İçeriğe atla

Toxodon

Toxodon
Yaşadığı dönem aralığı: 11,6-0,011 myö
Üst miyosen-Nortgripiyen 
Restore edilmiş iskeleti, Bernardino Rivadavia Natural Sciences Museum
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Mammalia
Takım:Notoungulata
Familya:Toxodontidae
Alt familya:Toxodontinae
Cins:Toxodon
Owen, 1837
Tip tür
Toxodon platensis
Owen, 1837
Diğer türler
  • T. burmeisteri Giebel, 1866
  • T. chapalmalensis Ameghino, 1908
  • T. darwini Burmeister, 1866
  • T. ensenadensis Ameghino, 1887
  • T. expansidens Cope, 1886
  • T. gracilis Gervais and Ameghino, 1880
Sinonimler
Cins seviyesi
  • Dilobodon Ameghino, 1886
  • Chapalmalodon Pascual, 1957
  • Chapadmalodon Tonni et al., 1992 (lapsus calami)

T. platensis

  • T. angustidens Owen, 1846
  • T. owenii Burmeister, 1866
  • T. gervaisii Gervais & Ameghino, 1880
  • T. aguirrei Ameghino, 1917
  • T. gezi Ameghino, 1917

T. burmeisteri

  • T. paradoxus Ameghino, 1882
  • T. protoburmeisteri Ameghino, 1887
  • T. bilobidens Ameghino, 1887

T. chapalmalensis

  • Chapalmalodon chapalmalensis Pascual, 1957
  • T. chapadmalensis Cione & Tonni, 1995 (lapsus calami)
  • T. chapalmalalensis Oliva & Cerdeno, 2007 (lapsus calami)

T. ensenadensis

  • T. giganteus Moreno, 1888
  • T. elongatus Roth, 1898

T. gracilis

  • T. voghti Moreno, 1888

Toxodon ("yay diş"), Geç Pliyosen'den Pleyistosen devri'nin sonuna dek (3.6 milyon yıl-11.700 arası) bugünkü Güney Amerika'da yaşamış, soyu tükenen memeli cinsi. Yeni çalışmalarda holosen devri başlarına tarihlenen Toxodon fosillerine rastlanmıştır. Toxodontidae ailesi bu cinsle temsil edilir ve bu aile Miyosen devrinde çeşitlenmiştir (23-5.3 milyon yıl önce).

Özellikleri

Toxodon platensis'in yaşam restorasyonu

Bu cinsin üyeleri yaklaşık 2.75 metre uzunluğa ve 1.5 metre omuz yüksekliğine sahiptir. Toxodon kabaca kısa bir gergedana benzer. Büyük bir kafatası vardır ve başının ucunda geniş nazal açıklıklar bulunur ki, gelişmiş bir koku alma duyusuna işaret edebilir. Kesici ön dişleri, birbirinden ve yanak dişlerinden ayrılmış bir yapıdadır. bulunan fosilleri üzerinden yapılan değerlendirmeye göre ağır ve dev bir vücudu vardı, ayrıca bu ağır bedeni güçlü ve kısa bacaklar taşımaktaydı. İşlevsel 3 toynaklı ve geniş tabanlı ayakları da vücut ağırlığını dengeli şekilde taşımasına yardım ediyordu, zira en büyük baskı merkez toynağa iletiliyordu. Pleyistosen devri boyunca muhtemelen en yaygın Güney Amerika memelisi toxodondu. bu canlının fosilleri HMS Beagle ile bilimsel sefere çıkan bir doğa bilimci tarafından bulundu ki, bu kişi Charles Darwin'di. Darwin'in bulduğu bu fosil parçalarını Richard Owen tanımladı. Oldukça önemli bir memeli olan toxodon, Avrupalılarca 19. asırdaki evrimsel tartışmaların odağında olmuştur, zira diğer kıtalardaki kuzenlerinden oldukça farklılaşmış bir haldeydi.[1]

Evrim

   †Notoungulata   

Pampahippus arenalesi

Rhynchippus spp.

