İçeriğe atla

Toruń zencefilli keki

Toruń Zencefilli Kek
Ülke(ler)Polonya
BölgesiToruń
TürüTatlı

Toruń zencefilli kek (Lehçe: pierniki toruńskie, Almanca: Thorner Lebkuchen) Toruń şehrinde Orta Çağ'dan beri üretilen geleneksel bir Polonya zencefilli keki.[1]

Tarih

Geleneksel ahşap zencefilli kek kalıbı
Ahşap zencefilli kek kalıbı örneği

Eski Polonya sözleri Toruń'u bir çeşit zencefilli kurabiye yapımı ile 13. yüzyılda başlayan zanaatın genişlemesini birbirine bağlıyor.[2][3]

Toruń'da zencefilli kurabiye yapımının gelişiminin arkasındaki önemli bir faktör, mükemmel bir şehir olmasıydı. Yüksek kaliteli topraklarda bulunan bölge, un için ince buğday sağlamıştır. Yakındaki köylerden de bal sağlamıştır.[2] Gerekli baharatlar, başta Hindistan olmak üzere uzak ülkelerden, kuzey Alman ticaret şirketleri tarafından taşınarak Kutsal Roma İmparatorluğu'na, Karadeniz ve Lwów üzerinden bir yolla getirildi. Bazıları deniz yoluyla Danzig limanına geldi.

Toruń zencefilli kek müzesi

Toruń zencefilli kek ilk kez 1380'de söz ediliyor ve o sözlerde Niclos Czana adlı yerel bir fırıncıdan bahsediliyor.[4] Ürün Polonya'da ve yurtdışında hızla ün kazandı. Özel pankekleriyle ünlü Toruń ve Nürnberg şehirleri, tariflerinin sırlarını birbirinden korumak için istekliydiler.[5] Sonunda 1556'da, her şehrin diğerinin özel yemeklerini pişirebileceği bir anlaşma oluşturdular.[6]

Lezzetin üretimini yapan sadece zanaatkârlar değildi. 16. yüzyılda, Toruń'un kenar mahallelerindeki Sistersiyen Düzeni esas olarak bu faaliyet nedeniyle gelişti ve hatta ürünlerini diğer ülkelere sattı. 17. yüzyılda, Grauer ailesinin tanınmış atölyesi ortaya çıktı. Şehir yetkilileri kazançlı ticareti destekliyorlardı ve ticaretin artırılabilmesi için baharat ithalatında ve fırıncı loncaları tarafından yapılan ihracatta çeşitli vergi indirimleri düzenlediler.

18. ve 19. yüzyıllarda, şehir pişirme ve diğer işçilikte bir düşüş gördü. 1825'te sadece üç fırıncı kaldı. Kapitalizmin gelişiyle birlikte, büyük şirketler yerel zanaatkarlardan ve zencefilli keklerin seri üretiminden devralındı.

En büyük fabrika, Johann Weese'nin[7] zencefilli kurabiye pişirmeye başladığı 1763'ten kalma geleneğe dayanan Gustav Weese'ye aitti. Gustav Traugott Weese, 1824'te babası Andreas'ın ardından küçük bir atölye miras aldı ve büyük bir şirket haline getirdi. 1875'te the Toruń Gazetesi (Gazeta Toruńska) Yılbaşı arifesinde talep nedeniyle Afrika'da satıldığını yazdı. Diğer uzak ihracat yerleri arasında Türkiye, Japonya, Çin ve Honolulu sayılabilir. 1913'te Gustav Traugott Weese'nin torunu olan Gustav Weese, I. Dünya Savaşı sona erdikten sonra 500'den fazla işçi istihdam eden bir fabrika inşa etti. Gustav Weese, Ocak 1939'da Polonyalı şirket "Społem"'e sattı ve Almanya'daki diğer zencefilli kek fabrikası için ayrıldı. Toruń'daki şirket hala var ve bugün Polonya'nın ve dünyanın en eski şekerleme şirketi olarak bilinir.[8]

