İçeriğe atla

Toros akçaağacı

Toros akçaağacı
Korunma durumu

Asgari endişe altında (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Magnoliopsida
Takım:Sapindales
Familya:Sapindaceae
Cins:Acer
Tür: A. hyrcanum
İkili adlandırma
Acer hyrcanum
Fisch. & C.A.Mey., Index Seminum (LE, Petropolitanus) 4: 31 (1838).

Toros akçaağacı (Acer hyrcanum), Sapindaceae familyasından bir akçaağaç türüdür.

Genellikle kayalık, kalkerli topraklarda, bireyler halinde veya küçük gruplar halinde büyür.[1] Karışık yaprak döken ve kozalaklı ormanlar genellikle 1000 ila 2400 m yükseklik arasında görülür.[2] Uzun ağaçlarla rekabetten kaçmak için yüksek kesimlerdeki açık ormanlarda bulunur.[3] Orta derecede kuru ile taze, hafif asidik ile alkali, besin açısından zengin, kumlu tınlı ile kumlu topraklarda güneşli ile açık gölgeli yerlerde yetişir. Tür sıcaklığı sever ve genellikle dona dayanıklıdır. Etkileyici sonbahar renkleri nedeniyle tür nadiren süs ağacı olarak kullanılır.[4]

Arnavutluk, Azerbaycan, Bosna Hersek, Bulgaristan, Gürcistan, Yunanistan, İran, Lübnan, Kuzey Makedonya, Karadağ, Sırbistan, Suriye, Türkiye ve Ukrayna'da yayılış yapar. Mart-nisan ayları arasında çiçeklenir, eylül ayından ekim ayına kadar meyve verir.[2]

Coğrafi aralığı yaygındır ve türlerin nadir olmadığı görülmektedir. Bilinen hiçbir tehdidi yoktur. IUCN kırmızı listesinde Asgari Endişe (LC) olarak listelenmiştir. Nüfus büyüklüğü veya eğilimleri hakkında bilgi yoktur. Toros akçaağacı botanik bahçelerindeki 38 ex situ koleksiyonundan bilinir.[5]

Vahşi doğada 15 m'ye kadar büyüyebilen yaprak döken bir çalı veya ağaçtır. Yaşla birlikte düzensiz çatlayan kabuk gri-kahverengindedir. Dallar, ilk başta açık kahverengi kısa süre sonra zeytin rengini alır ve tüysüzdür. Daha sonra kırmızımsı kahverengine dönüşür. Tomurcuklar yumurta şeklinde, sivri uçlu, birçok çift kıvrımlı, kahverenginde ve kenarları kirpiklidir. Yaprakların ana hattı beşgen, tabanı kesikliden kalp şekline değişen, (3), 5-loblu, 3–10 × 8–12 cm boyutunda, loblar yaprak aya uzunluğunun yarısına kadar, yumurta şeklinde, yan loplar yayılmış, tabandaki loblar daha küçük, sivriden küt uca değişen, yaprak kenarı tam, loplu ya da dişli, üst yüzey orta yeşil, alt yüzey soluk, bazen mavimsi-yeşil, genellikle damarlar boyunca ve damar akslarında tüylüdür. Yaprak sapı 2–10 cm uzunluğunda, yeşil veya kırmızı, tabana doğru genişler. Sonbahar renkleri sarıdan kahverengiye değişir. Çiçeklenme uçta, yalancı şemsiye, önceleri çiçek kümesi sapı ve çiçek sapı yüzeyi çok kısa, zayıf ve sık tüylerle kaplı, sarkık, 20 çiçekli kadardır. Çiçekler sarı renkli, 5-merouslu, çanak yapraklar ters yumurta şeklinde, 0,3–0,5 cm uzunluğunda, taç yapraklar dikdörtgen yumurta şeklinde, çanak yapraklardan daha uzun, erkek organlar 8 adet, nektar diskin içine yerleşmiştir. Kanatlı meyve (samara) 3 cm uzunluğunda, kanatlar çeşitli şekillerde yayılmıştır. Fındıksı meyve yumarta şeklinden yuvarlağa kadar değişir.[6]

Kromozom sayısı 2n = 26'dır.[7]

