İçeriğe atla

Torna tezgâhı

Torna, (en. lathe) kendi ekseni etrafında dönmekte olan metal bir iş parçası üzerinden doğrusal hareket eden bir kesici takım yardımıyla talaş kaldırma işlemine tornalama, bu işin yapıldığı tezgâha ise torna tezgâhı veya kısaca torna denir.[1]

Saatçilerin kullandığı Saatçi Tornası

Kullanımı

Torna tezgahları ağaç tornalama, metal işleme, metal sıvama, termal püskürtme, parça ıslahı ve cam işlemede kullanılır. Torna tezgahının en iyi bilinen tasarımı çanak çömlek yapımında çömlek çamurunu şekillendirmek için kullanılan çömlekçi çarkı’dır. En uygun şekilde donatılmış tornalar aynı zamanda katı malzemeleri döndürerek düz silindirik yüzeylerin yapımında ve vida dişleri açmada veya helis yüzeyler yapımında da kullanılır. Çıtalarla inanılmaz karmaşıklıkta üç boyutlu katılar yapılabilir. İş parçası genellikle bir veya iki punta tarafından tutulur ve bunlardan en az biri farklı iş parçası uzunluklarına uyum sağlamak için genelde yatay hareket ettirilir. İş parçası torna aynası veya pens kullanılarak veya kelepçelerle veya dog clutch’ı kullanılıp sabitlenerek de dönme ekseni etrafında döndürülebilir.

Tarih

Torna, Sanayi Devrimi için çok önemlidir. Takım tezgâhlarının annesi olarak kabul edilir.[2]

Başlıca kategoriler

Ağaç işleme torna tezgahları

Modern bir ağaç işleme tornası

Ağaç işleme tornası en eski torna çeşididir. Diğer tüm çeşitler bu basit torna tezgahlarından türetilmiştir. Malzeme ile operatör arasında ayarlanabilir bir yatay metal ray (alet dayanağı) genellikle elde tutulan şekillendirme aletlerinin konumlandırılmasını sağlar. Şekillendirmeden sonra metal şekillendirme aletleriyle yapılan yüzeyi düzleştirmek için hala dönmekte olan nesneye zımpara kağıdını bastırma ve kaydırma da uygulanır. Operatörlerin ellerinin dönen ahşapla arasına girmesi güvensiz olabileceğinden alet desteği genellikle zımparalama sırasında çıkarılır.

Kase ve tabak gibi cisimler yapmak için ağaç işleme tornası kullanılır. Kase veya plakanın torna tezgahının bir tarafından altta tutulması gerekir. Genellikle mile tutturulan metal bir alın plakasına tutturulur. Birçok torna tezgahında bu işlem rayların olmadığı ve dolayısıyla daha fazla açıklığın olduğu fener milinin sol tarafında gerçekleşir. Bu biçimde parça içte ve dışta şekillendirilebilir. İç kısımları şekillendirirken aletleri desteklemek için belirli kavisi olan alet desteği kullanılır.

Çoğu ağaç tornası 200 - 1,400 (devir/dakika) arası hızda çalışacak şekilde tasarlanır; bu tür çalışmaların çoğunda ve daha az hız gerektiren büyük iş parçalarıyla 1000 (devir/dakika)’nın biraz üzeri optimum kabul edilir.[3]

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2016. 
  2. ^ Murthy, S. Trymbaka. Textbook of Elements of Mechanical Engineering. ISBN 978-9380578576. 
  3. ^ Ernie Conover (2000), Turn a Bowl with Ernie Conover: Getting Great Results the First Time Around, Taunton, s. 16, ISBN 978-1-56158-293-8, 27 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 27 Eylül 2020 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sayısal kontrol</span> üretim tipi

Sayısal kontrol veya tam ismi ile bilgisayarlı sayısal kontrol, işleme takımlarının ve 3B yazıcıların bir bilgisayar aracılığıyla otomatik olarak kontrol edilerek şekil verilecek iş parçasının üzerinde operasyonda bulunan talaşlı imalat işlemidir. Bir CNC makinesi, kodlar ile programlanmış talimatı takip ederek manuel bir operatöre ihtiyaç duymadan, spesifikasyonları karşılamak için belli bir malzeme bazındaki iş parçasını istenilen şekle gelene kadar, manuelden daha hassas bir şekilde işler.

