Ermenistan, resmî adıyla Ermenistan Cumhuriyeti, Avrasya'nın Güney Kafkasya bölgesinde bulunan, denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları üzerinde yer alan ülke, batısında Türkiye, kuzeyinde Gürcistan, doğusunda Azerbaycan, güneyinde ise İran ve Azerbaycan'ın bir parçası olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile sınır komşusudur.
Dağlık Karabağ, Güney Kafkasya'da, Küçük Kafkas Sıradağları'nda Azerbaycan'a ait ancak uzun yıllar Ermeni işgali altında kalmış tarihi bölge. 2020 yılında Dağlık Karabağın bir bölümü 2. Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Azerbaycan tarafından geri alınırken kalan kısmı Rus barış güçleri denetiminde Ermeni kontrolünde bırakan 10 Kasım 2020 tarihli ateşkes anlaşması ile Ermenistan hükûmeti yenilgiyi resmen kabul etmiştir. Günümüzde Anti Terör Operasyonu sonrası Ermeni kontrolünde kalan kısımlar da Azerbaycan kontrolüne geçmesiyle bölgenin tamamı Azerbaycan hakimiyeti altındadır. 2. Dağlık Karabağ Savaşı sonrası, 90'lı yılların başında bölgeden zorla göç ettirilen Azerbaycanlıların dönüşü peyderpey sağlanırken aynı savaş ve 2023 yılındaki Anti Terör Operasyonu sonrası bölgede yaşayan Ermenilerin neredeyse hepsi Ermenistan'a göç etmiştir.
Ermeniler, anayurdu Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları olan etnik grup ve millettir.
III. Erdeşîr, 628–630 yılları arasındaki Sasani İmparatorluğu'nun hükümdarıdır. II. Kubâd'ın (628) oğludur. Yedi yaşında bir çocukken tahta çıkarıldı. Ancak 630 yılında kısa süreliğine hükümdarlık yapmakta iken generali Şehrbârâz tarafından 18 ay sonra öldürüldü.
Hayk veya Haig, ayrıca Hayk Nahapet olarak da bilinir, Ermeni mitolojisinde Ermeni milletinin kurucusu ve atası olarak kabul edilen kişidir. Hikâyesi Horenli Musa tarafından yazılan Ermenistan Tarihi kitabında anlatılır.
Vaspurakan Krallığı, Büyük Ermenistan Krallığı'nın ilk ve en büyük eyaletiydi ve daha sonra Orta Çağ'da Van Gölü merkezli bağımsız bir krallık oldu. Günümüzde doğu Türkiye ve kuzeybatı İran'da yer alan tarihsel bölge, Ermeni medeniyetinin beşiği olarak kabul edilir.
Aram Ter-Ghevondyan, en önde gelen Ermeni tarihçi ve tarihi kaynakların araştırmaları, Orta Çağ Ermenistan'ın İslam dünyası ile ilişkileri ve Şarkiyat araştırmaları konusunda uzmanlaşmış bir bilim adamıdır. Çığır açıcı çalışması, Bagratuni Ermenistan'da Arap Emirlikleri, Ermenistan'ın Bagratuni Krallığı üzerine yapılmış en önemli araştırmadır. 1981 yılından ölümüne kadar, Ter-Ghevondyan, Ermeni Bilimler Akademisi'nde Şarkiyat Araştırmaları Enstitüsü başkanlığına ek ayrıca Halep Üniversitesi'nden fahri doktora unvanını taşımış ve Roma Tiberian Akademisi'nde ortak üyeliği yapmıştır.
Sebeos 7. yüzyıl Ermeni Piskopos ve tarihçi.
Ermeni Yaylası veya Ermeni Yaylaları, Batı Asya'nın kuzey kesimini oluşturan üç yayladan biridir. Bu yaylalardan en merkezde yer alanıdır ve en fazla yüksekliğe sahip olanıdır. Batıda Anadolu Yarımadası ile doğuda İran Yaylası ile komşudur. Yaklaşık 400,000 km²'lik bir alana sahip olup en yüksek zirvesi 5,137 metrelik yüksekliği ile Ağrı Dağı'dır.