Alt türler
  • Acer hyrcanum subsp. hyrcanum - Ermenistan, Azerbaycan, Türkiye, İran.
  • Acer hyrcanum subsp. intermedium (Pančić) Palam. - Arnavutluk, Bulgaristan, Eski Yugoslavya, Yunanistan.
  • Acer hyrcanum subsp. keckianum (Asch. & Sint. ex Pax) Yalt. - Türkiye.
  • Acer hyrcanum subsp. reginae-amaliae (Orph. ex Boiss.) E.Murray - Yunanistan.
  • Acer hyrcanum subsp. sphaerocaryum Yalt. - Türkiye.
  • Acer hyrcanum subsp. stevenii (Pojark.) E.Murray - Kırım
  • Acer hyrcanum subsp. tauricolum (Boiss. & Balansa) Yalt. - Lübnan, Suriye, Türkiye.

Kaynakça

  1. ^ Banazczak, P. (2011). "The Maples of Europe". 4th International Maple Symposium. 
  2. ^ a b Grimshaw, J.; Bayton, R.; Crowley, D. (2020). "Acer hyrcanum from the website Trees and Shrubs Online". Trees and Shrubs Online. 28 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Amini, T., Zare; H.A.B.I.B.; Assadi, M. (2008). "Acer mazandaranicum (Aceraceae), a new species from northern Iran". Iranian Journal of Botany. Cilt 14:. ss. 81-86. 
  4. ^ Roloff et al.: Flora der Gehölze, S. 70–71
  5. ^ Crowley, D.; Rivers, M. C. (2018). "Acer hyrcanum. The IUCN Red List of Threatened Species 2018". doi:10.2305/IUCN.UK.2018-1.RLTS.T193616A2248156.en. 
  6. ^ van Gelderen, D.M.; de Jong, P.C.; Oterdoom, H.J. "Maples of the World, 1994". s. 458. 
  7. ^ Santamour, F.S.J. (1988). "New chromosome counts in Acer (maple) species, sections Acer and Goniocarpa". Rhodora, 90. ss. 127-131. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Akçaağaç</span> bitki cinsi

Akçaağaç ya da Acer, genellikle akçaağaç olarak bilinen ağaçların ve çalı'ların bir cinsidir. Cins, Sapindaceae familyasına yerleştirilir. Çoğu Asya'ya özgü olan yaklaşık 132 tür vardır, ayrıca Avrupa, kuzey Afrika ve Kuzey Amerika'da bir miktar vardır. Yalnızca bir tür, Acer laurinum, Güney Yarımküre'ye kadar uzanır. Türkiye'de Ova akçaağacı, Çınar yapraklı akçaağaç, Dağ akçaağacı, Beşparmak akçaağaç, Toros akçaağacı, Doğu akçaağacı, Tatar akçaağacı, Kayın gövdeli akçaağaç, Gürgen yapraklı akçaağaç gibi türler doğal olarak yetişir. Kırmızı akçaağaç, Japon akçaağacı, Şeker Akçaağacı ve Dişbudak yapraklı akçaağaç gibi türler park ve bahçelerde peyzaj amaçlı kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Dere otu</span> bitki

Dere otu, maydanozgiller (Apiaceae) familyasından anavatanı Asya olan tek yıllık bir bitki türüdür. Bitkinin botanikteki adı ise Anethum Graveolens'tir ve bu cinsteki tek türdür. Anavatanı Avrupa'nın güneyi ve Asya'nın batısıdır. Türkiye'de de yabani olarak bulunduğu gibi, kültür bitkisi olarak bahçelerde de yetiştirilir. Dereotu, yaprakları ve tohumlarının yemeklere tat vermek için ot veya baharat olarak kullanıldığı Avrasya'da yaygın olarak yetiştirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çınar yapraklı akçaağaç</span>

Çınar yapraklı akçaağaç veya Norveç Akçaağacı, Sapindaceae familyasından doğal olarak Avrupa ve güneybatı Asya, Fransa ile Rusya'dan İskandinavya ve İran'a kadar yayılış gösteren akçaağaç türü.

