İçeriğe atla

Toros kurbağası

Toros kurbağası
Korunma durumu

Kritik tehlikede (IUCN 3.1)[1]
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Amphibia
Takım:Anura
Familya:Ranidae
Cins:Rana
Tür: R. holtzi
İkili adlandırma
Rana holtzi
(Werner, 1898)

Toros kurbağası[2] (Rana holtzi), Ranidae familyasından ortalama boyları 6 cm ile 7.5 cm arasında değişen Türkiye'de endemik bir kurbağa türüdür.[3] Ayrıca dünyada ötmeyen tek kurbağa türü de toros kurbağasıdır.[4] Yalnızca Orta Toroslar'da bulunan Bolkar Dağlarındaki Çiniligöl (2600 m.) ve Karagöl'de (2500 m.) yaşadığı sanılırken, 2007 yılında yapılan bir araştırma[5] ile bu dağın yaklaşık 3000 m. yüksekliğinde Eğrigöl mevkiinde de yaşamakta olduğu ilk kez tespit edilmiştir.

Bu türün morfolojik yapısı sırt bölgesi sarı, yeşil siyah desenli gözlenebilirken karın pembe veya sarımsı olabilmektedir. Temel besinleri, göl kenarındaki çayırlıklarda yaşayan böcekler ve diğer eklem bacaklılardır. 1990'lı yıllarda Toros kurbağasının ürediği göllere bilinçsizce sonradan getirilen aynalı sazan balıkları yüzünden nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır.[6]

Toros kurbağalarının yaşam alanı çok dardır, bu nedenle soyları tehlikeye girmeye açıktır. Tür, yolların bu kurbağaların yaşam alanı olan dağ göllerine kadar uzatılmaması, kamp yapımına izin verilmemesi ve göllerin denetlenmesi yollarıyla korumaya alınabilir.[7]

2007 yılının Ekim ayında Niğde İl Çevre ve Orman Müdürü Metin Süzgeç, toros kurbağalarının sayısında önemli bir artış gözlemlediklerini açıkladı.[8] Süzgeç, “Rana Holtzi, endemik bir tür olmasından dolayı Çevre ve Orman Bakanlığınca koruma altına alınmış türlerdendir. Son günlerde yapılan kontrollerde kurbağa yavrularının göl çevresinde çok sayıda olduğu tespit edilmiştir[8]” dedi.

İlk başlarda, 1984 yılında doğadaki canlıların ve yaşadıkları ortamların korunması amacı ile düzenlenen Uluslararası BERN sözleşmesi ile toros kurbağası koruma altına alındı.[9] 1999 senesinden beri bu kurbağalar Tarım ve Orman Bakanlığı, Niğde Valiliği ve Uluslararası Çevre Örgütleri tarafından korunma altında tutuluyor. Niğde, Ulukışla'ya bağlı Maden köyünde, Maden-Der adıyla Kurbağaları Koruma Derneği kuruldu Derneğin amacı toros kurbağalarının korunmasını sağlamak. Niğde Valiliği ise bu bölgede piknik yapılmasını, hatta Karagöl'den su alınmasını bile yasakladı. Geçtiğimiz yıl Niğde Valiliği Çevre Koruma Kurulu Bolkar Dağları'nı özel koruma alanı ilan etmiş ve bölgenin bitki örtüsünü, Coğrafi yapısın ve görünümünü bozacak her türlü etkinliği engellemek için çalışmalar başlatmıştı.

Biçimsel özellikleri

Vücut boyu 7.5 cm kadar olabilen Toros kurbağalarının derisi yumuşak, düz ve incedir. Nadiren dişilerde siğilli bir deri de görülebilmektedir. Başlarının yanında belirgin bir şekilde temporal (şakak) şeritler bulunmaktadır. Erkek olanlarda iç ses kesesi bulunduğu için, bunlar ova kurbağaları gibi ötmezler. Sırt kısımlarındaki renkler sarımsı, kirli yeşil veya sarımsı pembe olmakla birlikte siyaha yakın lekeleri de vardır. Bu lekeler arka bacaklarının üzerinde de bulunabilir. Karın bölgeleri genellikle lekesizdir ve pembe, sarı, nadiren de griye yakın bir renkte olabilir.[10]

