Trabzon (il)

Trabzon
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İl sınırları haritası
Ülke	Türkiye
Coğrafi bölge	Karadeniz Bölgesi
İl merkezi	Trabzon
İdare
• Vali	Aziz Yıldırım
Yüzölçümü
• Toplam	4.689[1] km²
Nüfus  (824.352)[2]
• Toplam	766.782
• Yoğunluk	178/km²
• Kır	-
• Şehir	766782
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu	462
İl plaka kodu	61
Resmî site T.C. Trabzon Valiliği

Trabzon, Türkiye'nin bir ilidir. Trabzon merkezli olan ve Karadeniz Bölgesi'nin Doğu Karadeniz Bölümü'nde yer alan ilin Karadeniz'e kıyısı bulunur. Karadeniz sahili ile Doğu Karadeniz Dağları arasında yer almakta olup yüzölçümü açısından az bir alan kaplar. Batısında Giresun'a bağlı Eynesil ilçesi, güneyinde Gümüşhane'ye bağlı Torul ilçesi ve Bayburt, doğusunda da Rize'ye bağlı İkizdere ve Kalkandere ilçeleri bulunur. 2023 yılı verilerine göre şehrin toplam nüfusu 824.352'dir.^[3]

Dar bir sahil şeridinin ardında denize paralel uzanan dağlık bir araziye sahip olan ilin merkezi Boztepe (antik Minthrion tepesi) üzerine kurulmuştur. İl topraklarının % 22,4 yayla, % 77,6'sı ise tepelerden oluşmaktadır.

İldeki dereler; Ağasar Deresi, Çamlık Deresi, İskefiye Deresi, Değirmendere, Yanbolu Deresi, Fol Deresi, Karadere, Küçükdere, Manahos (Sürmene), Solaklı, Baltacı Deresi, Kalapotama Deresi, Maçka Deresi ve Galyan Deresi'dir. İldeki göller ise Çakırgöl, Uzungöl, Sera Gölü ve Haldizen Gölü'dür.

Karadeniz'e özgü ılıman iklime sahip kentte hava sıcaklığı yıl boyunca 7,4-23,5 °C arasında değişirken yaz ortalaması 22,3 °C, kışın ortalama en düşük sıcaklık ise 4,4 °C civarındadır. Trabzon'da yerel il meteoroloji istasyonlarınca bugüne kadar ölçülen en düşük sıcaklık −7 °C (15 Ocak 1950), en yüksek sıcaklık ise 37,8 °C (17 Mayıs 1988) olmuştur.^[4] Denizden güneye doğru gidildikçe sıcaklık azalmaktadır. Yaylalar ve köylerde kış aylarında hava -30 derecenin altına düşebilir.

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 6 Şubat 2024 verileri^[5])

Trabzon il nüfusu: 824.352 (2023 sonu). İlin yüzölçümü 4.628 km²'dir. İlde km²'ye 178 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 1.373 kişi ile Ortahisar’dır)

İlde yıllık nüfus artış oranı % 0,39 olmuştur.

Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Hayrat (% 21,78) - Ortahisar (-% 3,85) olmuştur.

06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre 18 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 708 mahalle bulunmaktadır.

Trabzon il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir - Kır
1927[7]	290.303	12		%11     32.789 257.514     %89
1935[8]	360.679	13	%24	%11     40.093 320.586     %89
1940[9]	390.733	10	%8	%11     43.015 347.718     %89
1945[10]	395.384	14	%1	%10     40.243 355.141     %90
1950[11]	420.279	16	%6	%11     46.089 374.190     %89
1955[12]	462.249	14	%10	%13     59.781 402.468     %87
1960[13]	532.999	14	%15	%16     83.692 449.307     %84
1965[14]	595.782	14	%12	%18     108.492 487.290     %82
1970[15]	659.120	14	%11	%21     138.435 520.685     %79
1975[16]	719.008	14	%9	%24     171.570 547.438     %76
1980[17]	731.045	20	%2	%26     186.580 544.465     %74
1985[18]	786.194	20	%8	%30     239.553 546.641     %70
1990[19]	795.849	23	%1	%38     303.612 492.237     %62
2000[20]	975.137	19	%23	%49     478.954 496.183     %51
2007[21]	740.569	26	%24	%54     396.646 343.923     %46
2008[22]	748.982	27	%1	%52     390.797 358.185     %48
2009[23]	765.127	26	%2	%53     408.103 357.024     %47
2010[24]	763.714	27	%0	%54     415.652 348.062     %46
2011[25]	757.353	29	%1	%56     421.504 335.849     %44
2012[26]	757.898	29	%0	%56     426.882 331.016     %44
2013[27]	758.237	29	%0	Şehir ve kır ayrımı kaldırılmıştır.
2014[28]	766.782	28	%1
2015[29]	768.417	28	%0
2016[29]	779.379	28	%1
2017[29]	786.326	28	%1
2018[29]	807.903	27	%3
2019[29]	808.974	27	%0
2020[29]	811.901	27	%0
2021[29]	816.684	27	%1
2022[29]	818.023	27	%0
2023[29]	824.352	27	%1