<span class="mw-page-title-main">Celtis australis</span>

Yaygın olarak Avrupa ısırgan ağacı, Akdeniz hackberry, lote ağacı, lodogno, boboler (Istria'da) veya honeyberry olarak bilinen Celtis australis, Güney Avrupa, Kuzey Afrika ve Küçük Asya'ya özgü yaprak döken bir ağaçtır. Ağaç 1796'da İngiltere'ye getirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Japon akçaağacı</span>

Japon akçaağacı, akçaağaçgiller (Aceraceae) familyasından doğal olarak Japonya, Kore ve Çin'de bulunan bir akçaağaç türü.

<span class="mw-page-title-main">Dişbudak yapraklı akçaağaç</span> Akçaağaçgiller familyasından bir bitki türü

Dişbudak yapraklı akçaağaç, akçaağaçgiller (Aceraceae) familyasından anavatanı Kuzey Amerika olan iki evcikli bir akçaağaç türü.

<span class="mw-page-title-main">Manşinel</span>

Manşinel, sütleğengiller (Euphorbiaceae) Batı Hindistan ve tropik Amerika'da yetişen bir ağaçtır. Boyu 3 metreden 15 metreye kadar uzanabilir. Düz ve açık kahverengi bir kabuğu; uzun dalları vardır. Yumurta şeklindeki yaprakları 10 cm uzunluğundadır ve dişli kenarlara sahiptir. Küçük ve pembe çiçeklere sahiptir. Elma şeklinde meyveleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Kara kavak</span> Söğütgiller familyasından bir bitki türü

Karakavak, söğütgiller (Salicaceae) familyasından ana vatanı Avrupa, güneybatı ve Orta Asya olan ve Türkiye'de doğal olarak bulunan bir kavak türü.

<span class="mw-page-title-main">Tatar akçaağacı</span> bitki türü

Tatar akçaağacı, orta ve güneybatı Avrupa, güneydoğu Asya, Avusturya’dan Rusya’ya uzanan bölge ve Türkiye'nin güneyine ait bir ağaç türü. İsmini Rusya’nın güneyinde yaşayan Tatar Türklerinden almıştır.

<i>Primula auriculata</i>

Primula auriculata, Primulaceae familyasından 20–25 cm kadar kısa köksaplı bir Primula türü.

<span class="mw-page-title-main">David akçaağacı</span>

David akçaağacı, Sapindaceae familyasından bir akçaağaç türü.

<span class="mw-page-title-main">Doğu akçaağacı</span>

Doğu akçaağacı Latince: Acer sempervirens L. Türkiye ve Yunanistan'a özgü olan bir akçaağaç türüdür.

Evolvulus nummularius, Kahkahaçiçeğigiller familyası Evolvulus cinsine ait çiçekli, otsu bir bitki türüdür. Arılar aracılığı ile tozlaşmaktadır. Yıl boyunca çiçeklidir ve meyve verebilir. Ovalar da dahil olmak üzere orman tarlaları ve bozulmuş nemli yaprak döken ormanlarda bulunabilir. Genellikle nemli yerleri tercih eder. Hindistan: Assam, Odisha; Tropikal Amerika, Madagaskar, Nepal'de yayılış gösterir. Tropikal Amerika yerlisi bir türdür ancak; Afrika ve Hint-Malezya'da da yayılmıştır.

Myosotis lazica, Mihail Grigoryeviç Popov tarafından tanımlanmış, hodangiller familyasından bir bitki türüdür. 1300 metre yüksekliğe kadarki ıslak kıyılarda yaşayan Laz kuşgözü, Artvin, Rize, Trabzon ve Giresun'da görülmüştür.

Acer hyrcanum subsp. intermedium, Sapindaceae familyasından Toros akçaağacının bir alt türü.

<span class="mw-page-title-main">Japon kestane meşesi</span>

Japon kestane meşesi, kayıngiller (Fagaceae) familyasından bir meşe türüdür.

<i>Tilia dasystyla</i> bitki türü

Tilia dasystyla, ebegümecigiller (Malvaceae) familyasından bir ıhlamur türü.

<i>Tilia tuan</i> bitki türü

Tilia tuan, ebegümecigiller (Malvaceae) familyasından bir ıhlamur türü.

<i>Aria umbellata</i> species of plant

Aria umbellata, Rosaceae familyasından bir bitki türü.

Pyrus acutiserrata, Rosaceae (gülgiller) familyasından bir ağaç türü.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.