Falanks, genellikle mızrak ve benzeri silahlar kullanan askerlerin birbirinden ayrılmadan art arda saflar halinde savaşmasını esas kabul eden bir savaş düzenidir. İlk uygulamaları Arkaik Yunanistan'da Hoplites adı verilen ağır piyadelerin savaş düzeni olarak ortaya çıkmıştır. Falanks düzeninden önce savaşlar, düzensiz gruplar arasında bire bir çatışmalar şeklinde yürütülmektedir. Falanks düzeni, kütlesel bir vuruş gücüyle son derece etkili bir savaş düzeni olarak ortaya çıkmıştır.
Lejyoner kelimesinin Türkçe karşılığı çarkacıdır. Roma ordusundaki askerlere verilen isimdir. Ayrıca Fransız yabancılar lejyonundaki askerlere ve ünlü Fransız nişanı Légion d'honneur'u alan kişiye denir.
Antik Roma, MÖ 9. yüzyılda İtalya Yarımadası'nda kurulan Roma şehir devletinden doğarak tüm Akdeniz'i çevreleyen bir imparatorluk hâline gelen medeniyetin adıdır. Yaklaşık 2.200 yıl boyunca varlığını sürdürmüş olan Roma uygarlığı bir monarşiden oligarşi ve cumhuriyetin bileşimi bir demokrasiye ve daha sonra da otokratik bir imparatorluğa dönüşmüştür.
Antik çağlarda savaş yazılı tarihin başlangıcından antik dönemin sonuna kadar geçen dönemdeki savaş tarzıdır. Avrupa'da Eski Çağ'ın sonu genellikle Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasıyla (476) eş tutulur. Çin'de de aynı şekilde beşinci yüzyılın sonu sayılabilir.
Orta Çağ'da savaş, genellikle Orta Çağ Avrupası'nda kullanılan savaş tarzını anlatmak için kullanılır.
Azab veya azap, Osmanlı devletinde çoğunlukla garnizon askeri olarak görev yapan askeri birimdir. Henüz evlenmemiş genç erkekler azab yazılabilirlerdi. Sözcüğün anlamı "bekar erkek"tir ve gönüllülerden oluşan yaya birliğidir. Savaşta ordunun en önünde yer alırdı.
Roma Lejyonu Roma Cumhuriyeti ve Roma İmparatorluğu boyunca tüm Roma ordusunu ya da daha dar anlamda ağır piyadeleri kasteden temel askeri birlik. İkinci anlamı birkaç Kohorttan oluşan ve legionaries olarak bilinen ağır piyadelere vurgu yapar. Roma lejyonunun ana unsurunu ağır piyadeler oluştururken, piyadelere neredeyse her zaman bir ya da daha fazla sayıda, Roma yurttaşı olmayan kişilerden oluşturulan süvariler, düzenli birlikler ve avcılardan kurulu destek birlikleri olan Auxilialar eşlik ederdi.
Hastati, Roma ordularında bulunan MÖ 220-MÖ 180'e kadar ordunun bel kemiğini oluşturan askeri birimdir. Genelde genç ve daha iyi ekipmanlara parası yetmeyen insanlardan oluşur. Zamanına göre ağır silahlıdır. Klasik Roma kılıcı gladius kullanırlar ve 2 adet de pilum adı verilen fırlatma mızrakları bulunurdu. Savaşlarında genel olarak ilk önce mızraklarını atarlar daha sonra ise klasik roma kılıçlarıylarıyla düşmana hücum ederlerdi. Bulundukları zamanın piyadelerine karşı çok güçlü olsalar bile Yunanların, Makedonların ve kısmen diğer ülkelerin mızraklı birliklerine karşı çok da etkili değillerdi. Velite birliklerinin hemen arkasında, Roma ordusunun ana bölümünün ilk sırasını oluştururlardı.
Roma Cumhuriyeti, Antik Roma uygarlığında hükûmetin cumhuriyet şeklinde işlediği dönem. Geleneksel olarak MÖ 509 yılında krallığın devrilmesiyle başlayan dönemdir. Bu dönemde ilk iki yüzyıl boyunca, Cumhuriyet toprakları İç İtalya'dan bütün Akdeniz dünyasına kadar genişledi. Sonraki yüzyılda Roma; Kuzey Afrika, İber Yarımadası, Yunanistan ve şu anki Güney Fransa'da egemenlik kurarak daha da büyüdü. Roma Cumhuriyeti, son iki yüzyılı sırasında, hem Fransa'nın kalanına hem de Makedonya ile Anadolu'nun büyük kısmına egemen oldu.
Publius Cornelius Scipio, bilinen adıyla Scipio Africanus, diğer adlarıyla Afrikalı Scipio, Scipio Africanus-Major, Yaşlı Scipio Africanus veya Büyük Scipio, İkinci Pön Savaşı sırasında general ve Roma Cumhuriyeti'nde bir devlet adamıdır. Birisi aynı adlı Publius Cornelius Scipio olan iki oğlu vardı ki, kendisi sağlık sorunları nedeniyle politik kariyer yapamamıştır, diğer oğluysa MÖ 174'te praetor olan Lucius'tur.
