İçeriğe atla

Topkapılı Cambaz Mehmet Bey

Koordinatlar: 41°00′58″N 28°55′14″E / 41.016240587415616°K 28.920676284658168°D / 41.016240587415616; 28.920676284658168
Topkapılı Cambaz Mehmet Bey
Doğum1 Temmuz 1874
İstanbul
Ölüm1 Haziran 1932 (57 yaşında)
İstanbul Şişli
Defin yeriİstanbul / Zeytinburnu Merkezefendi Mezarlığı
41°00′58″N 28°55′14″E / 41.016240587415616°K 28.920676284658168°D / 41.016240587415616; 28.920676284658168
MilliyetTürkiye Türk
Vatandaşlık Osmanlı İmparatorluğu
 Türkiye
Meslekİstihbarat Müsteşarı
OrganizasyonMim Mim Grubu
Tanınma nedeniTürk Kurtuluş Savaşı sırasında İstanbul'da yaptıkları
HareketKuvâ-yi Milliye

Topkapılı Cambaz Mehmet Bey (1 Temmuz 1874 - 1 Haziran 1932, İstanbul), Türk tulumbacı, asker ve kabadayı. Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Ankara'ya bağlı olarak çalışan istihbarat Teşkilatı Mim Mim Grubu Başkanı.

Yaşamı

Aldığı eğitim hakkında herhangi bir bilgi bulunmamakla beraber nüfus kayıtları incelendiğinde ailesinin aslen Karadenizli olduğu bilinmektedir.

Çanakkale Savaşları sırasında Yarbay Mustafa Kemal Bey'in birliğinde Er olarak görev yapmıştır ve savaşta gösterdiği cesaret ve başarılardan ötürü bizzat Yarbay Mustafa Kemal Bey tarafından manası "Canıyla oynamaktan korkmayan" anlamına gelen "Canbaz" lakabı verilmiş olup yine bizzat Yarbay Mustafa Kemal Bey tarafından çavuşluğa yükseltilmiştir.

İstanbul'un İtilaf Devletleri tarafından fiilen işgali sürecinde ortaya çıkan gizli gruplar içerisinde yer aldı. Mustafa Kemal Paşa 13 Kasım 1918 tarihinde İstanbul'a geldiğinde Topkapılı Cambaz Mehmet Bey ile Pera Palas'ta ve Şişli'deki evde görüşmeler yaptı, Mustafa Kemal onunla yaptığı görüşmede, önce Mim Mim Grubu'nun İstanbul'da iyice örgütlenmesini, sonra da depoladığı silah ve cephane ile vatan için savaşacak herkesi Anadolu'ya geçirmesini istemiştir.

İşgalden sonra birkaç arkadaşı ile birlikte Şehremini Teşkilatı'nı kurdu. Şehremini Teşkilatı'nın kurucularından olduğu gibi aynı zamanda Karakol Cemiyeti'nin 1 Numaralı Topkapı Karakol Grubu üyelerindendi. Teşkilatta "Demir" takma adını kullandı. İstanbul'da Mustafa Kemal Paşa'nın talimatları doğrultusunda çalıştı. 1921 yılı başlarında Erkân‐ı Harbiye‐i Umûmiye Reisi Fevzi Paşa, İstanbul grupları içerisinde istihbarat faaliyetleri ile ilgilenerek, yeni bir oluşum meydana getirmesi için eski Teşkilat‐ı Mahsusa Reisi ve Müdafaa‐i Milliye Teşkilatı mensuplarından Hüsamettin Bey’i görevlendirdi. Fevzi Paşa'nın emriyle harekete geçen Hüsamettin Bey, onunla görüşerek bu konuda onun kurduğu Şehremini Teşkilatı kadrosundan yararlanma yoluna gitti. Böylece kurulan yeni grup, daha geniş ve tanınmış olan Müdafaa‐i Milliye Teşkilatı'nın yalnız baş harflerini kullanarak Mim Mim Grubu adını aldı.

Erkân‐ı Harbiye‐i Umumiye Riyaseti tarafından 10 Mart 1922 tarihinde Takdirname ile taltif edildi. TBMM, 24 Haziran 1924 tarihli oturumunda “Hidemat‐ı Vataniye” tertibinden aylık 1500 Lira maaş bağlanmasını kararlaştırdı. Ancak Mehmet Bey; “Ben bir şey yapmadım. Vatanım için Mustafa Kemal Paşam için üzerime düşen görevi yerine getirmeye çalıştım. Hizmetleri gerçekleştiren arkadaşlardır” diyerek, bu maaşı kabul etmedi ve Kızılay'a bağışladı, TBMM'nin 15 Şubat 1926 tarihli kararıyla beyaz şeritli İstiklâl Madalyası ile taltif edildi. Ölümüne kadar her zaman siyasetin de içinde olmuştur.

