İçeriğe atla

Tramvay

Ulaşım'ın bir parçasıdır.
Demiryolu ulaşımı
Altyapı
Servis ve raylı taşıt
Yolcu taşımacılığı
Diğer sistemler
Diğer
T2 hattında çalışan nostaljik tramvaylar
Dünya çapındaki tramvay ağları:
  Tramvay ağı olan ülkeler
  Tramvay ağı olmayan ülkeler
4 Ocak 1930 tarihli Vakit gazetesinde İstanbul tramvay tarifesi.

Tramvay, genel olarak yerleşim yerleri içerisinde insan taşımacılığında kullanılan, kara yolunda tekerlekleri raylar üzerinde hareket eden toplu ulaşım aracıdır.[1] Trenlerin aksine raylar sokaklara döşenebilir ve diğer taşıtlar bu yollardan geçebilirler. Tramvay hattı tramvay veya hafif raylı sistemlerde kullanılır. Tramvay hattı, aracın çeşitli çalışma ortamlarına uyum sağlamak için farklı ray profili'ne sahip olabilir. Çoğu tramvaylar elektrik gücüyle çalışır. At veya petrol ile çalışan tramvaylar da vardır. Tramvayların çift katlı tramvay, tramvay-tren, lastik tekerlekli tramvay, alçak tabanlı tramvay gibi türleri bulunmakdadır.

20. yüzyılın ortalarında birçok tramvay sistemi dağıtıldı, yerini otobüsler, troleybüsler, otomobiller veya metro aldı.

Tarihi

Tramvay tarihi yüzyılın başlarında başladı. Karayolu demiryolları, büyük ölçüde Amerikan şehirlerindeki sokakların kötü asfaltlanması nedeniyle Amerika'da gelişti. Baltimore'da 1828 tarihlerinde çalışan bir karayolu demiryolunun kayıtları vardır.[2] Yolların durumu onları at otobüsleri için uygunsuz hale getirdi. Kıta Avrupası'ndaki ilk kalıcı tramvay hattı 1855 yılında Alphonse Loubat tarafından Paris'te açıldı. Güney Amerika'da ilk tramvay 1858'de Şili'nin Santiago kentinde açıldı. Avustralya'daki ilk tramvaylar 1860 yılında Sidney'de açıldı. Afrika'nın ilk tramvay seferleri 8 Ocak 1863'te İskenderiye'de başladı.[3] Asya'daki ilk tramvaylar 1869'da Batavia'da (şimdiki Cakarta) açıldı. Osmanlı'da ilk atlı tramvay seferi 3 Eylül 1872 tarihinde İstanbul'da şimdiki Kasımpaşa ve Şişhane semtlerinin kesişimindeki Azapkapı-Ortaköy güzergâhında kullanıldı. Frank J. Sprague tarafından havai tellerden elektrik toplamak için tramvaylarda havai tramvay sisteminin geliştirilmesinin ardından at arabalarının yerini büyük ölçüde elektrikle çalışan tramvaylar aldı. Yaylı tramvay direği, tel boyunca ilerlemek için bir tekerlek kullanıyordu. 1887'nin sonlarında ve 1888'in başlarında Sprague, tramvay sistemini kullanarak Richmond, Virginia'da ilk başarılı büyük elektrikli karayolu demiryolu sistemini kurdu. İlk mekanik tramvaylar buharla çalıştırılıyordu. Genel olarak iki tip buharlı tramvay vardı. İlki ve en yaygın olanı küçük bir buharlı lokomotifti. Tramvaylar için bir başka hareket sistemi de hareketli bir çelik halatla sabit bir hat boyunca çekilen teleferikti. Saint Petersburg yakınlarındaki Sestroretsk'te işletilen dünyanın ilk elektrikli tramvay hattı, 1875'te mucit Fyodor Pirotsky tarafından icat edildi ve test edildi. İkinci tanıtım amaçlı tramvay, Siemens & Halske tarafından 1879 Berlin Sanayi Fuarı'nda sunuldu. Kalıcı hizmet için kullanılan ilk kamu elektrikli tramvayı, 1881'de açılan Almanya'nın Berlin yakınlarındaki Lichterfelde'deki Gross-Lichterfelde tramvayıydı. Pirotsky ile temasa geçen Ernst Werner von Siemens tarafından inşa edildi.[4] Bu, dünyanın ticari açıdan başarılı ilk elektrikli tramvayıydı. Başlangıçta raylardan akım çekiyordu ve 1883'te havai tel takılmıştı.

