Maskülizm esas olarak erkeklerin deneyimleri üzerine kurulmuş toplumsal teori ve politik bir hareket tarzıdır. Maskülizmin çoğu sözcüsü bir yandan toplumsal ilişkilerin eleştirisini yaparken bir yandan da toplumsal cinsiyet (gender) eşitsizlik ve erkeklerin hakları ve sorunları gibi konular üzerine yoğunlaşmaktadırlar. Maskülizmi savunan kişiye "maskülist" denir. Tarihte bu adlandırmaya uygun görüşleri (maskülizmi) ilk kez ortaya koyan kişi sosyalist bir teorisyen olan Ernest Belfort Bax idi. Bununla birlikte zaman içinde maskülist çevrelere muhafazakâr kesimler de dahil olmuştur.
Feminizm, kadınların haklarını tanıyarak bu hakların korunması amacıyla eşitsizliklerin ortadan kaldırılmasına yönelik çeşitli ideolojiler, toplumsal hareketler ve kitle örgütlerinden oluşan hareket. Sözcüğün köken olarak Latince "femina" ve onun Fransızca türevi olan "féminisme" sözcüğünden geldiği ve Türkçe eş anlamlısının hatunculuk olduğu belirtilmektedir. Kadın hareketi doğrudan kadınları ilgilendiren ve dolaylı olarak kültürü ilgilendiren konularda bilinç uyandırır. Feminizmin temel amaçları; eğitim, iş, çocuk bakımı, yönetim gibi konularda eşit haklara sahip olmaktan, yasal kürtaj hakkından, kadın sağlığı konusunda ilerlemelere, tacizin ve tecavüzün engellenmesinden lezbiyen haklarına kadar uzanır.
Cinsiyet, erillik ve dişilik arasında farklılık gösteren özellikler aralığı veya bağlama göre, bu özellikler biyolojik cinsiyeti ve cinsiyete dayalı toplumsal yapıları kapsayabilir.
Radikal feminizm, 1970'lerde kadın hareketlerinin en güçlü olduğu dönemlerde en çok sözü geçen iki akımdan biridir. Kadın sorununun temeline inmeye çalışmışlar, sorunu ataerki (patriyarka) olarak tanımlamışlardır. Radikal feminizm, toplumda temel kötülüğün toplumun üzerinde şekillendiği kadına yönelik baskı olduğu ve düzenlenmeye karşı çıkmanın temelini tüm standart cinsiyet rolleri ve erkek hakimiyetine karşı çıkmakta gören feminizmin bir koludur.
Feminist eleştiri’nin etkileşimli ya da çelişkili farklı okulları ve akımları söz konusudur. Marksist feminizm, radikal feminizm, psikanalitik feminizm, postyapısalcı feminizm söz konusu olduğundan, feminist eleştiri çok genel bir başlık olarak bütün bu eleştiri geleneklerini içermektedir demek gerekir. Özellikle 1960'lardan sonra Fransa, Amerika ve İngiltere'de ortaya çıkan ve güçlenen yeni kuramsal akımlarla ve disiplinlerle feminist hareket de toplumsal ve siyasal bir savaşım olarak canlanma gösterir.
Uçan Süpürge Kadın İletişim ve Araştırma Derneği, 1996 yılında Ankara’da bir grup kadın tarafından kurulan bir sivil toplum örgütüdür.
Cinsiyet eşitsizliği, bireylerin cinsiyetlerine göre maruz kaldıkları eşit olmayan davranışlar, tutumlar ve algıları anlatmak için kullanılan bir kavramdır. Kökeni, toplumsal cinsiyet rollerindeki farklılıklardır. Cinsiyet sistemleri genellikle kesin hatlarla ikiye ayrılmış ve hiyerarşik yapıya sahiptir; cinsiyet ikiliği sistemleri günlük yaşamın sayısız boyutunda kendini gösteren eşitsizlikleri yansıtabilmektedir. Cinsiyet eşitsizliği deneysel temellere dayandırılmış ya da toplumsal olarak kabul edilmiş ayrıcalıklardan kaynaklanır.