Çini, bir yüzü sırlı, su geçirmez bir tabaka veya cam ile seramiğin ateşle birbirine kaynaştırılması sonucu ortaya çıkan levhadır.

Talaşlı imalat önceden dizaynı ve konstrüksiyonu yapılan, imalat süreci belirlenen makine elemanının, imalat sürecine uygun talaşlı imalat tezgâhlarında, belirlenmiş kesici takımlar marifetiyle kesme operasyonuna tabi tutularak şekillendirilmesini kapsayan imalat yöntemidir. Talaşlı imalat, kesici takım ve/veya iş parçasının birbirlerine göre izafi hareketi ile iş parçası üzerinde, gerilim oluşturarak gerçekleştirilir.

Birbiri ardına sıralanmış dişlerden oluşan bir kesici takım ile yapılan talaş kaldırma işlemine broşlama denir. Broşlama, doğrusal ve döner broşlama olmak üzere temelde ikiye ayrılır. Daha yaygın bir işlem olan doğrusal broşlamada, broş, istenen geometriyi oluşturmak için yüzeye doğrusal bir şekilde hareket ettirilir. Broşlama tezgahlarında kullanılan doğrusal broşlar genellikle "broş" kısaltması ile anılır. Döner broşlamada eksenel simetriyi sağlamak amacı ile, broş döndürülür ve iş parçasına doğru preslenir. Döner broşlar genellikle torna tezgahlarında kullanılır. Hem döner, hem de doğrusal broşlamada, kesme işlemi broşun tek bir kez iş parçası içinden geçmesi ile sağlanır.

<span class="mw-page-title-main">Frezeleme</span>

Frezeleme, bir kesiciyi bir iş parçasına ilerleterek malzemeyi çıkarmak için döner bıçaklar kullanılarak yapılan işleme sürecidir. Bu, bir veya birkaç eksen, kesici kafa hızı ve basınç üzerinde değişen yönlerde yapılabilir. Frezeleme, küçük ayrı parçalardan büyük, ağır hizmet tipi takım frezeleme işlemlerine kadar çok çeşitli farklı işlemleri ve makineleri kapsar. Özel parçaların hassas toleranslara göre işlenmesi için en yaygın kullanılan işlemlerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Dökümhane</span> metal döküm üretilen fabrika veya işyerleri

Dökümhane, metal döküm üretilen fabrika veya işyerleridir. Dökümhanede bu işi yapan kişilere dökümcü denilir. Eritilen ve bir sıvı haline gelen metaller istenilen şekildeki bir kalıba dökülerek soğumasının ardından yapılması istenilen döküm ortaya çıkmış olur. En sık işlenen metaller arasında alüminyum ve dökme demir bulunmaktadır. Bu metallerin yanı sıra, bronz, çelik, magnezyum, bakır, kalay ve çinko gibi metaller dökümhanelerde döküm üretmek amacıyla kullanılır.

Kumartepe, Şanlıurfa il merkezinin 1,5 km kuzeybatısında, Bozova İlçesi'nin kuzeydoğusunda, İğdeli Köyü'nün kuzeyinde yer alan bir düz yerleşmedir. Günümüzde Atatürk Baraj Gölü altında kalmıştır. Barajın yapımından önce Fırat'ın güney kıyısında, İncesu Vadisi ile Fırat Vadisi'nin birleştiği yerdeydi.

<span class="mw-page-title-main">Avize</span>

Avize, tavandan asılan, şamdan veya ampullü, cam veya metalden dekoratif aydınlatma aracı.