Gaius Marius Romalı asker ve kariyeri boyunca eşi benzeri görülmemiş biçimde dördü art arda olmak üzere toplam yedi kere Konsül seçilmiş siyasetçi. Topraksız vatandaşların (proleterlerin) askere alınması ve lejyonların piyade taburları şeklinde yeniden örgütlenmesi gibi çarpıcı yenilikleri içeren Marius Reformları ile tarihe geçmiştir.
Carrhae Savaşı, MÖ 53 yılında, Carrhae şehri yakınlarında Roma Cumhuriyeti adına Romalı general Crassus ve Part İmparatorluğu adına spahbed ("General") Surena arasında yapılan ve Partlar adına mutlak bir zaferle sonuçlanan savaş.
Velites Roma Cumhuriyetinin erken dönemlerinde lejyonlarda görev yapmış olan bir piyade sınıfı. Velites, düşmana fırlatmak için birkaç hafif mızrak ve yakın dövüşler için kullanılmak üzere kısa bir tür kılıç olan gladii taşıyan hafif piyadelerdi. Lejyonların en genç ve en fakir askerleri olarak çok fazla donanıma sahip olamadıklarından dolayı nadiren zırh giyerlerdi. Kendilerini korumak için küçük ahşap kalkanlar taşırlar ve lejyonun ağır piyadelerinden ayırt edilebilmek için kurt derisinden yapılmış bir başlık takarlardı. Veliteler, kısmen taktik nedenlerle ve ayrıca teke tek dövüşte kendilerine şans sağlama fırsatına sahip olmaları için öne yerleştirilirdi.
Maniple Samnit Savaşları sırasında Samnitlerden uyarlanmış Roma Lejyonlarının taktik bir birimi.
Principes, Roma Cumhuriyetinin erken dönem ordularında başlangıçta mızrakçı, sonradan ise kılıç kullanımında uzmanlaşmış askerler olarak görev yapan birim. Genellikle hayatlarının en verimli çağlarında, iyi askeri teçhizatlar satın alabilecek kadar zengin erkeklerden seçilirlerdi. Lejyonun ağır piyadeleri olan ve büyük kalkanlar taşıyan bu lejyonerler iyi kalite örme zincir zırhlar giyerdi. Genellikle ordunu savaş tertibinde ikinci hat olarak görev yaparlardı. Hafif birlikler tarafından desteklendikleri quincunx adlı savaş düzeninde dövüşürlerdi. MÖ 107 yılındaki Marian reformlarının ardından lağvedilmişlerdir.
Marius reformları, MÖ 107 yılında Roma Cumhuriyetinin devlet adamı ve generallerinden Gaius Marius tarafından yapılan bir dizi askeri reform.
Centurio, aynı zamanda hekatontarh olarak da bilinen ve MÖ 107 yılındaki Marius Reformlarının ardından ortaya çıkan bir lejyon rütbesi. Centurioların çoğu 80 askerden oluşan centurialara komuta ederdi ancak bazı kıdemli centuriolar Kohortlara komuta edebildiği gibi bazıları da lejyon içerisinde diğer önemli görevleri üstlenebilirdi.
Taginae Muharebesi veya Busta Gallorum Muharebesi, Temmuz 552 meydana gelen Doğu Roma İmparatorluğu generali Narses İmparator I. Justinianus namına Ostrogotlar Krallığı'nın kralı Totila'yı mağlup etmiştir. Bu muharebede Ostrogotlar Krallığı Kralı Totila öldürülmüştür. Bu muharebe Gotlar Savaşı (535-554)'nın en sondan bir önceki büyük muharebesiydi.
Comitia Centuriata, Roma'nın altıncı kralı Servius Tullius döneminde, esasen askeri ve mali zorunluluklar sonucu kurulan meclis.
Hippika gymnasia, Roma İmparatorluğu süvarileri tarafından hem becerilerini geliştirmek hem de uzmanlıklarını sergilemek için gerçekleştirilen ritüel turnuvalardı. Bu turnuvalar kalelerin dışında bulunan geçit töreni alanlarında yapılırlardı. Turnuvalar ; süvarilerin manevra yapmalarını, cirit ve mızrak gibi silahları kullanmalarını içeriyorlardı. Biniciler ve binekleri, klasik mitolojiden görüntülerle süslenmiş, özellikle teşhir amacıyla yapılmış son derece ayrıntılı zırhlar ve miğferler giyiyorlardı. Bu tür turnuvalar; binicilerin becerilerini geliştirmek, birlik ruhu oluşturmaya yardımcı olmak, ileri gelenleri ve fethedilen halkları etkilemek gibi çeşitli amaçlara hizmet etti.
