Trablus ili (Arapça: شعبية طرابلس), Libya'nin 22 ilinden biridir. İlin merkezi Libya'nın da başkenti olan Trablus'dur. İl batıda Ez Zaviye, güneybatıda El Cufra, güneyde Cebel'ül Garbi doğuda El Murgub illeri ile komşudur.
Libya'nın illeri | ||
|---|---|---|
|  | |
Libya (Arapça: ليبيا, romanize: Lībīyā adıyla Libya Devleti, Akdeniz kıyısında, doğuda Mısır, batıda Cezayir ve Tunus, güneyde Nijer ve Çad, güneydoğuda Sudan ile komşu olan bir Mağrip ve Kuzey Afrika ülkesidir. Ülke Trablusgarp Bölgesi, Fizan ve Sirenayka olmak üzere üç tarihî bölgeden oluşur. Yaklaşık 1,8 milyon kilometrekarelik yüz ölçümüyle Afrika'nın dördüncü, dünyanın 16. büyük ülkesidir. En fazla kanıtlanmış petrol rezervine sahip 10. ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Trablus ülkenin batısında yer alır ve yedi milyon Libyalının üç milyondan fazlası bu şehirde yaşar.
Trablus (Tripolis) sözcüğü ile şu başlıklardan biri kastedilmiş olabilir:
Trablus, ya da Osmanlı dönemindeki adıyla Trablusgarp, Libya'nın başkenti ve en büyük şehridir.
Tobruk Libya'nın kuzeydoğusunda bulunan önemli bir liman kentidir. Nüfusu tahmini 172,500 civarındadır.
Libya'daki şehirler listesidir:
Yahudi Trablus Arapçası(veya Trablus Yahudi Arapçası, Yahudi Trablus-Libya Arapçası, Tripolita'it, Yudi olarak da bilinir) eskiden Libya'da yaşayan Yahudilerin konuştukları Arapça çeşididir. Bu dili konuşanların birçoğu bugün İsrail ve İtalya'da yaşamaktadır. Bu dili 40 yaş ve üzeri insanlar bilmektedir. Yahudi Tripolitan Arapçası, Libya Arapçasına göre farklılıklar gösterir; bu dil daha çok yerleşik hayatta kullanılan Arapçaya benzerken Libya Arapçası göçebe yaşayan bedevi Arapçası'ndan etkilenmiştir.
Libya'daki Yahudilerin tarihi MÖ 3. yüzyıldan beri Yunan hakimiyeti altındaki Sirenayka'da Yahudilerin varlığı bilinmektedir. II.Dünya Savaşı sırasında Yahudi nüfusu Faşist rejimli İtalya'nın antisemitik kanunlarına ve Alman birliklerince sürülmelere maruz kalmıştır. Savaş sonrası anti-Yahudi saldırılar yüzünden birçok Yahudi başta İsrail olmak üzere başka ülkelere göç etti. 1969'da başa Muammer Kaddafi'nin geçmesiyle Yahudiler için yaşam daha da zorlaşınca geriye kalan bütün Yahudiler de ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. Libya'daki son Yahudi Rina Debach ülkeyi 2003'te terk etti.
2011 Libya İç Savaşı, bir Kuzey Afrika ülkesi olan Libya'da hükûmet ve Muammer Kaddafi karşıtı gösterilerle başlamış ve daha sonrasında gerçek anlamıyla bir iç savaşa dönüşmüş ayaklanmalar bütünüdür. Protestolar 7 Şubat 2011 tarihinde başlamış, iç savaş Sirte'nin düşmesi ve Muammer Kaddafi'nin öldürülmesiyle 20 Ekim 2011 tarihinde sona ermiştir. Medyaya göre olaylar halkın 2010-2011 yılı boyunca Arap dünyasını saran protestoların bir ayağı olan 2011 Mısır Devrimi'nden esinlenmesi sonucu başlamıştır.
El-Cefare ili, Libya'da bir ildir. Başkenti ve en büyük şehri El-Aziziye'dir. Nüfusu 2006 yılı itibarı ile 451.175 olup yüzölçümü 1940 kilometrekaredir. Kuzeydoğusunda Trablus, güneyinde Cebelü'l-Garbi ve batısında Ez-Zaviye illeri bulunur.
Kaddafi karşıtı kuvvetler, Libya İç Savaşı'nda, devrik Libya diktatörü Muammer Kaddafi'ye karşı çıkan tüm silahlı-siyasi muhalif oluşumlara verilen ortak isimdir.
Seyfülislam Kaddafi, Muammer Kaddafi'nin, ikinci eşi Safiye’den 25 Haziran 1972’de dünyaya gelen ilk oğludur. Kaddafi oğluna ‘İslam’ın Kılıcı’ anlamına gelen Seyfülislam (سيفالاسلام) adını verdi.