Haçatur Abovyan, Ermeni yazar ve 19. yüzyılın başlarında ulusal halk figürü. 1848'de gizemli bir şekilde kayboldu ve sonunda ölü olduğu tahmin edildi. O bir eğitimci, şair ve modernleşmenin savunucusudur. Modern Ermeni edebiyatının babası olarak nitelendirilen sanatçı, "Ermenistan'ın Yaraları" adlı eseriyle hatırlanıyor. 1841'de yazılmış ve 1858'de ölümünden sonra yayınlanan bu kitap, modern Ermeni dilinde, Klasik Ermenice yerine Erivan lehçesine dayanan bir Doğu Ermenicesi dili kullanılarak yayınlanan ilk romandır.
Ermeni Bagratuni Krallığı veya Bagratuni Ermenistanı, I. Aşot tarafından, Büyük Ermenistan'ın Arap Emeviler ve Abbasi egemenliği altında yaklaşık iki yüzyıl süren yabancı egemenliğinin ardından 880'lerin başında kurulan bağımsız bir devlettir. Bölgedeki iki çağdaş güç olan Abbasiler ve Bizanslılar, bölgedeki insanlara boyun eğdirmek ve Ermeni nakharar soylu ailelerinin birçoğunu dağıtmak için uğraşırken Aşot, Arapları Ermenistan'dan uzaklaştıracak bir hareketin öncüsü olarak kendini öne sürmeyi başardı.
Ana Ermenice, Ön-Ermenice veya Proto-Ermenice) Ermenice: նախահայերեն
Ermenistan'da İslam, yedinci yüzyılda Ermeni Yaylası'na girmeye başladı. Arap ve daha sonra Kürt aşiretler, ilk Arap istilalarının ardından Ermenistan'a yerleşmeye başladı ve Ermenistan'ın siyasi ve sosyal tarihinde önemli bir rol oynadı. On birinci ve on ikinci yüzyıldaki Selçuklu istilaları ile Türk unsuru Arap ve Kürt unsurlarının yerini almıştır. İranlı Safevi Hanedanı, Afşar Hanedanı, Zend Hanedanı ve Kaçar Hanedanlığı'nın kurulmasıyla Ermenistan, nispeten bağımsız bir Hristiyan kimliğini korurken Şii dünyasının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir.
Agathangelos 332 yılında ölen Ermenistan'ın ilk havarisi Krikor'un yazarının takma adıdır.
Hasan Celalyan Hanedanı, 1214'ten itibaren günümüzdeki aşağı Karabağ, Dağlık Karabağ ve Sünik'in küçük bir kısmını kapsayan Haçın bölgesini yöneten bir Ermeni hanedanıydı Adı Haçın'dan bir Ermeni feodal prens olan Hasan Celalüddevle'den 'dan gelmektedir. Hasan Celalyan ailesi, Selçuklu Türkleri, Persler ve Moğolların yanı sıra diğer Ermeni prensleri ve Haçın melikleri tarafından bölgedeki yabancı egemenliği boyunca birkaç yüzyıl boyunca özerkliğini koruyabilmişlerdir. Bölgede Ermeni bağımsızlığının son kalesini elinde tuttuklarını kabul edilir.
I. Gagik güney Ermenistan'da Vasburagan Krallığı'nın önce Kuzeybatı Vasburagan prensi ve sonra ölümüne kadar kral olarak Artsruni hükümdarı, ayrıca Bagratuni soyundan Ermeni kralı unvanı üzerinde hak iddia etmiştir.
Bazmavep Ermeni araştırmalarına yer veren bilimsel dergidir. İtalya'da Mıhitarist manastırı tarafından yayımlanır. Robert H. Hewsen'e göre ilk Ermenice bilimsel dergidir. Dergi aynı zamanda hâlâ yayında olan en eski Ermenice dergidir. Kapriyel Ayvazyan ve Gevont Alişan tarafından Mayıs 1843'te kuruldu. Sahak Chemchemean derginin mevcut baş editörüdür.
Aşharatsuyus ya da Ašxarhac′oyc′ ), başka dillere Coğrafya ismiyle tercüme edilen bir Orta Çağ Ermeni eseridir. Eser Anania Şirakatsi tarafından kaleme alınmıştır ve Ermenistan, Gürcistan, İran, Irak vb. ülkelerin coğrafi yapılarından bahseder. Matenadaran müzesindeki en eski coğrafya kitabıdır.
Mhitar Goş Ermeni bir bilgin, yazar, halk figürü, düşünür ve rahiptir. Ermeni Rönesansının temsilcilerinden birisidir.
Ablgharib Artsruni, Bizans İmparatorluğu'nda Kilikya valisi olarak hüküm sürmüş bir Ermeni prensi, magistros ve devlet adamıdır.