<span class="mw-page-title-main">Meridyen çemberi</span>

Meridyen çemberi, yerel meridyenden geçen transit olarak bilenen, yıldız geçidi zamanlaması için kullanılan bir alettir, aynı anda nadir'den açısal uzaklıklarını da ölçer. Bunlar meridyende ufkun kuzey noktasından(zenit) ve ufkun güney noktasından(nadir) geçen büyük daireyi işaretleme imkânı versin diye yapılmıştır. Meridyen teleskopları objeleri görüş alanına getirmek için dünyanın rotasına dayanır ve doğru batı ekseninde yatay olarak sabitlenmiştir. Benzer transit aleti, transit dairesi veya transit teleskobu aynı şekilde yatay eksende konuşlanmıştır ama eksen doğu-batı ekseninde sabitlenmek zorunda değildir. Örneğin ölçü teodoliti eğer teleskobu yatay eksen hakkındaki devrimlere hakimse transit aleti olarak iş görebilir. Daha az spesifik olmalarına rağmen, meridyen daireleri bu isimlerle bilinirler. Yıllarca transit zamanlaması göksel cisimlerin konumlarını belirlemede en doğru yöntemdi ve meridyen aletleri bu itinalı işi uygulamaya dayanır. Spektroskopi, fotografi ve yansıtmalı teleskopun mükemmelliğinden önce, konumları belirlemek gözlem evlerinin en önemli göreviydi.

<span class="mw-page-title-main">Metal işçiliği</span>

Metal işleme kullanışlı nesneler, parçalar, montajlar ve büyük ölçekli yapılar oluşturmak için metalleri şekillendirme sürecidir. Kelime olarak, devasa gemiler, binalar ve köprü'lerden hassas motor parçalarına ve narin mücevher'lere kadar her ölçekte nesne üretmek için çok çeşitli süreçleri, becerileri ve araçları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Döküm</span>

Döküm, metal işçiliği ve mücevher yapımında, sıvı bir metalin amaçlanan şeklin negatif bir izlenimini içeren bir kalıba döküldüğü ve metalurji ve malzeme mühendisliğinin doğrudan iş kolu olan oldukça önemli bir prosestir. Metal, havşa adı verilen içi boş bir kanaldan kalıba dökülür. Daha sonra metal ve kalıp soğutulur ve metal kısım (döküm) çıkarılır. Döküm genellikle diğer yöntemlerle yapılması zor veya ekonomik olmayan karmaşık geometriler üretmek için kullanılır.

Haas Otomasyon Anonim Şirketi merkezi Oxnard, California'da bulunan, dikey işleme merkezleri ve yatay işleme merkezleri, torna tezgahları / tornalama gibi çoğunlukla bilgisayarla sayısal olarak kontrol edilen (CNC) daha düşük maliyetli takım tezgahları ve özel aksesuar takımları tasarlayan ve üreten bir Amerikan takım tezgahı üreticisidir. merkezler ve döner tablalar ve indeksleyiciler. Üretim ve üretim sürecinin çoğu şirketin Oxnard'daki ana tesisinde gerçekleşir. Haas F1 Takımının sahibidir. Haas, toplam birim hacmine göre dünyanın en büyük takım tezgahı üreticilerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Metal torna tezgâhı</span>

Metal torna tezgâhı, nispeten sert malzemeleri hassas şekilde işlemek için tasarlanmış büyük bir torna tezgâhıdır. Başlangıçta metalleri işlemek için tasarlanmış olup bununla birlikte, plastiklerin ve diğer malzemelerin ortaya çıkmasıyla ve içsel çok yönlülüğü ile çok çeşitli uygulamalarda ve geniş bir malzeme yelpazesinde kullanılırlar. Daha geniş bağlamın zaten anlaşıldığı makineyle işleme jargonunda, bunlar genellikle basitçe torna tezgahı veya daha spesifik alt tip isimleriyle adlandırılırlar. Bu sert takım tezgahları, takım uçları ve matkap uçları gibi çeşitli kesme aletlerinin hareketleri yoluyla dönen bir iş parçasından malzemeyi çıkarır.