Bölgeye göre

Türkiye

Ana madde: Türkiye'deki tramvay hatları listesi

Galeri

Kaynakça

  1. ^ "Karayolları Trafik Yönetmeliği". mevzuat.gov.tr. 3 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2021. 
  2. ^ "Tram - History and Types of Trams". www.trainhistory.net. 
  3. ^ "History of Light Rail — LRTA". lrta.info. 
  4. ^ "First Electric Tram - Siemens 1881 in Lichterfelde". Engre. 

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

Siemens AG, Avrupa'nın en büyük teknoloji holdinglerinden bir tanesidir. Şirketin yönetimi Almanya'nın Berlin ve Münih kentlerindedir.

<span class="mw-page-title-main">Tren</span> raylar üzerinde giden ulaşım ve taşıma aracı

Tren, raylar üzerinde bir ya da birkaç lokomotif tarafından çekilen veya itilen vagonlardan oluşan ulaşım aracı. Tren kelimesi Türkçe ve diğer dillere Latince trahereden (çekmek) türeyen eski Fransızca trahinerden gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İETT</span> İstanbulda toplu taşımacılıktan sorumlu belediye kuruluşu.

İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri veya resmî kısaltmasıyla İETT, İstanbul'da İstanbul Büyükşehir Belediyesine bağlı toplu taşıma hizmeti veren kuruluştur.

<span class="mw-page-title-main">Nostaljik tramvay</span>

Nostaljik tramvay, şehir içi yolcu taşımacılığının yanı sıra, tarihi, kültürel ve turistik amaçlı işletilen raylı sistem. Genellikle kâr amacı gütmeyen tarihi raylı sistemlerin ana amacı geçmişte ulaşımın nasıl olduğuna dair bir tarih bilinci oluşturmaktır.

Taşıt, ulaşım aracı veya vasıta, yük ve yolcu taşımaya yarayan araçların genel adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Metro</span> kentsel alanda yolcu taşıyan demiryolu sistemi

Metro, genellikle kentsel alanlarda bulunan yüksek kapasiteli toplu taşıma türüdür. Otobüslerden, fünikülerden veya tramvaylardan farklı olarak, genellikle metro sistemleri özel bir geçiş hakkı üzerinde çalışan, yayalar veya diğer araçlar tarafından erişilemeyen ve tünellerde bulunan demiryollarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Lokomotif</span> Demiryollarında vagon dizisini çekmede kullanılan buharla ya da motorla çalışan makine

Lokomotif, raylar üstünde bir vagon dizisini çekmede kullanılan buharla ya da bir motorla çalışan makinedir. Fransızcadaki locomotive sözünden alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Troleybüs</span>

Troleybüs, gücünü genellikle yol boyunca asılı olan bir elektrik hattındaki iki kablodan alan elektrikli otobüs. İki kablo kullanılmasının sebebi tramvayların aksine lastik tekerlekler kullanılması sebebiyle tek kabloyla devrenin tamamlanmasının olanaksız olmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hafif raylı sistem</span>

Hafif raylı sistem ya da modern dekovil, daha yüksek kapasite ile çalışan kentsel bir tramvay sistemidir. Dekovil, 40–60 cm arası raylarda hareket etme kabiliyetine sahip makine, hayvan veya insan gücüyle yürüyebilecek şekilde dizayn edilmiş vagonlardır. 1875 yılında Paul Decauville tarafından Fransa'da kurulan şirketin ürettiği bu araçlar, zamanla bu isimde (dekovil) anılmışlardır. Hafif raylı sistemlerde kullanılan vagonlar sıradan tramvaylardan daha hızlıdırlar ancak metro vagonlarından daha hafiftirler. Son zamanlarda ağır raylı sistemler ile karşılaştırıldığında düşük maliyetleri ve artan güvenilirlikleri ile yoğun olarak tercih edilmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">T2 (İstanbul Tramvayı)</span> İstanbul nostaljik tramvayı hattı

T2 Nostaljik Tramvay Hattı, İstanbul'un Avrupa Yakası'nda, şehrin en merkezî noktalarından biri olan İstiklal Caddesi'nde, ilk istasyonu Taksim son istasyonu ise Tünel olan ve 5 istasyondan oluşan 1,64 km uzunluğundaki nostaljik tramvay hattıdır.

