Tos böceğigiller

Anobiidae
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Arthropoda Sınıf: Insecta Takım: Coleoptera Üst familya: Bostrichoidea Familya: Anobiidae Fleming, 1821

Tos böceğigiller, Bostrichoidea üstfamilyasına bağlı bir hayvan familyasıdır.^[1] Dünyada geniş bir yayılış gösterir ve özellikle binalardaki ağaç malzemeye zarar verirler. Odunlarda rastlanan kurtçukların büyük kısmı bu familyaya aittir. Türlerin çoğu zararlıdır. Hem iğne yapraklı hem de yapraklı ağaçlarda genellikle diri oduna zarar vermekte, bazen öz odununa da zarar verebilmektedirler.

Bu familyaya giren en önemli kuru odun zararlıları Anobium punctatum (tahta kurdu) ile Xestobium rufovillosum ’dur. Ptilinus pectinicornis, Ernobius mollis bu familyadaki diğer önemli türlerdir.

Larvaları küçük boyda, “C” şeklinde kıvrık vücutlu ve Scarabaeidae larva tipine çok benzer. Thorax segmentleri diğer segmentlerden daha büyük olup, sonuncu abdomen segmenti de kendinden önceki segmentlerden daha büyük boyda ve yapıdadır.

Erginleri küçük boyda, kısa ve silindirimsi görünüşte vücuda sahip, koyu renkli böceklerdir. Renkleri çoğu kez sarımsı ya da kahverengidir.6 mm’yi geçen boyda olan türlerine ender rastlanır. Baş dikey olup, üsten prothorax tarafından gizlendiğinden görülmez. Antenleri 11 segmentlidir. Bunlar gözlerin ön kenarlarından çıkar ve anten çukurları birinci anten segmentinin uzunluğundan daha fazladır. Anten topuzu büyük ve serbest olan üç segmentten oluşur. Prosternum kısa; bacaklar kısa, ön ve orta coxa’lar küçük ve tarsus’lar 5 segmentli olup, özellikle 1. segment çok iyi gelişmiştir. Abdomen görülebilir 5 segmente sahiptir.

Çiftleşme döneminde her iki eşey de, muhtemelen birbirlerini cezbetmek için, boyun plakalarının ön kısmını, açtıkları galerilerin duvarına sertçe tos vurarak, insan kulağı tarafından çok iyi alınabilen "tık tık" diye bir ses çıkartırlar. Adları buradan gelir. Fakat ses alma organlarının olmaması sebebiyle bu cezbetmenin nasıl gerçekleştiği bilinmiyor. Belki tatma organı ile odundaki titreşimler alınabilir.

Tos böceğigiller familyasına bağlı altfamilyalar (2022):

Türkiye'de Anobiidae familyasından 25 cinse ait 66 kadar tür bulunur. Bunlardan 5 tanesi endemiktir.^[]

Erginleri çok kısa süreli yaşarlar ve besin almazlar. Gerekli besin larva evresinde yağ dokusu olarak depolanır. Bu besinle, toplu iğne başı kadar bir uçuş galerisi açarak, pupa yatağını terk ederler ve çiftleşmeyi gerçekleştirirler. Yumurtalar uçuş deliklerinin civarına bırakılır; çünkü çıkacak larvalar bu uçuş deliğini kullanarak odunun derinliklerine girebilirler.

Larvaların aylar süren gelişmesi sırasında, odunlarda galeriler açarak beslenilir. Yapı ve depo malzemesi olarak kullanılan her çeşit odunu, sünger gibi delerek büyük zarara neden olurlar. Bağırsaklarındaki bakteri ve mantarlarla selülozu değerlendirirler. Yumurtaların yüzüne bulaştırılan spor ile, bakteri ve mantarlar larvalara iletilir.

Anobiidae familyası larvaları, iğne yapraklı ağaçlarda genellikle ilkbahar odunu tabakasını tahrip etmekte, bu durumda sert odun tabakası ince bir lamel halinde kalmaktadır. Anobiidae türlerinin bir kısmı fizyolojik (sürgün ve kozalaklarda), diğer bir kısmı da kullanılmış odunlarda, örneğin inşaatta kullanılmış ya da işlenmiş kerestelerde, odundan yapılmış mobilya ve sanat eserleriyle ağaç koleksiyonlarında zarar yaparlar. Bir kısmı ağaçların ölü kabuk kısımları içerisinde yaşarlar. Larvalar 1–2 mm çapında düzensiz galeriler açarak ağaç malzemeyi tahrip ederler. Tahribatları 2-4 yıl sürdüğü gibi, şartlar uygun değilse 10 yıla kadar uzayabilmektedir. Peletleri (dışkıları) kısa, küçük, uçları biraz sivri olup yer fıstığı şeklindedir. Açtıkları galeriler kemirinti tozu ile doludur

• 
  Dorcatoma.chrysomelina
• 
  Dorcatoma dresdensis
• 
  Hadrobregmus pertinax
• 
  Hedobia pubescens
• 
  Lasioderma serricorne
• 
  Mezium.affine
• 
  Ochina latrellii
• 
  Ochina ptinoides
• 
  Oligomerus brunneus
• 
  Ptilinus pectinicornis
• 
  Ptinomorphus regalis
• 
  Ptinus latro
• 
  Stegobium paniceum
• 
  Xenocera sp.
• 
  Xyletinus pectinatus
• 
  Anobium punctatum yeniği

• [1] Azize TOPER KAYGIN ve Erkan SADE (2004), Türkiye'de Bulunan Anobiidae (Tosvuran Böcekler) Familyasına Bağlı Türler ve Bunilardan Bazı Önemli Türlerin Tanıtımı, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, yıl: 2004, cilt: 6, sayı: 6, sayfa: 142-152
• Prof. Dr. Alı Demirsoy (1992), Yaşamın Temel Kuralları (Entomoloji)
• [2] Athur M. Lea (1924), On Australian Anobiides (Coleoptera)

• Wikimedia Commons'ta Tos böceğigiller ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
• Vikitür'de Tos böceğigiller ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.