İçeriğe atla

Toryizm

Toryizm (İngilizceToryism), Birleşik Krallık tarihi boyunca gelişen yerleşik toplumsal düzeni koruyan gelenekçi muhafazakârlığın İngiliz versiyonudur. Toryizmi savunanlar Tory olarak adlandırılır.

Tory ahlakı "Tanrı, Kral (veya Kraliçe) ve Ülke" ifadesiyle özetlenmiştir.[1] Toryler monarşistlerdir, tarihsel olarak yüksek kilise Anglikan dini mirasına sahiptirler ve Whig Partisinin liberalizmine karşıdırlar.[2]

Toryizm, Üç Krallık Savaşları sırasında Stuart Hanedanı'nı destekleyen kralcı bir grup olan Cavaliers'tan kaynaklanmaktadır. 17. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan bir İngiliz siyasi partisi olan Toryler, Cavalier Parlamentosu'nun yerini alan Whig kontrolündeki parlamentolara bir tepkiydi.[3] Siyasi bir terim olarak Tory, İrlandacadan türetilen ve ilk kez 1678-1681 Dışlanma Krizi sırasında İngiliz siyasetinde kullanılan bir terimdi.

Kaynakça

  1. ^ Ball, Stuart (2013). Portrait of a Party: The Conservative Party in Britain 1918–1945. Oxford: Oxford University Press. s. 74. 
  2. ^ Charmley, John (2008). A History of Conservative Politics Since 1830. Palgrave Macmillan. s. 103. ISBN 9780333929742. 
  3. ^ "Whigs and Tories". Parliament of the United Kingdom. 24 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2024. 

Dış bağlantılar


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Krallık</span> Kuzeybatı Avrupadaki devlet

Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı veya yaygın adıyla Birleşik Krallık, Avrupa anakarasının kuzeybatı kıyılarında, Kuzeybatı Avrupa'da egemen bir ülkedir.

<span class="mw-page-title-main">Siyasi parti</span> politik hayatın en önemli ögesi olan ve belli bir siyasi görüşü temsil eden siyasal örgüt

Siyasi parti, belirli bir ülkenin seçimlerinde yarışacak adayları koordine eden bir örgütlenmedir. Bir parti üyelerinin genellikle politika konusunda benzer fikirlere sahip olması yaygındır ve partiler belirli ideolojik veya politika hedeflerini destekleyebilir.

Muhafazakârlık veya tutuculuk, geleneksel toplumsal etmenlerin korunmasını destekleyen politik ve toplumsal felsefedir. Daha belirgin bir anlamda ilgili toplumun içinde bulunduğu çağın gereklerini göz ardı etmeksizin, geçmişten gelen tarihsel, kültürel ve uygar birikimlerini kaybetmeden, kısaca öz dinamiklerinin değişmesine karşı direnç gösteren, toplumsal-kültürel değerlerin korunmasını savunan politik bir görüştür.

<span class="mw-page-title-main">II. Charles (İngiltere kralı)</span> İngiltere, İskoçya ve İrlanda kralı

II. Charles, İngiltere, İskoçya ve İrlanda kralı. I. Charles ve Fransa kralı IV. Henri ile Marie de' Medici'nin kızı Henrietta Maria'nın ikinci oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Solculuk</span> toplumsal eşitliği ve eşitlikçiliği destekleyen siyasi ideolojiler, politik duruş

Solculuk, genellikle bir bütün olarak toplumsal hiyerarşiye veya belirli toplumsal hiyerarşilere karşı çıkarak, toplumsal eşitlik ve eşitlikçiliği destekleyen ve bunu sağlamaya çalışan siyasi ideolojiler yelpazesidir. Sol siyaset tipik olarak, taraftarlarının toplumda diğerlerine göre dezavantajlı olarak algıladıkları kişiler için endişe duymanın yanı sıra, uygulandıkları toplumun doğasını değiştiren radikal yollarla azaltılması veya ortadan kaldırılması gereken haksız eşitsizlikler olduğuna dair bir inancı da içerir.