Scarrittia canquelensis

Leonitinia gaudri

  †Toxodontidae  

Proadinotherium leptognathum

Adinotherium spp.

Nesodon taweretus

Nesodon imbricatus

Palyeidodon obtusum

Hyperoxotodon speciosus

Nonotherium henningi

Xotodon spp.

Andinotoxodon bolivariensis

Dinotoxodon paranensis

Toxodon platensis

Gyrinodon quassus

Ocnerotherium intermedium

Hoffstetterius imperator

Posnanskytherium desaguaderoi

Pisanodon nazari

Pericotoxodon platignathus

Calchaquitherium mixtum

Mixotoxodon larensis

Paratrigodon euguii

Trigodon gaudri

Coğrafi Dağılım

Şimdiye dek, paleontologlar toxodonların güney amerika'dan göç etmediğini ve nispeten dar bir coğrafyada yaşadığını düşündüler; ancak Ernest Lundelius ve arkadaşlarının araştırması Teksas'daki Harris County'de izole kalmış bir toxodon dişi bulunduğundan bahseder. Bu toxodon dişi, düşünülenden çok daha geniş alana yayılan bir cinse işaret etmektedir. Kabaca 74 ile 16 bin yıl arasında tarihlenen bu diş mixotoxodon'a da ait olabilir; ama bulunmuş olan bu üstten üçüncü azı dişi şimdilik kuzeye göçün tek delili olmaktadır.[2]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ The Editors of Encyclopaedia Britannica, The Editors of Encyclopaedia Britannica. "Toxodon". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, inc. 17 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2020. 
  2. ^ Lundelius, Ernest; ve diğerleri. (2013). "The first occurrence of a toxodont (Mammalia, Notoungulata) in the United States". Journal of Vertebrate Paleontology, 33. ss. 229-232. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Kopet Dağları, Türkmenistan ile İran arasındaki sınır bölgesinde dağ sırası.

<i>Protoceratops</i>

Protoceratops, 83 ila 70 milyon yıl önce bugünkü Moğolistan dolaylarında yaşamış bir Ceratopsian dinozor cinsi.

<i>Apatosaurus</i> sauropod dinozor cinsi

Apatosaurus, Geç Jura döneminde Kuzey Amerika'da yaşamış sauropod dinozor cinsi. En tanınmış sauropodlardan biridir. Apatosaurus, ortalama 21–23 metre uzunluğunda ve 16.4–22.4 ton ağırlığındaydı.

<i>Iguanodon</i>

Iguanodon, erken Kretase devrinde Kuzey Amerika ve Avrupa'da yaşamış kuş kalçalı dinozor cinsi.

<span class="mw-page-title-main">Miyosen</span> Neojen Dönemin ilk devri

Miyosen, Senozoyik çağın neojen dönemine dahil olan ve jeolojik zamanda 23.03 ile 5.3 milyon yıl önce arasında yer alan bir jeolojik devirdir. Bilimsel literatürde bu devir 3 parça altında incelenir. Bunlar: Erken Miyosen, Orta Miyosen ve Geç Miyosen'dir. Aynı zamanda Miyosen devri, Aquitanian, Burdigalian, Langhian, Serravallian, Tortonian ve Messinian gibi 6 alt zamana ayrılır. Miyosen devrinin öncesinde oligosen devri varken; akabinde pliyosen devri gelmektedir. İlk olarak 19. yy'ın başında Paris havzası etrafında yapılan stratigrafik incelemeler sırasında Charles Lyell tarafından bulunmuş ve tanımlanmış bir zaman dilimidir.

