Torul Kalesi

Torul Kalesi, Toğrul Kalesi^[1] veya Ardasa Kalesi,^[2] Gümüşhane'nin Torul ilçesinin doğusunda yer alan bir kaledir. Günümüzde harabe durumunda olan kale, haberleşmede kullanılan bir ateş kulesi olarak inşa edilmiştir. Kapısı doğusunda olan kalenin yüksekliği yaklaşık olarak 200 metredir.^[3] Doğal kaya renginde olan duvar örgüleri, moloz taş ve düzgün yonu taştan yapılmıştır. Yükseklikleri 3 ile 5 metre arasında değişen duvar örgüleri, kireç harçlarıyla birleştirilmiştir.^[4]

Kalede 240 metre yüksekliğinde bir seyir terası bulunmaktadır. Camdan yapılmış olan seyir terasını 17 ayda 220 bin,^[5] 2 yılda ise 380 bin kişi ziyaret etmiştir.^[6] Seyir terasından Harşit Çayı, ilçe merkezi ve bölgedeki dağları seyretme imkanı vardır.^[7] 2016-2018 yılları arasında inşa edilen teras,^[8] 90 metrekare genişliğindedir ve aynı anda 50 kişinin kullanımına uygundur.^[9] Terasa 45 metrelik direkte dalgalanan 10x15 metre ölçülerinde bir Türk bayrağı asılmıştır.^[10]

Torul Kalesi, Dördüncü Haçlı Seferi sırasında Trabzon'dan Torul'a gelen Cenevizliler tarafından inşa edilmiştir.^[11] Kalenin tarihte Zegan Kalesi olarak bilinen yapı olduğunu iddia eden bir kaynak bulunmaktadır.^[12] Zegan (Zigana) Kalesi, 1400'lü yılların başında Haldia dükü Cyril Cabasica'nın konutuydu. Bir başka kaynağa göre, Haldia'ya düklük yapan Gürcü Kabazites ailesi konut olarak Torul Kalesi'ni kullanmış, kalenin önünden geçen Türklerden bac vergisi almıştır. Aynı kaynağa göre Kabazitesler sık sık soygun yapmış ve çevredeki Çepnilerle çatışmıştır.^[13] Şeyh Cüneyd, sonraki yıllarda Rum veya Gürcüler tarafından kullanılan kaleyi birkaç kez ele geçirmeye çalışmış ama başarılı olamamıştır.^[14] Bölgede yaşayan Türklerin bu durumdan rahatsız olmasıyla beraber, Amasya valisi Bayezit, Osmanlı Padişahı II. Mehmed'in fermanıyla Rakkas Sinan Bey'e "Toğrul'un üzerine doğrul" şeklinde emretmiş ve Rakkas Sinan Bey 1479 yılında kaleyi ele geçirmiştir.^[15][16] Torul Kalesi, Haldia bölgesinde en son fethedilen yerdir.^[17]