İçeriğe atla

Triklinik kristal yapı

[1]

Triklinik kristal sistemi

Kristal kafes yapılarından birisidir.

Bu sistemde a, b ve c eksenleri farklı boylarda, bunlar arasındaki açılar da 90o den farklıdır. Pinacoidal sınıfındaki simteri merkezi dışında başka hiçbir simetri unsuru yoktur.

a≠b≠c ve α≠β≠γ≠90° olmalıdır.

Kristal sınıfı

Triklinik sistemin, pedial ve pinacoidal olmak üzere iki kristal sınıfı vardır.

SınıfA2A3A4A6Simetri Düz.Simetri Mer.Hermann-Mauguin3D Gösterimi
PedialYokYokYokYokYokYok1http://webmineral.com/crystal/Tri_1.shtml 19 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
PinacoidalYokYokYokYokYokVar-1http://webmineral.com/crystal/Tri_-1.shtml 19 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Triklinik kristal yapısına sahip bazı mineraller

Albit

Kimyasal Bileşimi, NaAlSi3O8
Kristal Sistemi, Triklinik
Kristal Biçimi, Kristalleri levhamsı ya da prizmatik; masif, kompakt, lifsi
Sertlik, 6
Özgül ağırlık, 2.6 - 2.63
Dilinim, {110} ve {1-10} mükemmel, {001} iyi
Renk ve Şeffaflık, İnci beyazı, nadiren sarı ve gri; Şeffaf - şeffaf degil
Parlaklık, İpeksi
Ayırıcı Özellikleri, İnci rengi, dilinimi ve sertliği

Aksinit

Kimyasal Bileşimi, (Ca,Mn,Fe,Mg)3Al2BSi4O15(OH)
Kristal Sistemi, Triklinik
Kristal Biçimi, Kristalleri levhamsı, kama şekilli; masif, lamelli; bazen tanesel
Sertlik, 6.5 - 7
Özgül Ağırlık, 3.26 - 3.36
Dilinim, {100} iyi, {001}, {110}, {011} zayıf
Renk ve Şeffaflık, Mor - kahverengi; sarımsı veya gri; Şeffaf - yarı şeffaf
Çizgi Rengi, Renksiz
Parlaklık, Camsı
Ayırıcı Özellikleri, Rengi, kristal formu
Bulunusu, Kontakt metamorfizma veya metasomatizma geçiren karbonatlı kayalarla, granitlerdeki boşluklarda oluşur. Kalsit, kuvars, prehnit, zoisit, aktinolit, hedenbergit, andradit gibi minerallerle birlikte bulunur.

Disten

Kimyasal Bileşimi, Al2SiO5
Kristal Sistemi, Triklinik
Kristal Biçimi, Kristalleri ince-uzun, yassı, yapraklanmalı; c-eksenine paralel uzamış; masif, bazen lifsi; ışınsal agregatlar halinde.
İkizlenme, {100} yüzeyinde yaygın.
Sertlik, 4 - 7.5
Özgül Ağırlık, 3.53 - 3.67
Dilinim, {100} mükemmel, {010} belirgin
Renk ve Şeffaflık, Çoğunlukla mavi; bazen beyaz, gri, yeşil, sarı, pembe ve siyaha yakın; şeffaf-yarı şeffaf
Çizgi Rengi, Renksiz
Parlaklık, İnci parıltılı, camsı
Ayırıcı Özellikleri, Mavi rengi, laminalı kristal formu, yönlere göre değişen sertliği ve mükemmel dilinimi
Bulunuşu, Disten, tipik olarak bölgesel metamorfik şist ve gnayslarda, granat, stavrolit, mika ve kuvars mineralleri ile birlikte bulunur. Ayrıca, pegmatitlerde ve kuvars damarlarında da oluşabilir.