<span class="mw-page-title-main">Georges Cuvier</span> Fransız yerbilimci (1769-1832)

Georges Cuvier Fransız bilim insanı ve devlet yöneticisi. Cuvier, neredeyse hiç kimseden yardım almadan, tek başına, bir bilim dalı olan omurgalı paleontolojisini kurmuş ve organizma biyolojisindeki en güçlü araçlardan biri olan karşılaştırmalı yöntemleri geliştirmiştir. Bu nedenle bazı bilim tarihçileri tarafından omurgalı paleontolojisi, karşılaştırmalı anatomi ve jeolojik tarihlendirme bilimlerinin temellerini atmasından ötürü onu "üç bilim dalının kurucusu" olarak nitelendirilmektedir.

<i>Herrerasaurus</i>

Herrerasaurus, geç Triyas yaşlı çökellerde Arjantin'de bulunmuş ilkel bir dinozor cinsi.

<span class="mw-page-title-main">Sayan Dağları</span> Asya sıra dağları

Sayan Dağları, Göktürk Kağanlığı devrindeki adı : Kögmen Dağları) Moğolistan'ın kuzeybatısında, Sibirya'nın güneyindeki sıra dağlardır.

<span class="mw-page-title-main">Teropod</span> genel olarak etçil dinozorları içeren bir alt takım veya klad

Teropod veya Theropoda, kertenkele kalçalı dinozorlar (Saurischia) takımına bağlı, boş kemikleri ve üç parmaklı uzuvları ile karakterize edilen bir dinozor kladı. Karga boyutundaki Microraptor cinsi ile devasa Tyrannosaurus rex gibi boyutsal açıdan çeşitliliğe sahiptirler. Modern kuşlar da Theropoda kladına bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mağara ayısı</span>

Mağara ayısı, Pleyistosen devrinde bugünkü Almanya, İspanya, Rusya ve hatta Kuzey Afrika'ya yayılmış bir türdü. Genel olarak; avrasya'da yaşayan bir megafauna üyesiydi ve boyutları itibarıyla günümüz Kodiak boz ayısına denk bir canlıdır. Erkekler 400–1000 kg arası, dişi bireylerse ortalama 250 kg civarında ağırlığa sahiptiler.Tıpkı günümüz boz ayıları gibi, bu hayvanlar da kış uykusuna yatmaktaydılar. Vejetaryen bir diyete sahip oldukları özelleşmiş diş yapılarından anlaşılmaktadır.

<i>Therizinosaurus</i> Kretase teropodu

Therizinosaurus, Geç Kretase Dönemi'nde bugünkü Moğolistan'da Gobi Çölü'nde yaşamış otçul Teropod dinozor cinsidir. Yaklaşık 3 ton ağırlığa ve 8 metre uzunluğa sahiptir.

<i>Palaeoloxodon</i> tarih öncesi filgil

Palaeoloxodon, Pleyistosen boyunca Avrasya ve Afrika'da yaşamış tüm zamanların en büyük kara memelisi olan, hortumlular (Proboscidea) takımına mensup memeli cinsi. İlk olarak 1924 yılında Matsumoto tarafından tanımlandı, ancak cins tanımlanmadı. Bir kısım görüş bu canlının Elephas cinsi bünyesinde olmasını savunurken; çene ve kafatası üzerine yapılan modern çalışmalar sonucu Palaeoloxodon cinsi kurulmuştur.

<i>Saurischia</i> iki ana dinozor grubundan biri

Saurischia, kuşları (Aves) ve kuşlarla kuş kalçalı dinozorlara göre daha yakın akraba olan tüm dinozorları barındıran iki ana dinozor grubundan biridir.

Tarihsel jeoloji, yeryüzü ve üzerindeki tüm yapıların uzun jeolojik zaman içerisinde geçirdikleri değişim ve dönüşümleri inceleyen bir jeoloji disiplinidir. Tarihsel jeoloji modern bilimsel esasa göre paleontoloji, paleoklimatoloji ve paleosismoloji gibi alt disiplinlere sahiptir. Geniş anlamda tarihsel jeoloji, jeolojik zaman boyunca dünyanın gelişimini anlamlandırabilmek için gerekli bilimsel temeli sunması yanında, geniş iklimsel değişimler, volkanik püskürmeler ve depremler gibi gelecekte yaşanabilecek afetlerin nitelik ve niceliği hakkında yapılacak tahminlerde kullanılacak ipuçları sağlayabilir.

