İçeriğe atla

Tosya Pirinci

Tosya pirinci, Kastamonu ilinin Tosya ilçesinde üretilen pirinç türüdür.

Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 08.11.2017’de tescil edilmiştir.[1]

Tarihçe

Kastamonu’nun Tosya ilçesi çeltik bitkisinin Türkiye’de tarımının yapıldığı ilk yerler arasında gösterilir. Osmanlı Devleti kayıtlarına bakıldığında Tosya’da çeltik tarımının XVI. yüzyılda başladığı ve 1719-1720’de Tosya ilçesinden ilk pirinç ihracatının gerçekleştirildiği ifade edilir.

Aynı zamanda Batı Karadeniz Bölgesi’nin önemli ticaret güzergâhı üzerinde yer alan Tosya, tarih boyunca pek çok seyyahın uğrak noktalarından biri olmuştur. Bu seyyahlardan biri de Floransalı nümizmat ve botanikçi Domenico Sestini’dir. 1778-1781 yılları arasında Anadolu’yu ziyaret eden Sestini’nin “Biz yeni sabahta kendimizi üzüm bağları ve pirinç tarlalarıyla kaplı Tosie’de bulduk. Pirinç yüksek bir beyazlıkta ve tarlaları işçilerle dolu. Pirinç tarlaları çok sayıda var, Türkler su kanalları sayesinde güzel işler yapıyor.” ifadeleri bölgenin çeltik tarımında önemli bir yeri olduğunu kanıtlar niteliktedir. Bozoklu Osman Şakir Efendi tercüman olarak görev yaptığı kafilesiyle İran’a doğru yol alırken Tosya’da konaklar. “Musavver Sefaretname-i İran” adlı sefaretnamesinde Devrez Irmağı’ndan bahseder ve Tosya tarafından ekilen pirincin bu yararlı nehrin suyuyla yetiştiğini anlatır. Batılı seyyahlardan İskoç J. M. Kinnier ise Tosya’nın kaliteli pirinçlerin üretildiği bir vadi üzerinde bulunduğunu söyler.

Osmanlı Devleti’nin hüküm sürdüğü dönemlerde Devrez Irmağı boyunca özel olarak ayrılmış verimli bölgelerde padişah sofrası için en lezzetli pirinçleri elde etmek amacıyla çeltik tarımı yapılır. Cumhuriyet ilan edilmeden önce ise üretilen pirinçlerin çoğunlukla İstanbul başta olmak üzere çeşitli büyük şehirlerdeki varlıklı aileler tarafından tüketildiği bilinmektedir. Cumhuriyet dönemine gelindiğinde ilk çeltik fabrikasının 1926’da Tosya’da kurulduğu görülür.[1]

Üretimi

Devrez Irmağı’nın suladığı verimli topraklara sahip olan Tosya’da çeltik tarımı, Devrez Vadisi’nin verimli fakat oldukça kısıtlı bir alanında yapılır. Bu durum, Tosya pirincinin değerini daha da artıran bir unsurdur. Pirinç, tahıl çeşitleri arasında su içinde yetişebilen tek tür olma özelliği gösterir. Tosya’da tarımı yapılan çeltiğin ekim dönemi nisan sonunda başlar ve mayıs ayı boyunca devam eder. Tohumluk ekilmeden önce ıslatılarak şişirilir. Bu işlem sonucunda üste çıkmış cılız taneler ayrılır. Tuzsuz, zengin kireçli, organik madde oranı düşük, fosfor, toplam azot, potasyum, bor, çinko, demir, bakır bakımından yeterli, mangan bakımından zengin topraklar çeltik tarımı için uygun zemin oluşturur. Bu nitelikler Devrez Çayı vadisi boyunca görülen alüvyal topraklarda mevcuttur.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c "Tosya Pirinci". turkiyeturizmansiklopedisi.com. Türkiye Turizm Ansiklopedisi. 2024. 13 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tarım</span> bitki ve hayvan evcilleştirme bilimi.

Tarım veya ziraat, bitkisel ve hayvansal ürünlerin üretilmesi, bunların kalite ve verimlerinin yükseltilmesi, bu ürünlerin uygun koşullarda muhafazası, işlenip değerlendirilmesi ve pazarlanmasını ele alan bilim dalıdır. Diğer bir ifade ile insan besini olabilecek ve ekonomik değeri olan her türlü bitkisel-Hayvansal ürünün bakım, besleme, yetiştirme, koruma ve mekanizasyon faaliyetlerinin tamamı ile durgun sularda veya özel alanlarda yapılan balıkçılık faaliyetlerinin tümüdür.