Pektolit

Kimyasal Bileşimi, NaCa2Si3O8OH
Kristal Sistemi, Triklinik
Kristal Biçimi, İğnemsi ya da lifsi kristallerin meydana getirdiği ışınsal agregatlar halinde
Sertlik, 4.5 -5
Özgül Ağırlık, 2.74 - 2.88
Dilinim, {100} ve {001} mükemmel
Renk ve Şeffaflık, Renksiz, beyaz; Şeffaf-yarı şeffaf
Parlaklık, Camsı, ipeksi
Ayırıcı Özellikleri, İğnemsi formu ve dilinimi
Bulunuşu,Tipik olarak zeolitle birlikte bazalt ve benzeri kayaların boşluklarında oluşur.

Rodonit

Kimyasal Bileşimi, MnSiO3
Kristal Sistemi, Triklinik
Kristal Biçimi, Kristalleri levhamsı ya da prizmatik; masif, kompakt, lifsi
Sertlik, 5.5 - 6.5
Özgül Ağırlık, 3.57 - 3.76
Dilinim, {110} ve {1-10} mükemmel, {001} iyi
Renk ve Şeffaflık, Pembe, gül kırmızısı, kahverengimsi kırmızı, nadiren sarı ve gri; Şeffaf - yarı şeffaf
Parlaklık, Camsı
Ayırıcı Özellikleri, Pembe rengi, dilinimi ve sertliği
Bulunuşu, Hidrotermal damarlardaki manganez yataklarında oluşur. Ayrıca manganez içeren sedimanter kayaların bölgesel metamorfizması sonucu oluşur.

Üleksit

Kimyasal Bileşimi, NaCaB5O9 .8H2O
Kristal Sistemi,Triklinik
Kristal Biçimi, Genellikle iğnemsi kristalli; merceksi ya da nodüler, ışınsal, pamuk yumağı şekilli
Sertlik, 2.5
Özgül Ağırlık, 1.955
Dilinim, {010} mükemmel, {1-10} iyi
Renk ve Şeffaflık, Beyaz, renksiz, ipeksi; şeffaf
Parlaklık, Camsı
Ayırıcı Özellikleri, Pamuk yumağı şekli, düşük yoğunluğu, soğuk suda çözünmeyip sıcak suda çözünmesi

Bulunuşu, Boraks yataklarının bulunduğu alanlardaki sedimanter kayalarda genellikle kolemanit ile birlikte bulunan bir evaporit mineralidir.

Vollastonit

Kimyasal Bileşimi, CaSiO3
Kristal Sistemi, Triklinik
Kristal Biçimi, Kristalleri çoğunlukla levhamsı veya kısa prizmatik
İkizlenme, {100} üzerinde olağan
Sertlik, 4.5 - 5
Özgül Ağırlık, 2.87 - 3.80
Dilinim, {100} mükemmel, {001} iyi, {-102} iyi
Renk ve Şeffaflık, Beyaz, grimsi, nadiren renksiz ve çok soluk yeşil; Şeffaf - yarı şeffaf

Parlaklık, Lifsi olduğunda ipeksi

Ayırıcı özellikleri, rengi, dilinimi, kristal formu, silisin ayrılması ile hidroklorik asitte çözünmesi

Bulunuşu, Silisli kireçtaşlarının kontakt metamorfizması ile yaygın olarak oluşur. Ayrıca yüksek mertebeli bölgesel metamorfik kayalarda ve ksenolitler halinde, bazı alkali magmatik kayalarda da bulunabilir.

Triklinik kristal yapıda düzlemler arasındaki mesafe

1/dhkl2=1/ϑ2(S11.h2+S22.k2+S33.l2+2.S12.h.k+2.S23.k.l+2.S13.h.l)

Bu denklemde "Sxx" ile verilen kısaltmalar;
S11=b2.c2.sin2α
S22=a2.c2.sin2β
S33=a2.b2.sin2γ
S12=a.b.c2(cosα.cosβ-cosγ)
S23=a2.b.c(cosβ.cosγ-cosα)
S13=a.b2.c(cosγ.cosα-cosβ)

Kaynakça

  1. ^ "Triclinic". 3 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2012. 

https://web.archive.org/web/20130411013929/http://www.mta.gov.tr/v2.0/madenler/mineraller/
http://webmineral.com/crystal/Triclinic.shtml 3 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
http://www.minerals.net/MineralMain.aspx 20 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mineral</span> inorganik kristalleşmiş katı madde

Mineral, doğal şekilde oluşan, homojen, belirli kimyasal bileşime sahip inorganik kristalleşmiş katı bir maddedir. Buna göre minerallerin özellikleri şöyledir; doğal olarak oluşur, herhangi bir parçası bütününün özelliklerini taşır, belirli bir kimyasal formülü vardır, katı hâlde olup nadiren sıvıdır ve inorganiktir.