Çevresel ve yaşamsal özellikleri

Yaşam alanı

Toros kurbağaları kenarları çayırlık dağ göllerinde yaşamaktadır. Nadiren suyun içinde bulundukları gözlemlenmiştir.[10] İlk olarak Dünya'da yaşadığı bilindiği tek yerin Ulukışla toroslarında 2560 m. yükseklikteki Karagöl olduğu biliniyordu. Fakat 2007 yılında yapılan bir araştırma[5] ile bu dağın yaklaşık 3000 m. yüksekliğinde Eğrigöl mevkiinde de yaşamakta olduğu ilk kez tespit edilmiştir. Ayrıca Karagöl'den 100 m. daha yüksekte bulunan ve daha küçük olan Çiniligöl’de de çok ender olarak yaşadığı bilinmektedir. Bu gölde ender olarak görülmesinin sebebi ise göl etrafındaki çayırlık yerlerin yok oluşudur. Bu yüzden çok sıcak yaz aylarında bile, hayatta kalma koşulları için uygun serinlikte olan bu yüksek yayla gölünde yaşamlarını milyonlarca yıldan beri sürdürmektedirler.

Beslenme

Toros kurbağası, yaşadığı Çinigöl ve Karagöl’ün yüksekliği nedeniyle kısa dönem bir etkin yaşam sürdürmektedir. Bu dönemlerde gölün çevresini oluşturan çayırlık ve bitkili kısımların içinde yaşayan böcekleri yiyerek beslenirler. Beslenmek amacıyla çayırlık alanda böcek bulabilmek için sudan zaman zaman 30–40 m. uzağa gidebilmektedirler. Gölün çevresinde yapılan araştırmalarda bitki türlerinin çok iyi gelişmiş olduğu kısımlarda, diğer bölgelere göre daha fazla kurbağa örneği saptanmıştır. Bu sebeple göl kenarında çayırların ve bitki türlerinin iyi gelişmesi, buradaki toros kurbağasının yaşaması için büyük önem taşımaktadır. Göl kenarındaki bitki türlerinin iyi gelişmesi, bu çayırlıklarda keçi sürülerinin dolaşarak buraları gübrelemesine bağlıdır. Bu nedenle keçi ve koyun sahiplerine sürülerini gölün etrafında dolaştırmasını teşvik etmek, toros kurbağasının yaşamanı sürdürebilmesi için iyi bir ortam oluşturacaktır.

Üreme

Üreme duyusu, Mayıs ayının sonundan Ekim ayına kadar olan yaklaşık 4 aylık bir süre içinde aktif olan toros kurbağası, üreme biyolojisini tamamlamak zorundadır. Yani bu 4 aylık zaman dilimi içinde, toros kurbağası çiftleşip yumurta bırakmak zorundadır. Sezon bitene kadar da iribaş denilen yavruların, kuyruklarını kaybedip küçük kurbağa haline gelmeleri gerekmektedir.

Çiniligöl'ün bir tepeden görünüşü.

Üreme sezonunun kısa olmasından kaynaklanan bir sorun ise bazı yerleri hâlâ buzlu olan gölün erimiş kısımlarında zaman zaman 14-16 erkek kurbağanın bir dişiyi yumurtlatmak üzere kucakladığı tespit edilmiştir. Böylece çok sayıda kurbağadan oluşan yumakta bırakılacak yumurtaların, erkekler tarafından döllenmesi sağlanmış olmaktadır.

Coğrafi özellikler

Toros kurbağası (Rana holtzi), Dünya’da yalnızca Türkiye'nin Niğde ili Ulukışla ilçesi sınırları içerisindeki Toros Dağları'nda 2560 metre yükseklikteki Eğrigöl, Karagöl ve Çiniligöl'de yaşamaktadır.[10] Karagöl yaklaşık 60 hektar büyüklükte ve en derin yeri 12 metre olan tektonik bir göldür.