<span class="mw-page-title-main">Genç William Pitt</span>

Wiliam Pitt, 1783'ten 1800 Birlik Yasası'na kadar Büyük Britanya'nın en genç ve son başbakanı ve ardından Ocak 1801'den itibaren Birleşik Krallık'ın ilk başbakanı olan bir İngiliz devlet adamıydı. Mart 1801'de görevinden ayrıldı, ancak 1804'ten 1806'daki ölümüne kadar tekrar başbakan olarak görev yaptı. Başbakanlık yaptığı süre boyunca Hazine Şansölyesi olarak da görev yaptı. Daha önce başbakanlık yapmış olan ve 1. Chatham Kontu olan "Yaşlı William Pitt" olarak anılan babasından ayırmak için "Genç William Pitt" olarak bilinir.

Muhafazakâr Parti, resmî adı Muhafazakâr ve Birlikçi Parti, Tory'ler olarak da bilinirler,

İlerlemecilik, ilericilik ya da progressivizm, her alanda ileri düzeyde önlemler uygulayarak insanların mevcut durumlarını iyileştirmeyi ve toplumun statüsünü yükseltmeyi amaçlayan, bu doğrultuda toplumsal reformu destekleyen politik felsefedir. Bilim, teknoloji, ekonomik kalkınma ve sosyal organizasyondaki ilerlemelerin insanın yaşam koşullarını geliştirmede büyük öneme sahip olduğunu ifade eden İlerleme Düşüncesine dayanır. Modern siyasette ilerlemecilik, siyasi değişim ve hükûmet eylemlerinin desteği yoluyla sıradan insanların çıkarlarını temsil etmeyi amaçlayan bir sosyal veya siyasi harekettir ve genellikle sol-liberal geleneğin bir parçası bağlamında düşünülür. Ancak bu, ideolojilerin eş anlamlı olduğu anlamına gelmez.

<span class="mw-page-title-main">Anne (Büyük Britanya kraliçesi)</span>

Anne, 1702'den 1714'e değin Büyük Britanya kraliçesi. Ülkesini tek başına yönetmek istediyse de yetersizliği ve sağlığının bozuk olması nedeniyle büyük ölçüde bakanlarına dayanmak zorunda kaldı. Bakanları ise İspanyol Veraset Savaşı'nda (1701-1714) İngiltere'yi, Fransa ve İspanya karşısında yer almaya yöneltti. Hükümdarlık yıllarının belirleyici özelliği olan Whigler ile Toryler arasındaki amansız çekişmeler, tahtın varisinin belirsizliği nedeniyle daha da yoğunlaşmıştır.

Merkez sağ, siyasi spektrumun sağında yer alırken merkeze daha yakındır. Merkez sağ partiler genellikle liberal demokrasiyi, kapitalizmi, piyasa ekonomisini, özel mülkiyet haklarını ve az ölçekte bir refah devletini destekler. Merkez sağ oluşumlar muhafazakârlığı ve ekonomik liberalizmi desteklerken sosyalizm ve komünizme karşı çıkarlar.

Liberal muhafazakârlık, özel mülkiyet, serbest ekonomi girişimciliği ile halkın geleneksel, kültürel ve ahlaki değerlerini yönetime dahil eden; anayasal ve temsili hükûmeti savunan muhafazakâr bir siyasi ideolojidir.

Roundheadler, İngiliz İç Savaşı sırasında Parlamento yanlılarına verilen takma isim. Kral I. Charles ve monarşi yanlılarına karşı parlamenonun üstünlüğü için mücadele vermişlerdir. O dönemde Püritanların saç tıraşlarını kısa yapmalarından dolayı böyle bir isim kullanılmıştır.

Kanada Muhafazakâr Partisi, halk dilinde Tories, Kanada'da merkez sağ bir siyasi partidir. Parti 7 Ekim 2003 tarihinde kurulmuş olup önceki sağ siyasi partilerin halefidir.

