Tricholoma caligatum
| Tricholoma caligatum | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||
 | |||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||
| |||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||
| Tricholoma caligatum (Viv.) Ricken (1915) | |||||||||||||
| Sinonimler [1] | |||||||||||||
| |||||||||||||
Tricholoma caligatum | |
|---|---|
 | solungaçlı zar |
  | Şapka şekli yarım küre veya düz |
 | yarım birleşik zar |
 | Sap karakteri yüzük |
 | spor izi beyaz renkli |
 | ekoloji: mikorizal |
 | yenilebilirlik: tercihsel |
Tricholoma caligatum ya da Nergis mantarı, Tricholoma cinsinden bir mantar türüdür. Akdeniz'de çeşitli ağaçlarla mikorizal ilişki içinde bulunan, gövdesini sarıp sarmalayan belirgin bir yüzüğü olan büyük bir türdür. Bazen Avrupa Matsutake'si olarak anılır,[2] ancak Japonya'da çok değerli bir akraba tür olan gerçek Matsutake'den (Tricholoma matsutake) gastronomik olarak kesinlikle daha alt düzeydedir.
Taksonomi ve isim
Tricholoma caligatum ilk olarak 1834 yılında “Agaricus caligatus” olarak tanımlanmış ve 1914 yılında Tricholoma cinsine aktarılmıştır. Bu ismin, tahminen farklı türleri temsil eden Orta Avrupa ve Kuzey Amerika örneklerine uygulanmasına ilişkin önemli tartışmalar mevcuttur.[3][4]
Tür adı olan caligatum (Latince: 'çizme'), sapın alt kısmından yukarı doğru uzanan koyu renkli lifli yapının varlığı nedeniyle çizme giymiş gibi görünen mantarın görünümünü ifade eder.[5]
Açıklamalar
Şapka başlangıçta yarım küre şeklindedir, zamanla dışbükeyden düze dönüşür, çapı 12–15 cm'ye kadar ulaşır ve büyük, kestane rengi ila koyu kahverengi lifli pullar veya lekelerle kaplıdır. Kıvrımlı şapka kenarı pamuksu kısmi örtü parçalarına ev sahipliği yapma eğilimindedir. Yapışıktan hafif aralıklıya, sık ve beyazımsıdan krem rengine (ve yaşlandıkça kırmızımsı ve kahverengi benekli) kadar değişen renklerde lamellere sahiptir. Sap 4–12 cm uzunluğundadır, sivrilir ve tabanda biraz köklenir ve körpeyken lamelleri örten iyi gelişmiş pamuksu bir yüzüğe sahiptir. Yüzüğün altında gövde, şapkayla aynı renkte olan koyu pul katmanlarla kaplıdır. Eti kalın ve liflidir ve Nergis çiçeğini andıran belirgin, baharatlı, nüfuz edici bir kokusu vardır ve bu kokudan dolayı Türkçeye "Nergis mantarı" olarak geçmiştir.[6] Spor izi beyazdır.[5][7][8][9][10][11]
Ekoloji ve dağılım
Tricholoma caligatum Akdeniz ormanlarında yerel olarak sıklıkla görülen, tam anlamıyla Güney'e özgü bir türdür. Pinus pinea, Pinus halepensis, Pinus nigra, Pinus brutia ve Pinus pinaster gibi çeşitli iğne yapraklıların yanı sıra yaprak dökmeyen meşeler, çilek fideleri ve menengiç çalılarıyla da mikorizaldir.[12][13][14][15] Sonbahar ve kış aylarında kıyısal ve yüksek rakımlı ormanlarda görülür. Christensen & Heilmann-Clausen'e göre, bu mantarın Kuzey Amerika raporları kuvvetle muhtemel farklı bir türü temsil etmektedir.[16]
Yenilebilirlik
Tricholoma caligatum yenilebilir olarak kabul edilir, bununla birlikte meyveleri özellikle sert odunlu ağaçların altında bulunduğunda genellikle acıdır.[17] Acılığı bir örnekten diğerine değişir ve haşlama ile giderilebilir. Akdeniz kıyısı boyunca düzenli olarak tüketilir ve Kıbrıs adasında çok değerlidir, sirke içinde salamura halinde muhafaza edilen bir lezzet olarak kabul edilir.[18] Türün yenilebilirliğine ilişkin çelişkili raporlar, kimi örneklerin kötü tat ve kokusundan ya da diğer türlerle karıştırılmış olmalarından kaynaklanıyor olabilir.[5]
Benzer türler
Tricholoma magnivelare benzerlik gösterir ve Kuzeybatı Pasifik'te T. caligatum'dan daha yaygındır; Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'nın başka yerlerinde de görülür.[5]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Tricholoma caligatum (Viv.) Ricken 1915". MycoBank. International Mycological Association. Erişim tarihi: 23 Mart 2013.
- ^ Roger Phillips (2006). Mushrooms. Pan MacMillan. pp. 45–46. 0-330-44237-6.
- ^ Kuo, M. (2004, December). Tricholoma caligatum. MushroomExpert.Com: http://www.mushroomexpert.com/tricholoma_caligatum.html
- ^ Murata H., Ota Y., Yamaguchi M., Yamada A., Katahata S., Otsuka Y., Babasaki K., Neda H. (2013). Mycorrhiza 23 (6): 447-61. doi: 10.1007/s00572-013-0487
- ^ a b c d Trudell, Steve; Ammirati, Joe (2009). Mushrooms of the Pacific Northwest. Timber Press Field Guides. Portland, OR: Timber Press. s. 101. ISBN 978-0-88192-935-5. 30 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2024.
- ^ "Nergis Mantarı". Mantarlı Yaşam. Erişim tarihi: 5 Haziran 2024.
- ^ Galli R. (2003). I Tricholomi 2nd Edition. Med. Fit.
- ^ Riva A. (2003). Fungi Europaei 3: Tricholoma. Edizioni Candusso, Italia.
- ^ Marchand A. (1971). Les champignons du Nord et du Midi. Tome 1. Perpignan. 8449906490
- ^ Courtecuisse R. (1995). Collins Wild Guide: Mushrooms of Britain & Europe. Harper-Collins.
- ^ Loizides M, Kyriakou T, Tziakouris A. (2011). Edible & Toxic Fungi of Cyprus (in Greek and English). Published by the authors. pp. 270–71. 978-9963-7380-0-7.
- ^ Kytövuori, I. (1988). The Tricholoma caligatum group in Europe and North Africa. Karstenia 28:65–77.
- ^ Loizides, M. (2011). Quercus alnifolia: The indigenous golden oak of Cyprus and its fungi. Field Mycology 12 (3): 81–88. doi:10.1016/j.fldmyc.2011.06.004.
- ^ Zervakis G., Dimou D., Balis C. (1998). A check-list of the Greek macrofungi including hosts and biogeographic distribution: I. Basidiomycotina. Mycotaxon 66:273–336.
- ^ Malençon G., Bartault R. (1970). Flore des Champignons Superieurs du Maroc. Tome I. Trav. Inst. Sci. Chérifien et Fac. sci. Rabat.
- ^ Christensen, M. & Heilmann-Clausen J. (2013). Fungi of Northern Europe 4: The Genus Tricholoma. 978-87-983581-8-3
- ^ Phillips, Roger (2010). Mushrooms and Other Fungi of North America. Buffalo, NY: Firefly Books. s. 44. ISBN 978-1-55407-651-2.
- ^ Loizides, M. (2008). A secret world: The fungi of Cyprus. Field Mycology 9 (3): 107-109. DOI:10.1016/S1468-1641(10)60420-3.