Büyükşehir illerinde Merkezi yönetim Vali, İl Müdürleri ve İl Danışma Kurulundan oluşur.

Trabzon, bir ‘büyükşehir’dir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Trabzon Valisi, 1963-Sivrihisar doğumlu Aziz YILDIRIM Ağustos 2023 tarihinde Tekirdağ Valisi iken atanmıştır.

Vali ve Kaymakamlara ait bilgiler Trabzon'un ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.

Büyükşehir Belediyelerinde Yerel yönetim, Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye Meclisi ve Büyükşehir Belediye Encümeni'nden oluşur.

Yerel yönetimi temsil eden Büyükşehir Belediye Başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde İlçe Belediye Başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır.^[30][31] Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır.

Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. (5216 sayılı kanunun 16. maddesi.)

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanı, 1972-Maçka doğumlu Ahmet Metin Genç (AK Parti), 31 Mart 2024 seçimlerinde %51,48 oy oranıyla seçilmiştir. Genç, daha önce merkez Ortahisar Belediye Başkanıydı.^[32]

İlçe belediyeleri, 2024 Türkiye yerel seçimlerine göre, beş değişik parti ve 1 bağımsız tarafından yönetilmektedir. Bu ilçelerden 11'i AK Partili, 2'şer tanesi CHP'li ve MHP'li, birer tanesi de YRP'li ve İYİ Partili belediye başkanıdır.^[33]

Trabzon Büyükşehir Belediye Meclisi üye sayısı 70'tir. (Büyükşehir Belediye Başkanı, 18 ilçe belediye başkanı ve 51 üye.) Bunların 47'si AK Partili, 11'i CHP'li, 6'sı MHP'li, 4'ü bağımsız ve 3'ü YRP'lidir.^[34]

Belediye başkanları ve meclislere ait bilgiler Trabzon'un ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.

Konum Bilgileri
İlçe	Kuruluş Yılı[35]	Önceden bağlı olduğu ilçe	Alanı km2[36]	Rakım mt.	Merkeze km[37]	Ulaşan Yollar[37]
Akçaabat	Cumh.önce		375	16	17	/D.010-21, 61.76
Araklı	1953	Sürmene	464	6	29	/D.010-22, 61.26
Arsin	1959	Merkez	157	24	17	/D.010-22, 61.03
Beşikdüzü	1987	Vakfıkebir	84	8	52	/D.010-21, 61.79, 61.85
Çarşıbaşı	1990	Vakfıkebir	66	17	39	/D.010-21, 61.86
Çaykara	1948	Of	574	317	75	D.915-01
Dernekpazarı	1990	Çaykara	89	199	68	D.915-01
Düzköy	1990	Akçaabat	125	780	41	/D.010-21, 61.76
Hayrat	1990	Of	244	202	64	D.010-22=>61.29
Köprübaşı	1990	Sürmene	189	307	49	D.010-22=>61.28
Maçka	Cumh.önce		925	364	26	/D.885-01, 61.53, 61.55
Of	Cumh.önce		258	11	50	/D.010-22, D.915-01,61.29, 61.06
Ortahisar	2012	Merkez	235	37	2	/D.010-21, /D.885-01, 61.54
Sürmene	Cumh.önce		166	11	36	/D.010-22
Şalpazarı	1987	Vakfıkebir	161	325	69	D.010-21=>61.78, 61.65
Tonya	1954	Vakfıkebir	176	742	68	/D.010-21=>61.77, 61.73, 61.79
Vakfıkebir	Cumh.önce		141	13	48	/D.010-21, 61.77, 61.85
Yomra	1959	Merkez	200	10	11	/D.010-22, 61.02, 61.25
TRABZON	Cumh.önce		4.628	36
*Metropol İlçelerin merkeze uzaklıkları, kaymakamlık ile valilik arasındaki uzaklıktır.

Wikimedia Commons'ta Trabzon (il) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• T.C. Trabzon Valiliği