Ölümü

1 Haziran 1932 tarihinden dört gün önce oturduğu apartmanda çıkan yangında yaralandı, hastaneye kaldırılmasına rağmen kurtarılamadı. Cenazesi Merkezefendi Mezarlığı'na defnedildi.

Popüler kültürdeki yeri

2020 yılında TRT 1'de yayınlanan Ya İstiklal Ya Ölüm dizisinde Birkan Sokullu tarafından canlandırılmıştır.

2023 yılında Zaferin Rengi filminde Timuçin Esen tarafından canlandırılmıştır.

Kaynakça

Kitaplar
  • Selışık, Selahattin (1999). Kurtuluş Savaşı'nın Gizli Örgütü M.M Grubu. İstanbul: Kaynak Yayınları. s. 6. 
  • Özdemir, Mehmet Niyazi (1998). Çanakkale Mahşeri. İstanbul: Atatürk Araştırma Merkezi. s. 15-30-31. 
  • Yurtsever, Serdar (2008). Milli mücadele dönemi istihbarat faaliyetleri örnek olay incelemeleri : (1919-1922). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi. s. 61. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kâzım Karabekir</span> 5. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı

Musa Kâzım Karabekir, Türk asker ve siyasetçi. "Alçıtepe Kahramanı" namıyla tanınır. Türk Kurtuluş Savaşı'nı başlatan komutanların arasında yer alarak Doğu Cephesi'nde gösterdiği başarılardan dolayı Kırmızı-Yeşil şeritli İstiklâl Madalyası ile taltif edildi. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk muhalif partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kurucuları arasında yer alıp, genel başkanı oldu. Afşar Türklerinden olup soyu Karamanoğulları'na dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Millî İstihbarat Teşkilatı</span> Türkiye Cumhuriyetinin ulusal istihbarat teşkilatı

Millî İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı (MİT), Türkiye'nin Cumhurbaşkanlığına bağlı resmî istihbarat örgütüdür. MİT'in mevcut merkezi, Ankara'nın Etimesgut ilçesindeki KALE binasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Reşat (Çiğiltepe)</span> Türk asker

Reşat Çiğiltepe, Türk asker.

<span class="mw-page-title-main">Fevzi Çakmak</span> 2. TSK Genelkurmay Başkanı

Mustafa Fevzi Çakmak, Türk asker, siyasetçi ve devlet adamı. Türkiye'nin Mustafa Kemal Atatürk'ten sonraki ikinci ve son mareşali. İlk Millî Savunma Bakanı ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Cumhuriyet dönemindeki ilk genelkurmay başkanı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun 3 Şubat 1920 ile 5 Nisan 1920 tarihleri arasındaki Harbiye Nazırı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Refet Bele</span> Türk asker ve siyasetçi

İbrahim Refet Bele, Türk asker ve siyasetçi. Kurtuluş Savaşı'na katılan ilk beş generalden birisidir. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yıllarında İçişleri Bakanlığı, Millî Savunma Bakanlığı görevlerinde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet İzzet Furgaç</span> 215. Osmanlı sadrazamı

Ahmed İzzet Paşa ya da Soyadı Yasası sonrası Ahmet İzzet Furgaç, I. Dünya Savaşı'nın son günlerinde sadrazamlık yapmış, Arnavut asıllı Osmanlı asker ve devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sakarya Meydan Muharebesi</span> Türk Kurtuluş Savaşının Batı Cephesinde bir muharebe

Sakarya Meydan Muharebesi, Atatürk tarafından çok büyük ve kanlı savaş anlamına gelen Melhame-i Kübra ifadesi ile anılan, Türk Kurtuluş Savaşı'nın önemli bir muharebesi.

