Topkapılı Cambaz Mehmet Bey
Topkapılı Cambaz Mehmet Bey | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1 Temmuz 1874 İstanbul |
| Ölüm | 1 Haziran 1932 (57 yaşında) İstanbul Şişli |
| Defin yeri | İstanbul / Zeytinburnu Merkezefendi Mezarlığı 41°00′58″N 28°55′14″E / 41.016240587415616°K 28.920676284658168°D |
| Milliyet |  Türk |
| Vatandaşlık |  Osmanlı İmparatorluğu Türkiye |
| Meslek | İstihbarat Müsteşarı |
| Organizasyon | Mim Mim Grubu |
| Tanınma nedeni | Türk Kurtuluş Savaşı sırasında İstanbul'da yaptıkları |
| Hareket | Kuvâ-yi Milliye |
Topkapılı Cambaz Mehmet Bey (1 Temmuz 1874 - 1 Haziran 1932, İstanbul), Türk tulumbacı, asker ve kabadayı. Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Ankara'ya bağlı olarak çalışan istihbarat Teşkilatı Mim Mim Grubu Başkanı.
Yaşamı
Aldığı eğitim hakkında herhangi bir bilgi bulunmamakla beraber nüfus kayıtları incelendiğinde ailesinin aslen Karadenizli olduğu bilinmektedir.
Çanakkale Savaşları sırasında Yarbay Mustafa Kemal Bey'in birliğinde Er olarak görev yapmıştır ve savaşta gösterdiği cesaret ve başarılardan ötürü bizzat Yarbay Mustafa Kemal Bey tarafından manası "Canıyla oynamaktan korkmayan" anlamına gelen "Canbaz" lakabı verilmiş olup yine bizzat Yarbay Mustafa Kemal Bey tarafından çavuşluğa yükseltilmiştir.
İstanbul'un İtilaf Devletleri tarafından fiilen işgali sürecinde ortaya çıkan gizli gruplar içerisinde yer aldı. Mustafa Kemal Paşa 13 Kasım 1918 tarihinde İstanbul'a geldiğinde Topkapılı Cambaz Mehmet Bey ile Pera Palas'ta ve Şişli'deki evde görüşmeler yaptı, Mustafa Kemal onunla yaptığı görüşmede, önce Mim Mim Grubu'nun İstanbul'da iyice örgütlenmesini, sonra da depoladığı silah ve cephane ile vatan için savaşacak herkesi Anadolu'ya geçirmesini istemiştir.
İşgalden sonra birkaç arkadaşı ile birlikte Şehremini Teşkilatı'nı kurdu. Şehremini Teşkilatı'nın kurucularından olduğu gibi aynı zamanda Karakol Cemiyeti'nin 1 Numaralı Topkapı Karakol Grubu üyelerindendi. Teşkilatta "Demir" takma adını kullandı. İstanbul'da Mustafa Kemal Paşa'nın talimatları doğrultusunda çalıştı. 1921 yılı başlarında Erkân‐ı Harbiye‐i Umûmiye Reisi Fevzi Paşa, İstanbul grupları içerisinde istihbarat faaliyetleri ile ilgilenerek, yeni bir oluşum meydana getirmesi için eski Teşkilat‐ı Mahsusa Reisi ve Müdafaa‐i Milliye Teşkilatı mensuplarından Hüsamettin Bey’i görevlendirdi. Fevzi Paşa'nın emriyle harekete geçen Hüsamettin Bey, onunla görüşerek bu konuda onun kurduğu Şehremini Teşkilatı kadrosundan yararlanma yoluna gitti. Böylece kurulan yeni grup, daha geniş ve tanınmış olan Müdafaa‐i Milliye Teşkilatı'nın yalnız baş harflerini kullanarak Mim Mim Grubu adını aldı.
Erkân‐ı Harbiye‐i Umumiye Riyaseti tarafından 10 Mart 1922 tarihinde Takdirname ile taltif edildi. TBMM, 24 Haziran 1924 tarihli oturumunda “Hidemat‐ı Vataniye” tertibinden aylık 1500 Lira maaş bağlanmasını kararlaştırdı. Ancak Mehmet Bey; “Ben bir şey yapmadım. Vatanım için Mustafa Kemal Paşam için üzerime düşen görevi yerine getirmeye çalıştım. Hizmetleri gerçekleştiren arkadaşlardır” diyerek, bu maaşı kabul etmedi ve Kızılay'a bağışladı, TBMM'nin 15 Şubat 1926 tarihli kararıyla beyaz şeritli İstiklâl Madalyası ile taltif edildi. Ölümüne kadar her zaman siyasetin de içinde olmuştur.
Ölümü
1 Haziran 1932 tarihinden dört gün önce oturduğu apartmanda çıkan yangında yaralandı, hastaneye kaldırılmasına rağmen kurtarılamadı. Cenazesi Merkezefendi Mezarlığı'na defnedildi.
Popüler kültürdeki yeri
2020 yılında TRT 1'de yayınlanan Ya İstiklal Ya Ölüm dizisinde Birkan Sokullu tarafından canlandırılmıştır.
2023 yılında Zaferin Rengi filminde Timuçin Esen tarafından canlandırılmıştır.
Kaynakça
- Kitaplar
- Selışık, Selahattin (1999). Kurtuluş Savaşı'nın Gizli Örgütü M.M Grubu. İstanbul: Kaynak Yayınları. s. 6.
- Özdemir, Mehmet Niyazi (1998). Çanakkale Mahşeri. İstanbul: Atatürk Araştırma Merkezi. s. 15-30-31.
- Yurtsever, Serdar (2008). Milli mücadele dönemi istihbarat faaliyetleri örnek olay incelemeleri : (1919-1922). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi. s. 61.
