordu komutanlarının, askeri bir komplo ile siyasi iktidarı ele geçirmeye çalışmaktan yargılandıkları bir davadır. Bu dava 1937-38 Kızıl Ordu tasfiyeleri'nin başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Destalinizasyon dönemiyle beraber Batılı tarihçiler arasında davanın uydurma olduğu yönünde analizler yapılsa da başta Grover Furr olmak üzere çeşitli tarihçiler ise güncel analizlerin ardından bu türlü bir karşı-devrimci yapının gerçek olduğuna dair güçlü kanıtlar ortaya koymuştur.[1]
Arka Plan
Duruşmadan önce Kızıl Ordu içerisinde birkaç kişinin tasfiyesi yapıldı. 1920'lerin ortalarında, Lev Troçki Savaş Komiserliği görevinden alındı ve onun bilinen destekçileri ordudan ihraç edildi. Eski çarlık subayları 1920'lerin sonlarında ve 1930'ların başlarında tasfiye edilmişti. Askeri komutanların bir sonraki tutuklama dalgası 1936'nın ikinci yarısında başladı ve Vyaçeslav Molotov'un bu tasfiye hareketinin daha kapsamlı bir şekilde yapılmasını istediği Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) Merkez Komitesinin Şubat-Mart 1937 Genel Kurul Toplantısından sonra kapsamı arttı.
Davalılar
Dava, bir gösteri şeklinde yapılan Moskova Davaları gibi değil, gizli bir şekilde görülmüştür. Mareşal Mihail Tuhaçevski ve üst düzey subaylar Iona Yakir, Ieronim Uborevich, Robert Eideman, August Kork, Vitovt Putna, Boris Feldman ve Vitali Primakov (ayrıca soruşturma başlamadan intihar eden Yakov Gamarnik), Sovyet karşıtı olmakla suçlandılar. Komplo ile suçlanan üst düzey komutanlar SSCB Yüksek Mahkemesi özel bir oturum yaparak acilen infazları onayladı ve hemen ardından 11-12 Haziran 1937 gecesi suçlu bulunanlar idam edildi. Duruşma ardından, Kızıl Ordu içerisinde geniş bir tasfiye organize edildi. Eylül 1938'de Halk Savunma Komiseri Kliment Voroşilov, toplam 37.761 subay ve komiserin ordudan ihraç edildiğini, 10.868'inin tutuklandığını ve 7.211'inin Sovyet karşıtı suçlardan mahkûm edildiğini bildirdi.
Yargılamanın Sonuçları
Generallerini ve savaş kahramanlarını halka açık bir yerde yargılamanın sonuçlarından korkan Stalin, yargılamanın gizli tutulmasını ve sanıkların askeri mahkemeden hemen sonra infaz edilmesini emretti. Tuhaçevski ve diğer sanıklar, muhtemelen itiraf etmeleri için işkence gördü.
General Tukhachevsky ve diğer üst düzey yedi general idam edildi. Bu idamlar Sovyet ordusunu ciddi şekilde zayıflattı. Bu zayıflama ilk olarak Kızıl Ordu'nun 1939-1940 Kış Savaşında Sovyet ordusunun daha küçük ve zayıf silahlanmış bir Fin ordusuna karşı 100.000'den fazla ölü veya kayıp verdiği esnada görüldü. Sekiz generalin kaybı ve 1941 Kızıl Ordu Tasfiyesi ile birleştiğinde, Alman Wehrmacht'ın Haziran 1941 yılındakiSovyetler Birliği İşgali'nde şaşırtıcı ve hızlı bir başlangıç yapmasına, ciddi can kayıpları ve Avrupa bölümünün çoğunun harap olmasına yol açtı.
Yeniden Yargılanma
31 Ocak 1957 yılında tutuklamalar, soruşturmalar ve yargılamaların usul normlarına aykırı olarak ve zorla itirafa dayalı olarak gerçekleştirildiği, birçok vakada itirafların fiziksel şiddet yardımıyla elde edildiği sonucuna varıldı. İşlemiş oldukları iddia edilen suçların gerçeği yansıtmadığı öne sürülerek sanıkların beraatine karar verilerek itibarları iade edilmiştir.
Kaynakça
- ^ Grover Furr tarafından yazılan Troçki'nin Yalanları kitabının çevirmeni Ogün Eratalay ile yapılan 30 Ocak 2022 tarihli söyleşiden 7 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. soL Haber 7 Temmuz 2023 tarihinde erişilmiştir