Libya Silahlı Kuvvetleri, Libya'yı karadan, havadan ve denizden gelebilecek her türlü saldırıya karşı korumakla görevli olan askerî kuvvet. Kara, Hava ve Deniz kuvvetlerinden oluşmaktadır.
Mehdi el-Herati, Libyalı asker ve Liva el Umma genel komutanı.
Akile Salih İsa, Libyalı hukukçu ve siyasetçi. El-Kubbe temsilcisi olarak 5 Ağustos 2014 tarihinden beri Libya Temsilciler Meclisi Başkanı'dır.
Arap İslam Cumhuriyeti, 1974 yılında Libya Devlet Başkanı Muammer Kaddafi ve Tunus Devlet Başkanı Habib Burgiba arasında yapılan bir anlaşma ile Tunus ve Libya arasında Trablus merkezli bir birleşik devlet önerisi idi. Fas ve Cezayir de tasarıya eklense de öneri Cerba Bildirisi'nin başarısızlıkla sonuçlanmasıyla hiçbir zaman hayata geçirilemedi.
Libya Kara Kuvvetleri, Aralık 2015'ten bu yana Trablus'taki uluslararası kabul görmüş Ulusal Mutabakat Hükûmeti'ne (GNA) bağlı olarak görev yapan Libya Silahlı Kuvvetleri'nin kara savaş kuvvetidir. 2011'de iç savaşta ülkedeki istikrarsızlık ve 2014'te yeni bir ihtilafın ortaya çıkması nedeniyle, oldukça bölünmüş durumdadır. Ulusal Mutabakat Hükûmeti'ne bağlı güçler, IŞİD gibi grupların yanı sıra Libya'daki diğer çeşitli hiziplere karşı savaşmaktadır. Gerçekten ulusal bir kara kuvvetleri oluşturmak için bazı çabalar sarf edildiyse, ancak Trablus hükûmetinin emrindeki kuvvetlerin çoğu, Trablus Koruma Gücü gibi çeşitli milis grupları ve Misrata ve Zintan gibi şehirlerdeki yerel gruplardan oluşmaktadır.
Batı Libya Taarruzu, Kuzeybatı Libya Taarruzu veya Trablus Savaşı, Halife Hafter'in Birleşmiş Milletler tarafından tanınan Ulusal Mutabakat Hükümeti'ni sonlandırmak amacıyla Libya Ulusal Ordusu'nu Trablus'a sürmesiyle başlayan ve 4 Haziran 2020'de başarısızlıkla sona eren taarruzdur.
Temsilciler Meclisi (TM) (Arapça: مجلس النواب, romanize: Majlis al-Nuwaab), %18'lik bir katılımın olduğu 2014 Libya parlamento seçimlerinden kaynaklanan Libya yasama organıdır. 2014 yılının sonlarında, Libya İç Savaşı bağlamında başkent Trablus'u ele geçirmeye yönelik başarısız darbe girişiminin ardından, Temsilciler Meclisi kendisini Libya'nın uzak doğusundaki Tobruk'a taşıdı. Mayıs 2019'da Trablus silahlı saldırı altındayken Trablus'ta birkaç TM toplantısı yapıldı ve 45 gün için bir geçici başkan seçildi. 2014 ve 2021 yılları arasında Temsilciler Meclisi, Abdulhamid Dibeybe liderliğindeki görevdeki Ulusal Birlik Hükümeti'ni desteklemeden önce Abdullah es-Sani liderliğindeki Tobruk merkezli hükûmeti destekledi. Eylül 2021'de Temsilciler Meclisi, Dibeybe liderliğindeki geçici Ulusal Birlik Hükûmeti'ne karşı bir güvensizlik oylamasını kabul etti.
Halife el-Gavil, Libyalı politikacıdır. Trablus'taki Genel Ulusal Kongre liderliğindeki Ulusal Kurtuluş Hükümeti'nin (UKH) başbakanıydı.
Amerikan Uçağını Parçalayan Yumruk Heykeli, altın renkli bir heykeldir. Libya'nın Misrata şehrinde bulunmaktadır. Eskiden Libya'nın başkenti Trablus'taki Bab al-Azizia yerleşkesinde bulunmaktaydı. Heykel, 1986 yılında Libya'nın ABD uçakları tarafından bombalanmasının ardından ülkenin lideri Albay Muammer Kaddafi tarafından yaptırıldı. Savaş uçağını sıkan bir el ve kol şeklinde inşa edilmiştir. 1986 bombalamasında bir F-111'in Libya hava savunma birimleri tarafından düşürülmesini sembolize etmek için tasarlanmıştır.