Cinsiyet rolü olarak da bilinen bir cinsiyet rolü, bir kişinin cinsiyetine bağlı olarak bir kişi için genellikle kabul edilebilir, uygun veya arzu edilir olarak kabul edilen bir dizi davranış ve tutumu kapsayan sosyal bir roldür. İstisnalar ve varyasyonlar olmasına rağmen, toplumsal cinsiyet rolleri genellikle erkeklik ve kadınlık kavramlarına odaklanır.
Uluslararası toplumsal cinsiyet, kadın-erkek eşitliğini ve kadın hakları savunuculuğunun uluslararası alanda yapılması yönünde kavram ve yaklaşımların geliştirilmesini ifade eden terimdir. Uluslararası toplumsal cinsiyet, kadın/erkek olarak iki cinsiyetin toplumsal ve kültürel etkilerinden kaynaklı olan yaşam biçimi baz alınarak değerlendirilen toplumsal cinsiyet kavramının uluslararası zeminde incelenmesini ele alır. Cinsiyet sonradan değil doğuştan var olur, bu nedenle bu konuda bir seçim yapılması söz konusu değildir. Türk Dil Kurumu'na göre cinsiyet; "bireye, üreme işinde ayrı bir rol veren ve erkekle dişiyi ayırt ettiren bir yaratılış, eşey, cinslik, seks" şeklinde tanımlanmıştır. Bu doğrultuda cinsiyet (eşey) kavramını akabinde takip eden bir sonraki kavram ise toplumsal cinsiyet olarak ele alınır. Toplumsal cinsiyetin, cinsiyetten ayrılmasındaki temel etken ise toplum tarafından sosyokültürel açıdan tanınarak buna göre şekillendirilmek istenmesidir. Uluslararası toplumsal cinsiyet, cinsiyet ve toplumsal cinsiyet kavramlarının son halkası olarak ilgili otoritelerce ele alınır.
Toplumsal cinsiyet psikolojisi, kültürler arasında cinsiyet kavramının araştırılması ve bu kavramların davranış, sağlık, kişilerarası ilişkiler ile psikolojik süreçler üzerindeki etkisidir. Cinsiyet genellikle belirli bir cinsiyet ilişikli karakter veya kişisel özellikleri olarak düşünülür. Bazı batı olmayan ülkelerinde cinsiyet her zaman ikili olarak düşünülür veya cinsiyet ve biyolojik cinsiyet aynı kabul edilmez. Sonuç olarak, bazı kültürlerin üçüncü, dördüncü, beşinci veya daha fazla cinsiyeti vardır. Cinsiyeti genelde tanımlayan özelliklere erkeklik veya kadınlık denir.
Toplumsal cinsiyet sosyolojisi, kadın ve erkek arasındaki farkılılıkların kültürel ve toplumsal olarak nasıl kurulduğunu, kadın ve erkeğin sosyal yapı içindeki durumlarını, kadınlık ve erkeklik kimliğinin oluşum sürecini inceleyen sosyoloji alt dalıdır.
Fırsat eşitliği, kişilerin hayata eş imkanlarla başlaması ve mevcut fırsatlara herkesin eşit derecede sahip olması gerektiğini belirten, Amerikan ve Fransız devrimlerinin de temel yapısı olan eşitlik türü.
HeForShe, Birleşmiş Milletler Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadının Güçlenmesi Birimi tarafından 2014'te, toplumsal cinsiyet eşitliğinin yaygın hâle getirilmesi için başlatılan dayanışma hareketidir. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğini sosyo-ekonomik ve politik bir sorun olarak tanımlanması düşüncesine dayanmaktadır. Amacı, erkeklerin ve erkek çocuklarının toplumlarda yaygın durumdaki eşitsizliğin nedeni ve egemen kültürünün etkisinin farkına vararak eşitliğe dahil edilmesidir. Hareketin logosunda kadın ve erkek sembolleri yan yanadır ve bu kadın ve erkek birliğini temsil eder. Dayanışma Eylül 2020 itibarıyla 3,3 milyon taahhüte ulaştı.