<span class="mw-page-title-main">Bilgisayar destekli modelleme</span> Application of computer

Bilgisayar Destekli Modelleme veya Bilgisayar Destekli İşleme olarak da bilinen Bilgisayar destekli imalat , iş parçalarının imalatında takım tezgahlarını ve ilgilileri kontrol etmek için yazılımın kullanılmasıdır. Bu, CAM için tek tanım değildir. Ancak en yaygın olanıdır. CAM, planlama, yönetim, nakliye ve depolama dahil olmak üzere bir üretim tesisinin tüm operasyonlarında yardımcı olmak için bir bilgisayarın kullanımına da atıfta bulunabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Perçinleme makinesi</span>

Malzemeleri birleştirmek için perçinleri otomatik olarak ayarlamak (sıkmak) için perçinleme makinesi kullanılır. Perçinleme makinesi, elle perçinlemeye kıyasla daha çok tutarlılık, üretkenlik ve daha az maliyet verir.

<span class="mw-page-title-main">Makaralarla şekillendirme</span> uzun bir sac şeridin istenen bir kesite sürekli bükülmesi

Roll forming, aynı zamanda makaralarla şekillendirme veya rollform şekillendirme denir ve (uzun sac şeridinin istenen kesite haddeleme ile sürekli bükülmesidir. Şerit, istenen enine kesit elde edilene kadar, her biri bükümün yalnızca artan kısmını gerçekleştiren ardışık stantlara yerleştirilmiş makara gruplarından geçer. Rollformla şekillendirme, uzun ve büyük miktarlarda sabit profilli parça üretimi için idealdir.

Rayba, metal işlemede kullanılan, döner bir kesici takımdır. Ölçü vermede kullanılan raybalar, daha önceden işlenmiş olan deliklerin çaplarını istenilen ölçüye getirmek için kullanılır. Bazı raybalar ölçü verme amacı ile kullanılmaz, bu tarz raybaların kullanılma sebebi çapak temizleme ve mevcut deliklerde temel genişleme elde etmektir. Bir iş parçasında bulunan bir deliğin genişletilmesi raybalama olarak adlandırılır. Raybalama işleminde kullanılan takımlar el raybaları ve makine raybaları olarak sınıflandırılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Çömlekçi çarkı</span>

Çanak çömlekçilikte çömlekçi çarkı, kilin yuvarlak seramik eşyaya şekillendirilmesinde kullanılan bir çeşit makinedir. Çark aynı zamanda, sert fakat işlenebilir olan deri-sertliğinde kurutulmuş eşyadalarki fazla kilin kırpılmasında ve oyulmuş süsleme veya renkli halkaların uygulanması için de kullanılabilir. Çömlekçi çarkının kullanımı Eski Dünya'da yaygındı fakat çanak çömleğin sarma ve dövmeyi içeren yöntemlerle el yapımı olduğu Kolomb Öncesi Yeni Dünya'da bilinmiyordu.

<span class="mw-page-title-main">Pres (makine)</span>

Pres olarak kısaltılan şekillendirme presi, basınç uygulayarak bir iş parçasının şeklini değiştiren takım tezgahıdır. Şekillendirme presinin operatörü, pres aleti ayarlayıcı olarak bilinir ve genellikle alet ayarlayıcı olarak kısaltılır.

<span class="mw-page-title-main">Planya</span> Kas gücünü kullanarak ahşabı şekillendirmek için kullanılan bir araç

El planyası, kesme bıçağını ahşap yüzey üzerinde hareket ettirmek amacıyla kas gücünü kullanarak ahşabı şekillendirmek için kullanılan bir araçtır. Bazı döner motorlu planya makineleri aynı türden daha büyük görevler için kullanılan motorlu elektrikli aletlerdir ancak minyatür bir el planyasının kullanıldığı ince ölçekli planyalama için uygun değildirler.