Kaynakça

  1. ^ Kurtulu O.; Bozdógan M.; Kaska M. Y.; Kumluta Y.; Kaya U.; Avci A.; Yeniyurt C.; Akarsu F. (2009). "Taurus Frog". IUCN Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi. 2009: e.T136089A4230728. 
  2. ^ www.turkherptil.org 29 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Bayram Göçmen
  3. ^ Mehmet Zülfü Yıldız & Bayram Göçmen (2012), Population dynamics, reproduction, and life history traits of Taurus Frog, Rana holtzi Werner, 1898 (Anura: Ranidae) in Karagöl (Ulukışla, Niğde), Turkey, Herpetologica Romanica, Vol. 6, 2012, pp.1-40
  4. ^ Arıbaş, Uğur (17 Ekim 2009). "Niğde'yi sevmek için birkaç sebep..." Defterk. 30 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2010. 
  5. ^ a b İbrahim BARAN, Çetin ILGAZ, Yusuf KUMLUTAŞ, Kurtuluş OLGUN, Aziz AVCI & Fatma İRET (2007) (13 Mart 2006). "On new population of Rana Holtzi and Rana macrocnemis (Ranidae:Anura)" (PDF). TÜBİTAK Turk J Zool. 31 (2007) 241-247. 27 Ekim 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2010. 
  6. ^ Çetin, Turan. "Toros kurbağası tehlikede". Hürriyetim (Yeşil Atlas). 5 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2010. 
  7. ^ "İki yaşamlılar - Türkiye'nin Soyu Tehlikede Canlıları - 1" (PDF). Bilim ve Teknik Dergisi. 15 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2011. 
  8. ^ a b Yılmaz, Muhammet (5 Ekim 2007). "Toros kurbağası sayısında artış". Kentselhaber. 11 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2010. 
  9. ^ "Yok oluşun başlangıcı başladı mı?". Milliyet. 16 Temmuz 2006. 5 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2010. 
  10. ^ a b c "Rana holtzi Werner, 1898". TÜBİTAK - Bilim ve Teknik. 2002. 31 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2010. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Niğde (il)</span> Türkiyenin İç Anadolu Bölgesinde bir il

Niğde, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi’nin güneydoğusunda ve Kapadokya bölgesinde yer alan merkezi Niğde kenti olan idari birimdir. Rakımı 1.229 m olan Niğde ilinin 2023 yılı itibarıyla nüfusu 377.080'dir.

<span class="mw-page-title-main">Akdeniz Bölgesi</span> Türkiyenin Akdeniz kıyısındaki coğrafi bölgesi

Akdeniz Bölgesi, Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Anadolu'nun güneyinde Akdeniz kıyısı boyunca uzanır. Genişliği 120–180 km arasında değişir. Batı ve kuzey batısında Ege Bölgesi, kuzeyinde İç Anadolu Bölgesi, doğusunda Güneydoğu Anadolu Bölgesi, güneyinde ise Akdeniz bulunur. Güneydoğudan Suriye ile komşudur. Türkiye'nin başka bölgelerinde olduğu gibi Akdeniz Bölgesi'nde de bölge sınırları ile yönetim birimleri olan illerin sınırları tümüyle çakışmaz.

<span class="mw-page-title-main">Aladağlar</span>

Aladağlar, Kayseri-Niğde-Adana illeri arasında bulunan dağ sırası, bitki örtüsü ve hayvan çeşitliliği bakımından zengindir. Bu nedenle dağın 54.524 hektarlık bölümü ilk önce Hacer Ormanı Tabiat Parkı adı altında koruma altına alınmıştır, ardından 1995 yılında biraz daha geniş bir yüz ölçümüyle millî park ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Uludağ</span> Bursa ili sınırları içinde, 2.543 m rakımlı, Türkiyenin en büyük kış ve doğa sporları merkezi olan dağ