<span class="mw-page-title-main">Robert Peel</span> İngiliz muhafazakâr devlet adamı

Baronet Sir Robert Peel, iki kez Birleşik Krallık Başbakanı ve aynı anda Maliye Bakanı (1834-1835) olarak görev yapan İngiliz muhafazakar devlet adamı. Ayrıca iki kez İçişleri Bakanı görevinde bulunmuştur. Metropolitan Polis Teşkilatı'nı kurması nedeniyle modern İngiliz polisliğinin babası olarak kabul edilir. Peel, aynı zamanda modern Muhafazakar Parti'nin kurucularından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Robert Jenkinson</span>

Robert Jenkinson, İngiliz devlet adamı. 1801-04 yıllarında dışişleri bakanı, 1804-06, 1807-09 yıllarında İçişleri bakanı ve 1809-12 yıllarında savaş ve koloniler sekreterliği, son olarak 1812 yılından 1827 yılına kadar Birleşik Krallık başbakanlığı yapmıştır.

Ulusal Cumhuriyetçi Parti, Amerika Birleşik Devletleri'nde bulunan bir siyasi parti idi. Parti, Demokrat-Cumhuriyetçi Parti'nin 1824 başkanlık seçimlerinde John Quincy Adams'ı destekleyen hizbinden ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Harley Hükûmeti</span>

Harley Hükûmeti, Kraliçe Anne döneminde 1710-1714 yılları arasında var olan İngiliz hükûmetiydi. Robert Harley tarafından yönetildi ve büyük ölçüde Tories'den oluşuyordu. Harley, görünüşte güçlü Whig Junto'yu ve ılımlı Tory müttefiki Lord Godolphin'i deviren taraf değiştiren eski bir Whig idi. Bu, Parti Kutuplaşması sırasında, iki grup arasındaki bölünmelerin doruk noktasına ulaştığı ve destekçileri arasında bir "kağıt savaşı" patlak verdiği zaman geldi. Harley hükûmetini destekleyen yazarlar arasında rakip Kit-Kat Club üyeleriyle çatışan Jonathon Swift, Daniel Defoe, Delarivier Manley, John Arbuthnot ve Alexander Pope vardı.

Whig Partisi İngiltere, İskoçya, İrlanda, İngiltere ve Birleşik Krallık parlamentolarında temsil edilen eski bir siyasi partidir. 1680'ler ve 1850'ler arasında, Whig Partisi rakipleri Tory Partisi ile iktidar mücadelesine girdiler. Whig Partisi 1850'lerde Liberal Parti ile birleşti ve rakipleri 1886'da Liberal Parti'den ayrıldı ve 1912'de Liberallerin rakibi olan günümüz Muhafazakâr Partisi ile birleşen Liberal Birlik Partisi'ni kurdu.

Tory'ler, İngiltere, İskoçya, İrlanda, Büyük Britanya ve Birleşik Krallık'ta basit örgütlenmiş bir siyasi grup halinde başladıktan sonra siyasi bir partiye evrilmiştir. İlk olarak 1679 Dışlama Krizi sırasında, Whig'in York Dükü James'i Katolikliği gerekçesiyle sık sık dışlama çabalarına karşı çıkmalarıyla tanınmıştır.

Liberal Birlik Partisi 1886'da Liberal Parti'den ayrılan bir grup tarafından kurulan bir Britanyalı siyasi partidir. Lord Hartington ve Joseph Chamberlain tarafından yönetilen parti, İrlanda Özyönetim Hareketi'ne karşı Muhafazakâr Parti ile siyasi bir ittifak kurdu. İki parti 1895-1905 yılları arasında on yıllık koalisyon Birlik Hükûmeti'ini kurdular, ancak Mayıs 1912'de Liberal Birlik ve Muhafazakar partiler arasında tam bir birleşme kabul edilene kadar ayrı siyasi fonları ve kendi parti örgütlerini muhafaza ettiler.