Weese'nin şirketinin yanı sıra, 1857'de kurulan ve 1907'de 200 işçi çalıştıran Hermann Thomas'ın şirketi de vardı. Zencefilli kek üretimi yapan bir başka önemli şirket, 1907 yılında Jan Ruchniewicz tarafından kuruldu.[9] İşletme oldukça başarılı bir şekilde gelişti ve 50 çalışanı vardı. Bu işletme özellikle Toruń'un armasıyla süslenmiş zencefilli kek ile biliniyordu.[9]

Polonya kültüründe Toruń zencefilli kek

Toruń zencefilli kek (Lehçe bilindiği üzere Pierniki Toruńskie), Polonya'nın ulusal mutfağının simgesidir. Geleneksel olarak Toruń şehri tarafından Polonyalı liderlere, sanatçılara ve kendilerini Polonya toplumunda ayırt eden diğer kişilere ve Polonyalı krallara hediye olarak sunuldu.[10] Pişirme kalıpları kral III. Zygmunt Waza, kral IV. Władysław Waza, Kraliçe Cecilia Renata, Polonya kartalı kraliyet mührü ve çeşitli eyaletlerin armalarıyla hayatta kalıyor.[11] Şehirden hediye zencefilli kurabiye alan diğer önemli kişiler: Marie Casimire Louise (Fransız prensesi ve III. Jan Sobieski'nin dul eşi), Napolyon Bonapart (ziyareti sırasında tüm şehir aydınlandı ve şehrin her tarafında çanlar çaldı), Zygmunt Krasiński (Polonya'nın Üç Ozanı'ndan biri), ressam Jan Matejko, kadın oyuncu Helena Modjeska, Mareşal Józef Piłsudski, piyanist Arthur Rubinstein, şair Czesław Miłosz, Lech Wałęsa ve Papa II. Ioannes Paulus.

En azından Orta Çağ'dan beri, pierniki Polonyalı atasözleri ve efsanelerde Toruń ile bağlantılıdır. Bir efsane, zencefilli keklerin Arılar Kraliçesi'nden çırak Bogumił'ye bir hediye olduğunu iddia ediyor. 17. yüzyıldan kalma bir taşlamada Şair Fryderyk Hoffman Polonya'daki en iyi dört şeyden bahsediyor: "Gdańsk'ın votkası, Toruń zencefilli kek, Kraków'un kadınları ve Varşova ayakkabıları".

18. yüzyıl şairi ve fabl yazarı Ignacy Krasicki, büyük ölçüde desteklediği zencefilli kekleri ünlü şiirlerinde yazdı.

15 yaşındaki yaşına göre erken yetişmiş besteci Frédéric Chopin, Drwęca nehri yakınlarındaki küçük bir köy olan Szafarnia'yı ziyaret ettiğinde, vaftiz babası penolog Fryderyk Florian Skarbek'in olduğu Toruń'da durdu. Chopin, şehrin ünlü zencefilli kekini örnekledi ve arkadaşlarına ve meslektaşlarına yazdığı mektupta o kekin üstüne çok düştü. Hatta bazılarını Varşova'ya gönderdi. Bunun onuruna, Polonya'nın en büyük Toruń zencefilli kek üreticisi olan Kopernik Şekerleme Şirketi, Chopin'in ambalajdaki benzerliğini taşıyan Scherzo adı verilen özel bir kalıp şeklinde zencefilli kek yaptı.

Toruń şehri Święto Piernika (Zencefilli Kek Festivali) adı verilen zencefilli kek adına yıllık kutlama düzenler.

Mevcut üreticiler

Polonya'da bir Toruń zencefilli kek dükkanının iç kısmı

Toruń zencefilli kekin iki ana üreticisi vardır: "Kopernik Şekerleme Şirketi" ve "Toruń Fırıncılık". Birincisi, marka adına yasal haklarını korur ve 1763 yılında Johann Weese tarafından kurulan bir şirketin halefidir.[12] İkinci şirket zencefilli kek üretiminde uzmanlaşmış Toruń fırıncıları tarafından kuruldu; amacı zanaat bilgisini yaymak ve restoranlar, partiler ve seçkin toplantılar için zencefilli kek üretmektir.