<span class="mw-page-title-main">Kalsit</span>

Kalsit, kimyasal formülü CaCO3 olan kristalleşmiş kalsiyum karbonat. Saydam, beyaz, sarı, rustik yeşil ve mavimsi renkte olabilir. Sertliği 3, özgül ağırlığı 2.71'dir. Soğuk ve seyreltik hidroklorik asitte (tuz ruhu) şiddetli bir köpürme ile ayrışır. Çakı ile çizilir. CO2'li sularda çözünerek Ca(HCO3)2 yapar.

<span class="mw-page-title-main">Kuvars</span> saf silisyum dioksit (SiO2) kristallerine verilen ad

Kuvars, oldukça saf silisyum dioksit (SiO2) kristallerine verilen addır. Silisyum ve oksijen atomlarından oluşan sert, kristalli bir mineraldir. Birçoğu yarı değerli taşlar olan birçok farklı kuvars çeşidi vardır. Antik çağlardan beri, kuvars çeşitleri, özellikle Avrasya'da mücevher ve sert taş oymalarının yapımında en çok kullanılan mineraller olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Topaz</span> yay burçlarının ait taşlar olarak da bilinir

Topaz, kimyasal yapısı Al2SiO4(OH,F)2 olan, kıymetli taş özelliğine sahip florlu alüminyum silikat minerali. Beyaz topaz buji porseleni yapımında kullanılır. Isıya dayanıklılığı oldukça yüksektir. Katışıksız topaz renksiz olabilir ve pırlanta kesim yoluyla traşlandığında elmasla karıştırılabilir. Topaz sarı, kırmızı, pembe, mavi veya kahverenginin çeşitli tonlarında da olabilir. Taşın rengi çoğunlukla kararsızdır ve güneş ışığında rengini kaybedebilir. Mesela Sibirya'nın kahverengi topazı güneş ışığında beyazlaşır. 1750'lerde ilk defa bir kuyumcu Brezilya topazının hafifçe ısıtıldığında pembeleştiğini buldu. Sonra bu metot yaygınlaştı. Böyle yanık topaza çoğu yerde Brezilya yakutu denir ve nadir bulunan tabii kırmızı topaz aynı isimle anılır.

<span class="mw-page-title-main">Grafit</span> yumuşak, yağlı, kâğıt üzerinde iz bırakan, gri-siyah renkli katı bir madde

Grafit ya da karataş yumuşak, yağlı, kâğıt üzerinde iz bırakan, gri-siyah renkli katı bir maddedir. Grafit, yağ haline getirilip makinelerde, çalışan parçaların birbirine sürtünürken aşınmasını azaltmak ya da engellemek amacıyla yağlayıcı olarak kullanılır. Adını, yazı yazmakta kullanılmasından almaktadır; "grafit" Yunanca grafein köküne, mineralleri belirtmekte kullanılan -it ekinin eklenmesiyle elde edilmiş bir sözcüktür. Kurşun kalemlerin içindeki uç, içine kil katılarak sertleştirilmiş grafittir.

