Toybadım

Toybadım Irmağı – Türk ve Altay mitolojisinde ve efsanelerde adı geçen Yeraltı Nehri. Toybodım da denir. Anlamı “Doymadım” demektir. Açgözlülük ve Hırs Irmağıdır. İnsanın gözü doymazlığını simgeler. İnsanın dokuz hırsını simgeleyen dokuz yer altı nehrinin kavuşarak Toybodım Irmağı’na dönüştüğü yerde Erlik Han’ın Demir Sarayı vardır. Bu ırmak insanların gözyaşlarından oluşmuştur. Üzerinde at kılından yapılmış bir köprü vardır. Bu ırmağın içinde su ejderleri yaşar ve kaçmak isteyen ruhları tekrar yeraltına gönderir.

Türk efsane ve hikâye kahramanları olağanüstü bir biçimde ve aşırı yerler. Ve bu durum övünülecek bir özelliktir. Bu, mitolojik kahramanlar için bir ayncalıktır. Bir Azerbaycan hikâyesinde, tılsıma düşmüş bir kahramanın ne kadar yerse yesin doymadığı yazılıdır. Bu kahramanın açlığı sadece tılsımın etkisinden kurtulunca sona erer. Örneğin Köroğlu çok yer ama geç doyar. Freydenberg'e göre, açgözlülük, mecazi anlamda ölümü ifade eder. Karaçay-Balkar dilinde Açgöz, "geleceği gören ve bilen" mitolojik oburun adıdır. Bu yaratık, Başkurd ve diğer Türk halklarının mitolojilerinde de yer alır. Altay inancında, diğer dünyada akmakta olan ırmağın adının "Doymadım" (Toymadım) olması da bu durumun en güzel örneğidir.

Kanırmağı – Türk ve Altay mitolojileriyle halk inancında Yeraltı Nehri. Yeraltında akar. İçindeki sıvı su değil kandır. Kan ölümü, ateşi, öfkeyi simgelediği gibi aslında yaşamın da sembolüdür, bu nedenle yaşam ve ölüm arasındaki sınırı simgeler. Bu ırmak masallarda bazen uçan atlarla geçilir.

• Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi
• Çoban, Ramazan Volkan. Türk Mitolojisinde Kötülük Tanrısı Erlik’in İnanıştaki Yeri, Tasviri ve Kökeni 12 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.