Kaynakça

  1. ^ "History of Gingerbread - Confectionary Chalet". confectionarychalet.com. 15 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  2. ^ a b "Kopernik.com.pl". 9 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  3. ^ www.3xw.pl, 3xW -. "Toruńskie Pierniki®". www.kopernik.com.pl. 13 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  4. ^ "Pierniki toruńskie i nie tylko". www.icimss.edu.pl. 5 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2020. 
  5. ^ "Z piernika król". 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  6. ^ "Wyborcza.pl". wyborcza.pl. 8 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  7. ^ "Toruńskie pierniki - www.torun.pl". www.torun.pl. 25 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  8. ^ "Kopernik Toruńskie Pierniki Uszatki 170 g - Tesco Ezakupy". ezakupy.tesco.pl. 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  9. ^ a b "Toruńscy piernikarze – Jan Ruchniewicz – oToruniu.net". otoruniu.net. 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  10. ^ "Pierniki toruńskie - dlaczego nie zawsze traktowano je jako przysmak?". 7 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  11. ^ Development, JW Web. "Toruń, Atrakcje Torunia, Przewodnik po Toruniu, Zwiedzanie Torunia z przewodnikiem, Przewodnicy miejscy Toruń przewodnik miejski Informacja turystyczna, Zabytki i kujawsko-pomorskiego, Muzea, Historia, Pierniki toruńskie, Twierdza Toruń". www.turystyka.torun.pl. 15 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  12. ^ "Jan Weese - Magic Travels Around the World". magictravelsaroundtheworld.wordpress.com. 21 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Toruń zencefilli keki ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Frédéric Chopin</span> Polonyalı besteci ve piyanist (1810 – 1849)

Frédéric François Chopin, Polonyalı - Fransız piyanist ve besteci.

<span class="mw-page-title-main">.pl</span>

.pl, Polonya'nın internet ülke üst seviye alan adıdır. Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa (NASK) tarafından yönetilir. Ekim 2024 itibarıyla 2.576.000 alan adı barındırır. IDN desteği mevcut değildir.

<span class="mw-page-title-main">Nicolaus Copernicus</span> Polonyalı matematikçi ve astronom (1473–1543)

Nikolas Kopernik, Kraliyet Prusyası'na bağlı Ermland Derebeyliği'nde Katolik piskopos danışmanı, boş zamanlarında matematik, astronomi ve harita bilimi ile meşgul olan bilim insanı.

<span class="mw-page-title-main">Toruń</span>

Toruń, Polonya'nın kuzey kesiminde Vistül Irmağı üstündedir. Haziran 2014 sayımlarına göre şehirde 203.148 kişi yaşamaktadır. Mikolaj Kopernik'in doğum yeri olan bu Orta Çağ şehri, UNESCO Dünya Tarihî Miras Sit Alanı listesinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hämeenlinna</span>

Hämeenlinna, Finlandiya'nın Kanta-Häme bölgesinin merkezi olan şehirdir. Şehir, ülkenin en eski şehirlerinden biri olup hâlen bölgedeki önemli şehirlerden biridir. Yüzölçümü 2.031,53 km² olan şehrin nüfusu 31 Ağustos 2017 tarihi itibari ile 67.601'dir.

<span class="mw-page-title-main">Telewizja Polska</span>

Telewizja Polska S.A. (TVP), Polonya merkezli bir devlet televizyon ağıdır. 25 Ekim 1952 tarihinde kurulmuştur. Merkezi Varşova'da yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">II. Jan Kazimierz Waza</span>

II. Jan Kasimir Polonya kralı ve Litvanya büyük dükü.

<span class="mw-page-title-main">Polonya Müzesi, Rapperswil</span>

Polonya Müzesi, Rapperswil İsviçre'nin St. Gallen kantonundaki Rapperswill kasabasında 23 Ekim 1870’te kurulmuş Polonya kültürü müzesi.