Uludağ, Bursa ili sınırları içinde, 2.543 m yüksekliği ile Türkiye'nin en büyük kış ve doğa sporları merkezi olan dağ. Uludağ; Marmara Bölgesinin en yüksek dağıdır. Kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzanan Uludağ'ın uzunluğu 40 km'yi bulur. Genişliği ise 15–24 km'dir. Toplu ve heybetli bir görünüşe sahip olan bu dağın Bursa'ya bakan yamaçları kademeli, güneye Orhaneli'ne bakan tarafları ise düz ve daha diktir. En yüksek noktası göller bölgesinde yer alan Uludağ tepe'dir. Uzaktan Bursa'ya yaklaşılırken ve oteller bölgesinde görülen yüksek tepe genelde zirve olarak algılanır. Hâlbuki Zirve gibi görünen o tepenin ismi Keşiş Tepedir ve yüksekliği 2.486 m'dir. Uludağ tepe Keşiş Tepenin 5 km güneydoğusunda yer alır. Dağın kuzey tarafında Sarıalan, Kirazlı, Kadı, Sobra yaylaları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Ulukışla</span> Niğdenin ilçesi

Ulukışla, Niğde iline bağlı bir ilçedir. Ulukışla, yüzölçümü itibarıyla Niğde'nin en büyük, ilçe merkezi ve toplam nüfus açısından ise Niğde'nin Bor'dan sonra ikinci büyük ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Çamlıyayla</span> Mersinin ilçesi

Çamlıyayla, Mersin ilinin bir ilçesidir. Halk arasındaki diğer bir adı Namrun'dur. Nüfusu kışın 8-9 bin, yazın ise 150-200 bin arasında değişir.

<span class="mw-page-title-main">Kurbağa</span>

Kuyruksuz kurbağalar, Yunancadaki "yokluk" ön eki olan ἀ(ν)- an- ile yine Yunancada "kuyruk" anlamına gelen οὐρά ourá sözcüklerinden yapay türetilmiş bir terimdir ve "kuyruksuz" demektir.

<span class="mw-page-title-main">Karataş Gölü</span>

Karataş Gölü Burdur, Tefenni ovasında yer alan küçük ve sığ bir tatlı su gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Çiniligöl</span>

Çiniligöl, Bolkar Dağları'nda yer alan buzul göllerinin en büyüğüdür. Kuaterner zamanının Pleistosen döneminde Anadolu'nun yüksek dağlarında oluşmuş buzul gölüdür. Aladağlar ve Bolkar dağları üzerinde buzul aşınması ile oluşmuş sirk gölleri yer almaktadır. Akgöl, Alagöl, Çiniligöl, Yedigöl, Karagöl bölgedeki sirk göllerinin başlıcalarıdır. 2.600 metre rakımdaki göl, Niğde ili Ulukışla ilçesi sınırları içerisinde yer alır. Niğde ili göller bakımından zengin olmamakla beraber oluşum ve gelişimleri birbirinden farklı göllere de sahiptir. Mersin'in Çamlıyayla ilçesinden de buraya ulaşım vardır.

<span class="mw-page-title-main">Bayağı kurbağa</span>

Bayağı kurbağa, Ranidae familyasına ait bir kurbağa türü. Kuzeyde İskandinavya'da Kuzey Kutup Dairesinin kuzeyinden, doğuda Urallara kadar, İber Yarımadasının tamamına yakını, İtalya'nın ve Balkanlar'ın güneyi hariç hemen hemen Avrupa kıtasının tamamında bulunur. Batıda ise İrlanda'ya kadar yayılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Su kurbağasıgiller</span>

Ranidae veya Su kurbağasıgiller, Anura takımına bağlı güneybatı Antarktika hariç bütün dünyada yayılım gösteren bir kurbağa familyasıdır. Bacakları oldukça uzun olup, dilleri ağız tabanına ön taraftan bağlanmıştır, arka ucu serbest ve çoğunlukla çatallıdır. Kulak zarı daima mevcuttur. Sucul kurbağalardır.

<span class="mw-page-title-main">Kuyucuk Gölü</span>

Kuyucuk Gölü, Kars ili Arpaçay ilçesi sınırlarında Türkiye'nin 13. Ramsar alanı olan kuş cenneti.

