Triduum
Triduum ya da Paskalya’nın Diriliş Pazarı ile biten Üç Kutsal Gün[1][2]
Triduum (Üç Kutsal Gün), Paskalya ve Kutsal Hafta ile ilişkilendirilen litürjik bir zamandır. Orucun üç gösterişsiz günü ve Kutsal Perşembe’den başlayarak (Rabbin Son akşam yemeğini anan akşam ayini ile başlar Cuma günü boyunca Kutsal Haç Tapınması ile devam eden ve Cumartesi akşamı Paskalya arifesi ile doruğa çıkar ve Paskalya’nın Diriliş Pazarı ile son bulur).
Gösterişten uzak bu üç gün boyunca (Üç günün hesaplanması Perşembe akşamından Pazar akşamına kadar olan süredir) Hristiyan imanının kalbi olan İsa’nın günahlardan arındıran ölümü ve dirilişi anılır ve kutlanır. Ortodoks geleneği imanlı kişinin, Üç Kutsal Günü'nün kutlanması sırasında İsa’nın ölümüne ve dirilişine gerçekten katıldığı gerçeğinde ısrar eder.
Üç Kutsal Gün Katolik, Anglikan, Metodist ve Lutheryan gelenekleri içerisinde liturjik yılın doruk noktası olarak kabul edilir.
Bugünkü bilinen haliyle Üç Kutsal Günü’nün başlangıcı 4.yy’dır. Augustinus bunu başlatanlardan bitirir. 1600lık tarihi boyunca Üç Kutsal Gün kutlamaları yine de bazı değişikliklere tanıklık etti. Yakın tarihe kadar Katolik Kilisesi'nde Paskalya Arifesi Cumartesi günü sabahın erken saatlerinde kutlanırdı. 1951 yılından itibaren Paskalya arifesi Paskalya’dan önceki gece kutlanmaya başlandı.
Kutsal Perşembe
Kutsal Üç Gün’ün ilk günü olan Kutsal Perşembe, güneşin batışından Cuma güneşin batışına dek sürer. Perşembe akşamki ayinde Kutsal Ekmeğin (Efkaristiya’nın) konulduğu sırada Rabbin Son Akşam yemeği anılır. Rahibin vaazından sonra, Ayak Yıkama ritueli ile devam edilir. (Yuhanna 13, 1-17 göre İsa’nın yapılmasını söylediği gibi) Ayin mutlak bir sessizlilk içerisinde sona erer (ne org sesi, ne çan sesi). Katolik ve Anglikan geleneğinde Hristiyanlar gece boyu kilisede kalarak sunakta muhafaza edilen Kutsal Ekmek (Efkaristiya) formunda Rabbe tapınabilirler. Tapınmayı bittikten sonra sunağın üzerinde her şey kaldırılır. Kiliselerde bulunan heykellerin ve haçların üstleri de örtülür.
Katolik, Lutheryan ve Anglikan geleneklerinde, Bölge Episkoposu tarafından tüm rahiplerinin bir araya getirilmesi ve yağların kutsanması sırasında kutlanan Chrism ayini dışında başka hiçbir ayin kutlanmamaktadır. Kutsal Yağlar, Vaftiz, İtiraf Sırlarında ve diğer kutsamalarda sunakların, kiliselerin kutsanması ve hastayı meshetmek için kullanılır.
Kutsal Cuma
Üç Kutsal Gün’ün ikinci günü olan Kutsal Cuma, gün batımıyla başlar ve Cumartesi gün batımına dek sürer. İsa’nın ölümünün anlamı üzerinde üzüntü ve meditasyon günüdür. Cuma akşamı ayininde İsa’nın ölümü ve mezarı hatırlanır. Rabbin ıstıraplarının tam metni okunur. Genel Dualar okunur. Kutsal Kilise için, Papa için, Ruhaniler ve müminler için, vaftize hazırlananlar için, Hristiyan birliği için, Yahudiler için, Mesih İsa’ya inanmayanlar için, Tanrı’ya inanmayanlar için, Devlet adamları için ve sıkıntı çeken bütün insanlar için dua edilir. Rahip duayı okuduktan sonra Haç’a saygı gösterilir. (Herkes rahibin elinde tuttuğu haçı öper). Daha sonra rahip ve cemaat sessizlik içerisinde ayrılır ve sunak boş bırakılır.
O gün katı bir oruç tutulur. O gün et yenmez. Bazı ülkelerde dans etmek yasaklanır. O gün düğün törenleri yapılmaz.
Bunlara ek olarak Kutsal Cuma günü kilisede ya da kilisenin dışında Haç Yolu duası yapılır.
Kutsal Cumartesi
Üç Kutsal Gün’ün üçüncü gün olan Kutsal Cumartesi gün batımından Pazar akşamına kadar olan süredir. İsa’nın dirilişinin duyurulduğu uzun bir ayin olan Paskalya arifesi ayini ile üçüncü gün başlar.
Latin Katolik kilisesi Paskalya arifesi ayini şu şekilde olur:
Ayin karanlıkta ve mum ışığı ile başlar. Mesih’in ölümden dirilişini simgeleyen mum ışığı Paskalya ateşinden yakılır. Paskalya mumuyla cemaat kiliseye giriş yapar. Herkes içeri girdikten sonra Exsultat (İsa’nın Dirilişi için Hristiyan halkının sevincini ifade eden uzun bir ilahi) söylenir. Exsultat’dan sonra herkes oturur ve Eski Ahit ve Mezmurlar’dan oluşan yedi okuma dinlenir ve Alleluya söylendikten sonra İncil okunur. İncil okunduktan sonra rahip vaaz verir. Vaazdan sonra ise Katekümenler vaftiz edilir. Liturji Efkaristiya kutlaması ile devam eder.
Paskalya sabahı ise dirilişi kutlamak için ikinci bir ayin yapılır.
Üç Kutsal Gün akşam duası ile son bulur ve Batı Kiliselerinde beş hafta sürecek olan Paskalya Devresi başlar.
Kaynakça
- ^ Klein, Peter (2000). The Catholic Source Book. Harcourt Religion Publishers. s. 340. ISBN 0-15-9506530.
- ^ Adam, Adolf (1987). The Liturgical Year – its history and its meaning after the reform of the liturgy. Pueblo Publishing Company. ss. 63-91. ISBN 0-916134-47-4.