<span class="mw-page-title-main">Ege Bölgesi</span> Türkiyenin Ege Denizi kıyısındaki coğrafi bölgesi

Ege Bölgesi, Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. İsmini kıyısında olduğu Ege Denizi'nden alır. Ege ve İç Batı Anadolu olmak üzere iki bölüme ayrılır. Kuzeyde Marmara, doğuda İç Anadolu, güneyde Akdeniz bölgeleriyle ve batıda Ege Denizi'yle çevrilidir. Türkiye'nin en uzun kıyı şeridine sahip bölgesidir. Tarihi mekanlar çoktur. Efes Antik Kenti, Laodikya Antik Kenti, Sardis Antik Kenti, Stratonikenia Antik Kenti, Tralleis Antik Kenti, Blaundus Antik Kenti, Aizanoi Antik Kenti gibi birçok tarihi mekan vardır. Ege Bölgesi'nin iklimi Akdeniz İklimi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Pirinç</span> Buğdaygiller (Poaceae) familyasından otsu bir bitki türü

Pirinç, Buğdaygiller familyasından Oryza sativa veya daha az yaygın olarak Oryza glaberrima türüne ait bitki ve bu bitkinin tohumlarıdır. Yabani pirinç adı genellikle terim her ne kadar yabani ve evcilleştirilmiş olsa da Zizania ve Porteresia cinslerinin türleri için kullanılır ayrıca ilkel veya ekilmemiş Oryza çeşitleri için de kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">İpsala</span> Edirnenin ilçesi

İpsala Marmara Bölgesi'nin Trakya kesiminde, Edirne iline bağlı, yüzölçümü 753 km² olan bir ilçedir. Batıda Yunanistan, kuzeybatıda Meriç, kuzeydoğuda Uzunköprü, doğuda ve güneyde Keşan, güneybatıda Enez ilçeleri ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Kızılırmak</span> Türkiye topraklarından doğup Türkiye topraklarından denize dökülen en uzun akarsu

Kızılırmak, eskiden Halis veya Alis, Sivas'ın İmranlı ilçesindeki Kızıldağ eteklerinden doğan ve Samsun'un Bafra ilçesinde Karadeniz'e dökülen bir nehir. 1.355 km. uzunluğu ile Türkiye'nin kendi sınırları içerisinde doğup kendi sınırları içinde denize dökülen en uzun akarsuyu olma özelliğini taşır. Sivas, Kayseri, Nevşehir, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Çankırı, Çorum, Sinop ve Samsun illerinden geçen Kızılırmak, aralarında Delice Irmağı, Devrez ve Gökırmak gibi çok sayıda akarsu ve çayın sularını da toplayarak büyük bir kavis çizerek Bafra Burnu'ndan Karadeniz'e ulaşır.

<span class="mw-page-title-main">Pilav</span> Pirinç temelli yemek

Pilav; pirinç, bulgur gibi taneli bitkilerin veya şehriye, kuskus gibi makarna türlerinin suda pişirilmesiyle yapılan bir yemektir.

<span class="mw-page-title-main">Tosya</span> Kastamonu iline bağlı bir ilçe

Tosya, Türkiye Cumhuriyeti'nin Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Kastamonu ilinin bir ilçesidir. Hititler döneminde Tosya ile Çorum'a bağlı İskilip ilçesinin bulunduğu bölgeye Tarittara veya Turmitta denmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Durağan</span> Sinopun ilçesi

Durağan, Sinop iline bağlı bir ilçe.

<span class="mw-page-title-main">Kızılırmak, Çankırı</span> Çankırının ilçesi

Kızılırmak: Çankırı ilinin bir ilçesidir. Çankırı şehir merkezine olan uzaklığı 56 km'dir.