Türkiye'deki buzul gölleri, Kuaterner zamanının Pleistosen döneminde oluşan buzul çağında Anadolu'nun yüksek dağlarında oluşmuş buzul gölleridir. Buzullaşma şekilleri genel olarak üç grupta incelenir:

  1. Toros Dağları,
  2. Doğu Karadeniz Dağları,
  3. Volkanlar ve diğer dağlar

Kapadokya Volkanik Kompleksi Doğuda Erciyes Volkanı'ndan, batıda Karacadağ-Karadağ volkanlarına ve kuzeybatıda Aksaray ili ve Tuz Gölüne kadar uzanan, kuzey-kuzeydoğu Sivas havzası ile güneyde ise Niğde Masifi, Ulukışla baseni ve Toros karbonat platformuyla sınırlanan Niğde-Nevşehir-Aksaray arasındaki volkanik bölgeyi karakterize eder. Kapadokya Volkanik Kompleksinde Neo-Kuvaterner döneminde polijenetik ve monojenetik yapılı volkanlar püskürmüş ve daha sonra Erciyes ve Hasan Dağı stratovolkanları ile çok sayıda monojenetik püskürme merkezleri KVK içinde geniş alanlara sahip olmuştur. Kompleks içindeki volkanik aktivite günümüzde de canlı yaşamını ve çevreyi büyük oranda etkilemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Karagöl, Toros</span> Niğde ilinde, Bolkar Dağları üzerinde bulunan buzul sirk gölü

Karagöl Niğde ilinde, Bolkar Dağları üzerinde bulunan buzul sirk gölü.

<span class="mw-page-title-main">Ahır Dağı (Kahramanmaraş)</span>

Ahır Dağı, Kahramanmaraş il merkezinin kuzeyinde, doğu-batı uzanışlı, Güneydoğu Toroslar üzerinde 2301 m yüksekliğindeki dağ.

Muhalnitsa Bulgaristan'ın batısında, Botevgrad kasabasının bir kilometre güneyinde ve başkent Sofya'nın 63km’de kuzey-doğusunda korunan bir bölgedir. Balkan Dağları'nın batısındaki Botevgrad vadisinde yer almaktadır. “Muhalnitsa” 1992 yılında bayağı kurbağanın(Rana temporaria) korumak için kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Ritsa Tabiatı Koruma Alanı</span> Abhazya da tabiat koruma alanı

Ritsa Tabiatı Koruma Alanı, Abhazya'nın Gudauta Bölgesi'nde yer alan korunan bir alandır. Koruma alanının ana hedefi, çevredeki dağlık bölgedeki Ritsa Gölü ile flora ve faunayı korumaktır.

Ranoidea mira, ya da çikolatalı ağaç kurbağası, 2016 yılında Yeni Gine Adası'nın yağmur ormanlarında Steve Richards ve ekibi tarafından keşfedilmiştir. Ranoidea mira'nın bilinen en yakın akrabasının Litoria caerulea olduğu belirlenmiştir. 2016 yılında keşfedilmesine rağmen 2021 yılına kadar yeni bir tür olup olmadığı bilinmediği için araştırmalar devam etmiştir. Daha önce keşfedilmemiş olmasının sebebi ise Mira'nın yaşam alanıyla doğru orantılıdır. Girilmesi zor, ücra bataklıklıklar, bataklık ormanlar ve benzeri alanlarda yaşadığından dolayı keşfi uzun sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Amerikan boğakurbağası</span>

Amerikan boğakurbağası, Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri'nde boğakurbağası olarak bilinen, doğu Kuzey Amerika'ya özgü büyük, gerçek bir kurbağadır. Tipik olarak bataklıklar, göletler ve göller gibi büyük su kütlelerinde yaşarlar. Boğa kurbağaları havuzlar, koi göletleri, kanallar, hendekler ve menfezler gibi insan yapımı habitatlarda da bulunabilir. Kurbağa, adını üreme mevsiminde erkeğin boğa böğürmesine benzeyen çıkardığı sesten alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.