<span class="mw-page-title-main">Muskovit</span>

Muskovit (KAl2(Al2 Si3 O10) (OH)2, beyaz mika olarak da bilinir. İçindeki maddelere göre saydam, gümüşi, soluk yeşil, esmerce ve ak potasyumlu feldspatların ayrışmasıyla ile de muskovit oluşur. Sekunder oluşan ince taneli muskovit serisi olarak adlandırılır. Bir muskovitin sertliği 2,2, özgül ağırlığı 2,8'dir. Kristal bir yapıya sahip, anizotrop bir maddedir. Metamorfik ve magmatik kayaçlarda bulunan muskovit, kimyasal bozunmadan etkilenmemekte ve bazı sedimanter kayaçlarda ince taneli detritik mineral olarak bulunmaktadır. İri kristalli muskovit levhaları genellikle bölgesel metamorfizmaya uğramış kayaçlarda bulunur. Granit bileşimli pegmatitik kayaçlar, levha muskovitin ana kaynağını oluştururlar. Pegmatitlerde bulunan levha şekilli muskovitler ticari olarak çok değerlilerdir. Küçük kristalli muskovit mineralinin muhtelif kayaç türlerinde bulunmasına karşı, büyük levha muskovite doğada daha ender rastlanır.Nellore, Hindistan'da 5*3 metre şeklinde Muskovit levhalar bulunmuştur.Isıya dayanıklı olması nedeniyle yüksek sıcaklıklarda çalışılan ortamlarda kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Dumanlı kuvars</span>

Dumanlı kuvars kahverengimsi bir makrokristalin kuvars çeşidi. Bir dağ kristali türü olan dumanlı kuvars koyu duman renginde ve yarı şeffaftır. Çok koyu kahverengiden opak siyah renge kadar olan bir çeşidine morion denir.

<span class="mw-page-title-main">Porselen</span> seramik gereç

Porselen, sadece doğal kaynaklı ham maddelerden üretilen bir maddedir. Beyazlığını kullanılan boyalardan değil, kullanılan ham maddelerden alır; 1400 °C civarında pişirilerek pekişir; ışık geçirgenliğine sahiptir ve sağlıklı bir üründür.

<span class="mw-page-title-main">Kehribar</span> fosilleşmiş ağaç reçinesi

Kehribar, çamgiller (Pinaceae) familyasından, bir çam türü olan Pinus succinifera ağaçlarının fosilleşmiş reçinesidir.

Mika bir düzleme göre çok iyi dilinimli bir takım mineralleri içeren bir mineraller grubudur. Dilinim (şistozite), yaprakcıkları elastik olarak bükülebilir. Dilinim yüzeyleri sedef parıltıdır. Mika grubu mineraller, yer kabuğunu oluşturan kayaçlar içerisinde ortalama % 3.8 oranında dağılım frekansına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Feldspat</span> Kaya oluşturan tektosilikat minerallerinden oluşan bir grup

Feldspat (Feldispat) (KAlSi3O8 – NaAlSi3O8 – CaAl2Si2O8) bir grup kaya formundaki tektosilikat mineralidir ve Dünya kıtasal kabuğunun ağırlıkça yaklaşık % 41'ini oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Biyotit</span>

Biyotit (K(Mg, Fe)3AlSi3O10(F, OH)2), mika ailesinin koyu renkli demirce zengin üyesidir. Diğer mikalar gibi levha yapısına sahiptir. Biyotit siyah parlak görünüşe sahiptir, bu onu diğer ferromagnezyen minerallerden ayırmaya yardım eder. Hornblend gibi biyotit de granit gibi kıtasal kayaçların bileşenidir.Biyotit 1998 yılına kadar mineral parçası olarak görülmüş fakat 1998 yılında Uluslararası Mineral Birliği tarafından mineral grubu olarak adlandırılmıştır. Biyotit terimi hala arazide bulunup analiz edilmemiş koyu renkli mika parçalarını tanımlamada kullanılmaktadır.Biyotit ismi 1847 yılında Fransız fizikçi Jean Baptiste Biot'un anısına ve yaptığı çalışmalara ithafen J.F.L Hausmann tarafından verilmiştir.Biyotit grubun üyeleri levha silikat minerallerdir. Demir,magnezyum,silikon,alüminyum,oksijen ve hidrojen elementleri bir araya gelerek potasyum iyon bağlarıyla birbirlerine zayıf bir şekilde bağlanırlar. "Demir Mika" terimi bazen demir yönünden zengin biyotitler için kullanılır bazı durumlarda dolgun mika yapılı hematitlerde de kullanılır. Biyotit bazı durumlarda "Siyah Mika" olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Pirit</span> Demir (II) disülfür minerali

Pirit, formülü FeS2 olan, kübik sistemde billurlaşan demir sülfür.