<span class="mw-page-title-main">Megatherium</span>

Megatherium, Geç Miyosen ila Erken Holosen devirleri arasında Güney Amerika'da yaşamış bir memeli cinsidir.

<i>Titanis</i>

Titanis, erken Pliyosen ile erken Pleyistosen dönemleri arasında Güney Amerika ve Kuzey Amerika'da yaşamış, Phorusrhacidae ailesine mensup büyük ve etçil kuş cinsi.

<i>Prorastomus</i> tarih öncesi deniz ineği cinsi

Prorastomus sirenoides, 40 milyon yıl önce Jamaika'da Eosen Çağı'nda yaşamış, soyu tükenmiş bir ilkel deniz ineği türüdür.

<i>Gigantopithecus</i> Primat Cinsi

Gigantopithecus, Pleyistosen çağında Güney Çin'de ve Vietnam'da yaşamış, büyük insansı maymun cinsi. Gigantopithecus blacki, Pleyistosen'e tarihlenen çok sayıda izole diş ve birkaç çene kemiğinden bilinir. Gigantopithecus giganteus ise, Siwaliklerin Geç Miyosen'inden esas olarak boyutuyla ayırt edilen bir alt azı dişinden ve çene kemiğinden bilinen, bu cinsin olası bir Miyosen üyesidir.

<i>Meridiungulata</i> Güney Amerikaya özgü soyu tükenmiş toynaklı grubu

Meridiungulata ya da Güney Amerika Toynaklıları, 60 milyon yıl öncesinden (Paleosen) Pleistosen sonlarına kadar Güney Amerika ve Antarktika'da yaşamış memeli kladı. Günümüzde gruptan 280 cins bilinmektedir, bunlardan en iyi bilinenleri deve benzeri Macrauchenia ve su aygırı benzeri Toxodon'dur. Her iki cinsin fosilleri ilk olarak Charles Darwin tarafından, Beagle'a yaptığı yolculuk sırasında toplandı.

<i>Macrauchenia</i> Güney Amerikaya özgü toynaklı cinsi

Macrauchenia, Litopterna takımında büyük, uzun boyunlu ve uzun uzuvlu, üç parmaklı bir Güney Amerika toynaklısıydı. Cins, adını ailesine, Macraucheniidae veya "sağlam litopternlere" verir. Diğer litopternler gibi, litopternlerin yaklaşık 66 milyon yıl önce ayrıldığı tek toynaklılarla (Perissodactyla) en yakından ilişkilidir. Cinsin en eski fosilleri yaklaşık yedi milyon yıl önce Geç Miyosen'e aittir ve M. patachonica yaklaşık 20.000-10.000 yıl önce geç Pleistosen sırasında fosil kayıtlarından kaybolur. M. patachonica, ailenin son ve en iyi bilinen üyelerinden biridir ve esas olarak Arjantin'deki Luján Formasyonu'ndan bilinir, ancak güney Güney Amerika'daki yerleşim yerlerinden bilinir. Bir başka macraucheniid Xenorhinotherium cinsi, Geç Pleistosen sırasında kuzeydoğu Brezilya ve Venezuela'da mevcuttu. Tip örneği, Beagle'ın yolculuğu sırasında Charles Darwin tarafından keşfedildi. Hayatta, Macrauchenia, iki takson yakından ilişkili olmasa da, hörgüçsüz bir deveye benzemiş olabilir. Şu anda Güney Amerika'da bulunan çeşitli ortamlardaki bitkilerle beslendi. Tanımlanan türler arasında M. patachonica ve M. ullomensis geçerli kabul edilir; M. boliviensis bir nomen dubium olarak kabul edilir; ve M. antiqua Promacrauchenia cinsine taşınmıştır.