<span class="mw-page-title-main">Andrzej Duda</span> Lehistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı

Andrzej Sebastian Duda, 2015 yılından bu yana Polonya Cumhurbaşkanı olarak görev yapan Polonyalı avukat ve siyasetçi. 2015 seçimleri öncesinde, bir avukat ve Avrupa Parlamentosu üyesiydi. 2015 Polonya cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Polonya Cumhurbaşkanlığı görevi için Hukuk ve Adalet Partisi'nin adayı olarak görevdeki Bronisław Komorowski'ye karşı 24 Mayıs 2015 tarihinde yapılan cumhurbaşkanlığı ikinci tur seçimlerini kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Čadca</span> Slovakyada belediye

Čadca, Slovakya'da yer alan bir kasabadır. Kasabanın nüfusu 31 Aralık 2010 tarihi itibarıyla 24,959'dur.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet-Polonya Savaşı</span> Polonya ve SSCB arasında 20. yüzyılda yaşanmış savaş

Sovyet-Polonya Savaşı İkinci Polonya Cumhuriyeti, Ukrayna Halk Cumhuriyeti ve Sovyetler Birliği arasında, Batı Ukrayna ve Belarus'un bazı bölümlerinin kontrolünü elde etmek için yapılmış bir savaştır. Sovyet Rusya ve Ukrayna Sovyeti aynı komünist liderlik altında birleşmiş olsa da, teoride bağımsızlardı. Pratikte, 1918 yılına kadar Sovyetler Birliği'ne bağlı kaldılar. Birlik, 1922 yılında yasallaştırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Polonya'da COVID-19 pandemisi</span>

Şubat ve Mart 2020'de, COVID-19 pandemisi sırasında, Polonya sağlık yetkilileri, bilinen yedi insanın koronavirüs'ten biri olan SARS-CoV-2'nin yanı sıra evde karantinaya alma ve izleme nedeniyle şüpheli enfeksiyon vakalarının laboratuvar testlerini gerçekleştirdi. Polonya'da SARS-CoV-2 enfeksiyonunun teyit edildiği ilk vaka, 4 Mart 2020'de resmî olarak açıklanan teyitle Zielona Góra'da hastaneye kaldırılan bir vatandaşta görüldü. Polonya'daki SARS-CoV-2'nin yerel iletim aşaması 10 Mart'ta Dünya Sağlık Örgütü'ne duyuruldu. Polonya'daki COVID-19 hastalığından ilk ölüm, 12 Mart'ta 56 yaşında bir kadının ölümüydü. Polonyalı yetkililer, diğer 20 üye devletin katıldığı COVID-19 salgını ile ilgili tıbbi ekipman satın almak için 28 Şubat 2020 Avrupa Birliği ihale prosedürüne katılmadı. Polonya, 6 Mart'ta 17 Mart ihalesine eldiven, gözlük, yüz siperi, cerrahi maske ve koruyucu giysi satın almak için başvurdu; Avrupa Komisyonu ihaledeki tüm taleplerin tekliflerden karşılandığını belirtti. 24 Nisan 2020 itibarıyla laboratuvarda 10.892 onaylı SARS-CoV-2 vakası vardı ve 494 ölüm 24 Nisan 2020 itibarıyla 1944 iyileşme mevcuttu. 10-12 Mart tarihlerinde başlayan izole kontrol önlemleri, okulları ve üniversite derslerini kapatmak ve kitle olaylarını iptal etmek ile başladı. 25 Mart'ta ise getirilen kararlar güçlendirildi, aile dışı toplantıları iki kişiyle ve dini toplantılar sınırlandı ve zorunlu olmayan seyahatler yasaklandı. 20 Mart'ta Polonya Sağlık Bakanlığı sağlık personelinin pandemi hakkında yorum yapmasını engellemeye çalıştı. Polonya Ombudsmanı Adam Bodnar, tıbbi personelin anayasaya dayanarak konuşma özgürlüğü ve halkın bilgi edinme hakkı nedeniyle salgın hakkında kamuoyu önünde konuşma hakkını savundu. Doktorlar otosansür emirlerine karşı çıktılar. Ölüm sayıları başlangıçta sadece laboratuvar onaylı SARS-CoV-2 enfeksiyonundan kaynaklanan ölümleri içeriyordu (U07.1). 1 Nisan 2020'den itibaren klinik veya epidemiyolojik olarak COVID-19 teşhisi konan ölümler (U07.2)) Ulusal Halk Sağlığı Enstitüsü tarafından COVID-19 ölümleri olarak kabul edildi., Polonya'da şüpheli COVID-19 nedeniyle karantinada ölen insanlar SARS-CoV-2 için ölüm sonrası test edilmedi, SARS-CoV-2 enfeksiyonu şüphesi nedeniyle 269.307 kişi karantina altındaydı ve testin başlamasından bu yana 42.783 SARS-CoV-2 testi yapıldı. İzolasyon kısıtlamaları 31 Mart-1 Nisan tarihleri arasında, sokaklarda yürüyen bireylerin iki metre ile ayrılmasını, parkları, bulvarları, plajları, kuaförleri ve güzellik salonlarını terk etmelerini ve refakatsiz küçüklerin evlerinden çıkmasını yasaklamasını gerektiren bir hükûmet düzenlemesiyle sıkılaştırıldı. 10 Nisan'daki bir takip yönetmeliği, 20 Nisan'dan itibaren halka açık toplantılardaki kısıtlamaları gevşeterek dini toplantıların ve cenaze törenlerinin maksimum 50 kişiye kadar yapılmasına izin verdi.