Postgenderizm ya da Post Cinsiyetçilik, toplumsal cinsiyetin kültürel, psikolojik ve sosyal olarak aşınmasından doğan
Feminist teoride, heteroataerkillik veya cisheteroataerkillik, cis erkeklerin ve heteroseksüellerin, cis dişilerin ve diğer cinsel yönelimlerin ve cinsiyet kimliklerinin üzerinde yetkiye sahip olduğu sosyopolitik bir sistemdir. Bu terim, kadınlara yönelik ayrımcılıkla LGBTQ bireylere yönelik ayrımcılığın aynı cinsiyetçi sosyal ilkeden kaynaklandığını vurgular.
Toplumsal cinsiyet kalıp yargısı, farklı cinsiyetlere mensup bireylerin özellikleri ve davranışlarının neler olduğu ve toplumda bu cinsiyetler için uygun veya arzu edilir olarak kabul edilen tutum ve davranışların neler olduğu hakkında o cinsiyetin tüm bireylerine genelleştirilen fikirlerdir.
Cinsiyet ve kalkınma, ekonomik gelişme ve küreselleşmenin insanlar üzerinde konumları, cinsiyetleri, sınıf geçmişleri ve diğer sosyo-politik kimlikleri temelinde yarattığı farklı etkiyi anlamak ve ele almak için feminist bir yaklaşım uygulayan disiplinler arası bir araştırma ve uygulamalı çalışma alanıdır. Kalkınmaya yönelik katı bir ekonomik yaklaşım, bir ülkenin kalkınmasını istihdam yaratma, enflasyon kontrolü ve yüksek istihdam gibi niceliksel terimlerle ele alır; bunların tümü, bir ülkenin 'ekonomik refahını' ve bunun sonucunda ülke halkının yaşam kalitesini iyileştirmeyi amaçlar. Ekonomik kalkınma açısından yaşam kalitesi, kaliteli eğitim, tıbbi tesisler, uygun fiyatlı konut, temiz çevre ve düşük suç oranı dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere gerekli haklara ve kaynaklara erişim olarak tanımlanır. Cinsiyet ve kalkınma, bu faktörlerin birçoğunu dikkate alır; ancak toplumsal cinsiyet ve kalkınma, bu konuların kültür, hükûmet ve küreselleşmenin iç içe geçmiş bağlamında ne kadar çok yönlü olduğunu anlamaya yönelik çabaları vurgular. Bu ihtiyacı hesaba katarak, toplumsal cinsiyet ve kalkınma, etnografik araştırmayı, araştırmacıyı fiziksel olarak çevreye ve incelenenlerin günlük rutinine daldırarak belirli bir kültürü veya insan grubunu inceleyen araştırmayı, kalkınma politikasının nasıl olduğunu kapsamlı bir şekilde anlamak için uygular. uygulamalar, hedeflenen grupların veya alanların günlük yaşamını etkiler.
Amerika Birleşik Devletleri'ndeki cinsiyet eşitsizliği, tarihi boyunca azalmaktadır ve çoğunlukla 1900'lerin başından itibaren eşitliğe yönelik önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Bununla birlikte, bu ilerlemeye rağmen, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki cinsiyet eşitsizliği, kadınların siyasi temsili ve katılımındaki eşitsizlik, mesleki ayrım ve ev emeğinin eşitsiz dağılımı dahil olmak üzere birçok biçimde varlığını sürdürmeye devam ediyor. Cinsiyet eşitsizliğinin azaltılması, 1920'den beri birçok önemli mevzuatın hedefi olmuştur ve günümüze kadar devam etmektedir. 2021 itibarıyla, Dünya Ekonomik Forumu, Amerika Birleşik Devletleri'ni 149 ülke arasında cinsiyet eşitliği açısından 30. sırada yer alıyor.
Cinsiyet Gelişim Endeksi (CGE)(GDI), cinsiyet eşitliğini ölçmek için tasarlanmış bir endekstir.
Toplumsal cinsiyet eşitliği, erkek ve kadının kamusal ve özel yaşamın tüm alanlarına eşit ve yetkinleştirilmiş şekilde katılımını ifade eden bir insan hakları kavramıdır.