<span class="mw-page-title-main">Beril</span>

Beril, yeşil renkli zümrütgillerden değerli bir taş. Berilyum alüminyum siklosilikat olan Beril'in kimyasal formülü Be3Al2(SiO3)6 şeklindedir. Heksagonal Beril kristalleri çok küçük kristallerden metrelerce büyük kristallere kadar değişik boyutlarda olabilir. Camsı parlaklıkta, sertliği 7.5-8, yoğunluğu 2.66-2.92'dir. Konkoidal veya düzensiz kırıklar gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Kübik zirkonya</span>

Kübik zirkonya (CZ), sinterleme sonucu mono kristal fazdan polikristalin kübik forma dönüşen zirkonya (ZrO2) derivesidir. Kuyumculukta terminoloji hatası olarak kübik zirkonya yerine zirkon tabiri yerleşmiştir. Hâlbuki zirkonyum oksit yani zirkonya (ZrO2) derivesidir. Asıl zirkon ise kimyasal kompozisyonu ZrSiO4 olan zirkonyum mineralidir.

<span class="mw-page-title-main">Alçı taşı</span>

Alçı taşı, kalsiyum sülfat dihidrattan oluşan yumuşak bir sülfat mineralidir ve kimyasal formül CaSO4 · 2H2O'dur. Alçıtaşı ayrıca selenitin yarı saydam kristalleri olarak kristalleşir. Aynı zamanda bir evaporit minerali ve anhidritin hidrasyon ürünü olarak oluşur. İçinde su bulunan kalsiyum sülfat minerali, tek veya ikiz sütunlar hâlinde billûrlanır. Alçı billurlarına kil ve marn içinde veya tuzlu ve alçılı dağların boşluklarında rastlanır.

<span class="mw-page-title-main">Kuvarsit</span>

Kuvarsit, genel olarak kuvars kumu tanelerinin, silisten meydana gelmiş bir çimento ile birbirlerine çok sağlam şekilde bağlanmalarıyla oluşmuş direnci yüksek bir kayaç olup, sedimanter ve metamorfik olmak üzere 2 çeşidi mevcuttur. Kuvarsitin kimyasal bileşimi, kuvars, kumtaşı ve kuvars kumu gibi SiO2 olup, ancak kuvarsit içerisinde çeşitli miktarlarda feldspat, mika, kil, manyetit, hematit, granat, rutil, kireçtaşı vb. bulunabilir.

<span class="mw-page-title-main">Değerli taş</span>

Değerli taş, kesildiğinde veya parlatıldığında mücevher veya diğer süs eşyaları yapmak için kullanılan mineral kristal parçasıdır.

Ortorombik kristal sistemi kristal kafes yapılarından biridir. Bu sistemde a, b ve c eksenleri farklı boylarda, bunlar arasındaki açılar da 90o'e eşittir a≠b≠c ve α=β=γ=90° olmalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Şelit</span>

Şelit kimyasal formülü CaWO4 olan kalsiyum tungstat mineralidir. Volfram metalinin en önemli cevheridir. Düzgün kristalli şelit koleksiyoncular tarafından aranan bir mineraldir ve sıklıkla kusursuz mineraller değerli taş olarak işlenir. Şelit Czochralski işlemi ile sentezlenir; elde edilen madde taklit elmas, sintilatör ya da katı hâl aktif lazer ortamı olarak kullanılır. Ayrıca çinko sülfit gibi radyum boyası olarak kullanılır. Thomas Edison, görüntüleri baryum platinosiyanidten altı kat daha parlak yapan kalsiyum tungstat kaplı bir floroskop icat etmiştir; baryum platinosiyanide Wilhelm Conrad Röntgen'in 1895 Kasım'ında X-ışınlarını keşfetmesine yarayan kimyasaldır.