<span class="mw-page-title-main">Jan Szarek</span> Polonyalı Lüteriyen Piskopos

Jan Szarek, Polonyalı başpiskopostur.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Polonya ilişkileri</span>

Çin-Polonya ilişkileri, Çin ile Polonya arasındaki hem tarihî hem de günümüzdeki ilişkileri kapsar. Günümüzde bu ilişkilerin taraflarını Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ve Polonya Cumhuriyeti devletleri oluşturmaktadır. ÇHC'nin Varşova'da bir büyükelçiliği ve Gdańsk'ta bir başkonsolosluğu, Polonya'nın ise Pekin'de bir büyükelçiliği ve Şanghay, Çengdu, Guangzhou ve Hong Kong şehirlerinde başkonsoloslukları var.

<i>Astronom Kopernik veya Tanrı ile Sohbetler</i> Jan Matejkonun tablosu

Astronom Kopernik veya Tanrı ile Sohbetler, Polonyalı ressam Jan Matejko tarafından yapılmış olan ve Nikolas Kopernik'i bir kulenin balkonunda gökyüzünü gözlemlerken tasvir eden bir yağlı boya tablosudur. Matejko'nun 1873 yılında tamamladığı eser, günümüzde Kraków'daki Jagiellon Üniversitesi'nin koleksiyonunda yer almakta ve üniversiteye ait ana binanın büyük salonunda sergilenmektedir. Matejko bu tabloyu, halka ilham vermek adına Polonya tarihindeki önemli kişi ve olayları aktarmayı hedeflediği bir serinin parçası olarak resmetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Polonya-Ukrayna ilişkileri</span>

Polonya-Ukrayna ilişkileri, Ukrayna'nın 1990'ların başında Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını kazanmasından kısa bir süre sonra yeniden canlandı. O zamandan beri hem gelişiyor hem de bazen kötüye gidiyor. Polonya-Ukrayna ilişkilerinde zaman zaman ortak tarihlerinden ötürü çeşitli tartışmalar yeniden ortaya çıkıyor, ancak bu durum Polonya ve Ukrayna'nın ikili ilişkileri üzerinde büyük bir etkiye sahip değil.

Jan Stefan Widacki Polonyalı bir avukat, tarihçi, denemeci, akademisyen, diplomat ve politikacı.

Jan-Krzysztof Duda Polonyalı satranç ustası Bir dahi olarak, 2013 yılında 15 yıl 21 days büyükusta unvanını elde etti. Polonya'da 1 numara ve dünyada 24 numaradır. Kişisel en iyi derecesi olan 2760, onu tüm zamanların en yüksek dereceli Polonyalı oyuncusu yapıyor.

<span class="mw-page-title-main">Chełmno Arazisi</span> Polonyanın orta-kuzeyindeki tarihi bölge

Chełmno Arazisi (Lehçe: ziemia chełmińska,

<span class="mw-page-title-main">Jan A.P. Kaczmarek</span>

Jan Andrzej Paweł Kaczmarek, Polonyalı film müziği bestecisi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.