<span class="mw-page-title-main">Uruş, Beypazarı</span> Beypazarı, Ankara, Türkiyede mahalle

Uruş, Beypazarı ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Ceyhun</span> Orta Asyanın en uzun nehirlerinden biri

Ceyhun Alp ya da Amuderya, Orta Asya'nın en uzun ırmaklarından biridir. Ceyhun, Afganistan'dan, Pamir ve Hindukuş dağlarının kesiştiği yerden, yaklaşık 4950 m rakımdaki kaynağından Aksu adı altında doğarak batıya doğru ilerler ve kuzeyden, başlıca Pamir Vahan suyu, Kızılsu (Vahş/Uranovodsk), Kâfirnihân ve Surhân, güneyden de Kökçesu kollarını kendisine katarak Kunduz-Belh hizasında kuzeybatıya döner. Bu dönüşten sonrası bir bölümü çöller ve stepler içinde kurak iklim kuşağından geçerek, hiçbir kol kendisine katılmadan kuzeybatı yönünde ilerler ve sonunda değişik kollara ayrılarak Aral Gölü'ne suyunu boşaltır. 2540 km uzunluğundaki ırmağın kıyılarında tarih boyunca önemli yerleşim merkezleri kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Taybı Ovası</span> İskilipte bir ova

Karakısık-Taybı Ovası, Çorum ilinin İskilip ilçesinde Kızılırmak havzasında bulunan topraklarının verimiyle bilinen bir ovadır. Rakımı 550-560 metre arasındadır. İskilip'in güneybatısında yer alır. Ova; Sungurlu, Uğurludağ ve Çankırı topraklarına sınırdır.

<span class="mw-page-title-main">Munzur Vadisi Millî Parkı</span>

Munzur Vadisi Millî Parkı, Tunceli ve Ovacık arasında uzanan Munzur Vadisi'nde, 42.000 hektarlık bir alandır. 1971 yılında millî park olarak ilan edilmiştir. Bu bölgenin millî park olarak ilan edilmesinde, başta akarsu kaynakları ve gözeler olmak üzere, zengin doğal veriler, endemik bitki türleri ve yöreye özgü hayvan türleri ile zenginleşen bitki örtüsü ve yaban hayvan varlığıdır.

<span class="mw-page-title-main">Filyos Çayı</span> Türkiyede akarsu

Filyos Çayı veya Yenice Irmağı, Köroğlu Dağları, Bolu Dağları ve Ilgaz Dağlarından gelen çayların toplanıp, bir araya getirdiği çaydır. 228 kilometre uzanan çay, Zonguldak'ın Filyos beldesinde Karadeniz'e dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Rüzgâr çiftliği</span>

Rüzgâr tarlası veya rüzgâr çiftliği, elektrik üretimi için kullanılan ve aynı yerde bulunan rüzgâr türbinleri grubudur. Özel türbinler orta gerilim güç sistemine ve ağ şebekesine bağlanır. Elektrik şebekesinin orta gerilimdeki elektrik akımını bir transformatör yardımıyla yüksek gerilim iletim hattına bağlar.

Çeltik, İstanbul ilinin Silivri ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Nadas</span>

Nadas, araziye bir yılda düşen yağışın, her yıl ürün almaya yetmeyecek kadar az olduğu yerlerde toprağın bir yıl boş bırakma işlemidir. Kuru tarım bölgelerinde uygulanır. Nadas işlemesi, tarla yüzeyini işleyerek bırakmaya, yapılan işleme nadas işlemesi denilir. Nadas tarlanın belli bir zaman boş bırakılması ve bu süre içinde yapılan işlemleri ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">İravadi Nehri</span> Myanmarın en büyük ve en önemli akarsuyu

İravadi Myanmar'ın en büyük ve en önemli akarsuyu.

<span class="mw-page-title-main">Kuru tarım</span> sulama yapılmadan yapılan tarım türü

Kuru tarım, kurak ve yarı kurak bölgelerde sulama yapılmadan yapılan tarım türüdür. Tarlaya düşen yağış ile tarım yapmak için teknikler uygulanır.

<span class="mw-page-title-main">Çeltik tarlası</span>

Çeltik tarlası, özellikle pirinç ve taro olmak üzere yarı suda yaşayan mahsulleri yetiştirmek için kullanılan, su basmış bir ekilebilir arazi alanıdır. Güney Çin'deki Yangtze Nehri havzasının Neolitik pirinç çiftçiliği kültürlerinden, Avustronezya öncesi ve Hmong-Mien kültürleriyle bağlantılıdır. Tarih öncesi zamanlarda, Avustronezya halklarının Güneydoğu Asya Adası, Kuzeydoğu Hindistan, Madagaskar, Melanezya, Mikronezya ve Polinezya dahil olmak üzere Güneydoğu Asya'ya yayılmasıyla yayıldı. Teknoloji ayrıca Doğu Asya, Anakara Güneydoğu Asya ve Güney Asya'ya yayılan pirinç tarımı için anakara Asya'daki diğer kültürler tarafından da alındı.