<span class="mw-page-title-main">Kütahya-Eskişehir Muharebeleri</span>

Kütahya-Eskişehir Muharebeleri, 10 Temmuz 1921 ile 24 Temmuz 1921 tarihleri arasında Yunanistan ile Ankara Hükûmeti ordusu arasında gerçekleşen muharebelerdir. Muharebeleri kaybeden Ankara Hükûmeti kuvvetleri Sakarya Nehri'nin doğusuna çekilmek zorunda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Teşkîlât-ı Mahsûsa</span> Osmanlı İmparatorluğu’nda faaliyet göstermiş gizli bir örgüt

Teşkîlât-ı Mahsûsa, İttihat ve Terakki Cemiyeti bünyesinde Enver Paşa'ya bağlı olarak kurulan gizli teşkilattır. II. Meşrutiyet dönemi sonrası 1913-1918 yılları arasında etkinlik gösteren istihbarat ve propaganda işleri yürüten bir topluluktur. İttihat ve Terakki'nin Türkçü ve İslamcı siyasi görüşleri doğrultusunda, yurt içi ve yurt dışında, karşı istihbarat, propaganda, örgütlenme, suikast eylemlerinde bulunmuştur. Oluşumun isim babası Miralay Rasim Bey’dir. Çeşitli şahit ifadelerine göre 1911'den itibaren etkin olmuş, 17 Kasım 1913’te resmen kurulmuş ve daha sonrasında da 5 Ağustos 1914'te Harbiye Nezareti'ne bağlı resmî bir örgüte dönüştürülmüştür. 8 Ekim 1918'de İttihat ve Terakki hükûmetinin iktidardan ayrılması ile birlikte Teşkîlât-ı Mahsûsa da resmen tasfiye edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Karakol Cemiyeti</span> Osmanlı İmparatorluğu‘nda istihbarat örgütü

Karakol Cemiyeti, Mütareke döneminde Osmanlı istihbarat örgütüdür.

<span class="mw-page-title-main">Ali Fuat Cebesoy</span> 6. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı

Ali Fuat Cebesoy, Türk asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Kırmızı-yeşil şeritli İstiklâl Madalyası sahipleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Kırmızı-yeşil şeritli İstiklâl Madalyası Türk Kurtuluş Savaşı sırasında hem Türkiye Büyük Millet Meclisinde hem de cephe hattında üstün hizmet göstermiş kişilere verildi.

<span class="mw-page-title-main">Emin Erkul</span>

Emin Erkul, tıp doktoru, Kuvâ-yi Milliyeci ve siyaset adamı. "Kalpaklı Emin Bey" ve "Şehremini Emin Bey" olarak da tanınır. İstanbul'un, Cumhuriyet döneminde atanan ilk şehreminidir.

Mustafa Sagir, Hint asıllı İngiliz casusu.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Emin Koral</span>

Mehmet Emin Koral, Türk asker.

<span class="mw-page-title-main">Kara Kemal</span> İttihat ve Terakki üyesi, İzmir Suikastı suçlularından birisi

Kara Kemal, Osmanlı devlet adamı. I. Dünya Savaşı sırasında iaşe nazırı olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mim Mim Grubu</span> Osmanlı İmparatorluğu’nda istihbarat teşkilatı

Mim Mim Grubu, kuruluşunda Enver Paşa ve Talat Paşa'nın da rolünün bulunduğu, Türkiye Büyük Millet Meclisinin resmen tanıdığı bir istihbarat grubudur. Asıl adı Müsellâh Müdâfaa-i Milliye'dir ve baş harfleri olan "M. M."nin Osmanlıca alfabedeki okunuşu olan "Mim Mim" kısaltmasıyla tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Baki Vandemir</span> Türk asker

Baki Vandemir, Türk asker. Türk Kurtuluş Savaşı sırasında 5. Süvari Kolordusu Kurmay Başkanı ve İstihbarat Şube Müdürlüğü görevlerinde bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Hüsamettin Ertürk</span>

Hüsamettin Ertürk, Türk asker ve istihbaratçı. Teşkilât-ı Mahsusa üyesidir. Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Ankara'ya bağlı olarak çalışan istihbarat örgütü Müdafaa-i Milliye Grubu'nun Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Zabitân Grubu</span>

27 Ekim 1920 tarihinde, Üsküdar’da yeniden yapılandırılan Zabitân Grubu, Karakol Cemiyeti’nin devamı niteliğindedir. Bu nedenle her iki grup da aynı mührü kullanmıştır. Zabitan Grubu da Milli Mücadele döneminde Anadolu’ya subay ve cephane sevk etmiş, ayrıca istihbarat temini konusunda başarılı çalışmalar yürütmüştür.