Yapı Merkezi, 1965 yılında Ersin Arıoğlu ve Köksal Anadol tarafından İstanbul'da kurulmuş bir grup şirketidir. Yapı Merkezi; kurduğu şirketlerle özellikle ulaşım sistemleri; kent içi raylı sistemler; tüneller, köprüler, viyadükler; endüstriyel ve genel hizmet yapıları; konutlar, su toplama ve temin sistemleri; restorasyon, güçlendirme ve onarım işleri ile ilgili yurt içinde ve yurt dışında pek çok projeyi hayata geçirmiştir. 1980 yılından bu yana, özellikle Suudi Arabistan, Cezayir, Fas, Birleşik Arap Emirlikleri, Sudan ve Etiyopya olmak üzere yurt dışında da tasarım ve inşaat işleri yüklenmektedir. Ayrıca Yapı Merkezi web sayfası Uluslararası gönüllü sektör liderlerinden oluşan Web Marketing Association tarafından inşaat kategorisinde "Mükemmellik Standardı" ödülünü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">T2 (İzmir Tramvayı)</span> İzmir Tramvayı hattı

T2 Tramvay Hattı veya Konak Tramvayı, İzmir'de hizmet veren 12,8 kilometre (8,0 mi) uzunluğundaki 19 istasyonlu tramvay hattıdır. 24 Mart 2018'de hizmete giren hattın ilk istasyonu Fahrettin Altay, son istasyonu ise Halkapınar'dır. Hat üzerindeki yolculuk yaklaşık 41 dakika sürmektedir. Tramvay hattında 21 araç hizmet vermektedir. 21 aracın hizmet verdiği T2 hattında günlük yaklaşık 92.000 yolcu taşınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İzmir tramvay hatları</span> İzmir, Türkiyedeki tramvay ağları

İzmir tramvay hatları, Türkiye'nin üçüncü büyük şehri İzmir'deki toplu ulaşım araçlarından birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Bakü tramvay hattı</span>

Bakü tramvay hattı, 1889 ila 2004 yılları arasında Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de kullanılan toplu taşıma sistemidir.

Türkiye'deki demiryolu şirketleri, 1856 yılından beri bugünkü Türkiye sınırları içinde yapılan demiryolu hatlarını inşa eden ve işleten şirketlerin listesini içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Rejeneratif frenleme</span> Bir enerji geri kazanım mekanizması

Rejeneratif frenleme, hareket eden bir aracı veya nesneyi kinetik enerjisini hemen kullanılabilecek veya potansiyel enerjisini anında kullanılabilecek veya ihtiyaç duyulana kadar depolanabilecek gerek duyulana kadar saklanabilecek hale dönüştürerek yavaşlatan bir enerji geri kazanım mekanizmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Tramvayı</span> İstanbul, Türkiyedeki tramvay ağı

İstanbul Tramvayı, İstanbul'da hizmet veren modern tramvay ağıdır. Sistem, Avrupa Yakası'nda hizmet veren T1 Tramvay Hattı, T4 Tramvay Hattı ve T5 Tramvay Hattı'ndan oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul nostaljik tramvayı</span> İstanbul, Türkiyedeki nostaljik tramvay ağı

İstanbul nostaljik tramvayı, İstanbul'da hizmet veren nostaljik tramvay ağıdır. Sistem, Avrupa Yakası'nda hizmet veren T2 Nostaljik Tramvay Hattı ve Anadolu Yakası'nda hizmet veren T3 Nostaljik Ring Tramvay Hattı'ndan oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bakü Atlı Tramvay Hatları</span>

Bakü Atlı Tramvay Hatları - Bakü şehrinde eskiden bulunan atla hareket eden tramvay hatları

<span class="mw-page-title-main">İzmir nostaljik tramvayı</span> İzmir, Türkiyedeki nostaljik tramvay ağı

Cumhuriyet Meydanı - Alsancak Limanı Nostaljik Tramvay Hattı, İzmir'de yer alan ulaşım hatlarından birisiydi. Nostaljik tramvay görünümlü lastik tekerlekli araçların çalıştığı hatta ray döşenmemiştir. 1.660 metre uzunluğundaki hatta çalışan araçlar Alsancak Limanı'ndan başlayarak özel yolunda bir süre ilerlemekte ve son durak olan Cumhuriyet Meydanı'na gelmekteydi. Tramvay genellikle turistik amaç için kullanılmaktaydı. Hatta 4 istasyon bulunmaktaydı. Hat, haftanın her günü 10:00 - 21:00 saatleri arasında ve 30 dakikada bir sıklıkla çalışmaktaydı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.