İçeriğe atla

Topalak

Topalak (topalak köfte), bulguru et veya patatesle karıştırılarak elde edilen hamur toplarının sacda pişirilmesi ile yapılan bir yemek.

Hazırlanan toplar, nohut, yağ, tuz ve diğer malzemelerin ilavesiyle çorba kıvamında pişirilir. Servis yapılırken, üzerine sarmısaklı yoğurt ve kurutulup ufalanmış nane eklenir. Akdeniz Bölgesi'nin iç kesimlerinde yaşayan halkın önemli yemeklerinden biridir.

Topalak adı, yapılış biçiminden gelir. Patates veya etle karıştırılmış bulgurdan elde edilen harcın avuçta ovuşturulup misket büyüklüğünde toplar haline getirilmesinden ötürü bu adı aldığı düşünülür.[1] Saç üzerinde pişirilmesi, topalağı diğer et-bulgur karışımı köftelerden ayırır. Saç olmadığından teflon tavada da pişirilir.[1] Fellah köftesinden en temel farkı sarımsaklı yoğurt ve salçalı sos ile servis edilmesidir.[2]

Kurban Bayramı'nın ikinci ve üçüncü gününde pişirilmesi gelenek olmuştur.[1] Sıklıkla ayranla tüketilir.[1]

Yörelere göre çeşitleri

Yozgat topalak köfte

Yozgat’ta yapılan çeşididir.[3]

Kırkağaç topalak yemeği

Manisa ili Kırkağaç ilçesinde yapılmaktadır. Kırkağaç topalak yemeği 25.10.2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[4]

Diyarbakır hıllorik aşı

Diyarbakır hıllorik aşının malzemeleri ; su, bulgur, yoğurt, yumurta, tereyağı, tuz, sarımsak ve baharattır. Üzerine tereyağı, pul kırmızıbiber ve kuru naneden oluşan sos ile sarımsaklı yoğurt dökülerek servis edilir. Diyarbakır hıllorik aşı 06.03.2024 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[5]

Kaynakça

  1. ^ a b c d Halıcı, Feyzi. "Beşinci Milletlerarası Yemek Kongrei". Nevin Halıcı Yemek Kültürü Vakfı. 
  2. ^ "Türk Mutfak Kültüründe Bulgurun Yeri ve Önemi". Türk Turizm Araştırmaları Dergisi 2020, 4(1): 716-728. DOI: 10.26677/TR1010.2020.340. 16 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2023. 
  3. ^ "II. ULUSLARARASI BOZOK SEMPOZYUMU Yozgat'ın Turizm Potansiyelleri ve Sorunları 04 - 06 MAYIS 2017 BİLDİRİ KİTABI" (PDF). Bozok Üniversitesi. 16 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Şubat 2023. 
  4. ^ "Kırkağaç Topalak Yemeği". Türk Patent ve Marka Kurumu. 3 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2023. 
  5. ^ "Diyarbakır Hıllorik Aşı". Diyarbakır Hıllorik Aşı. 31 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tarhana çorbası</span>

Tarhana çorbası, Anadolu, Balkanlar ve Orta Asya gibi geniş bir coğrafyada çeşitli yapım şekilleriyle görülen çorba çeşididir. Önemli bölümü yoğurttan oluşan Tarhana çorbası besleyici olduğu kadar kuru toz şeklinde olduğu için uzun süre saklanabilir.Mecmuâ-i Fevâid, Ali Eşref Dede'nin Yemek Risalesi, Melceü’t-Tabbâhînde tarifi verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Keşkek</span> Türkiyenin çeşitli yörelerinde yapılan geleneksel yemek

Anadolu'nun yörelere göre farklılık gösteren, genellikle düğün ve bayramlarda yapılan, temel olarak yarma buğday ve etten oluşan geleneksel bir yemektir.

<span class="mw-page-title-main">Boranı</span>

Boranı, İran ve Mizrahi mutfağında yoğurtla hazırlanan bir aperitiftir. Ispanak ve diğer malzemelerle hazırlanan boranı, Van ve Isparta başta olmak üzere Türkiye'nin çeşitli yörelerinde farklı şekillerde hazırlanmaktadır. Yalvaç ve Mecitözü civarlarında ise, ıspanaklı ve fasulyeli olmak üzere iki çeşidi bulunmaktadır. İçerisine bulgur katılarak haşlanmak suretiyle pişirilir. Üzerine sarımsaklı yoğurt ve tereyağı dökülerek servis edilir. Genellikle kuru soğan ile birlikte tüketilir. Azerbaycan gibi Kafkasya ülkelerinde de popülerdir.

<span class="mw-page-title-main">Çılbır</span> Türk mutfağından sarımsaklı yoğurtlu bir yumurta yemeği

Çılbır, çıpıl, çırpır, çiğ yumurtanın kaynayan suya kırılıp pişirilmesiyle hazırlanan, Türk mutfağına ait bir tür yemektir. Üzerine sarımsaklı yoğurt ve kızdırılmış tereyağlı-pul biberli sos dökülerek servis edilir. Ahmed Vefik Paşa'nın 1876'da yazdığı Lehce-i Osmani adlı kitabında çıpıl, çırpırın yoğurtlu yağsız yumurta taamı olarak geçmektedir.

Şiveydiz taze sarımsak ve kuzu etiyle yapılan bir Antep yemeğidir. Terbiyeli bir suyu olması nedeniyle hafif ekşimsi bir tadı vardır, taze sarımsağın kuru sarımsağa nazaran hafif olan tadını ortaya çıkarır. Antep Şiveydizi 15.03.2018 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ayranaşı</span> yoğurt, yarma ve nohut ile yapılan soğuk çorba

Ayranaşı, Mastuva veya Mastava bir çeşit yemektir.Evliya Celebi Seyahatnamesinde mastaba aşı veya mastaba çorbası olarak adı geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İçli köfte</span> dışı bulgur içi kıyma dolgulu olan, kızartılmış veya haşlanmış topak

İçli köfte ya da oruk, bulgurun hamur hâline getirilerek içinin doldurulması suretiyle yapılan, Orta Doğu mutfağında bir yemektir.

<span class="mw-page-title-main">Pideli köfte</span> Bursa mutfağından kaynaklanan pideli, yoğurlu, soslu köfte

Pideli köfte, farklı illerde pide üzerinde servis edilen köfte çeşididir.

<span class="mw-page-title-main">Toğga</span> geleneksel bir yoğurt çorbası

Toğga veya Toyga, Türk mutfağına ait bir çorbadır.

<span class="mw-page-title-main">Çiğ köfte</span> Türk mutfağından, ana malzemesi çiğ kıyma ve bulgur olan geleneksel yemek

Çiğ köfte, bulgur, isot, kıyılmış et, salça, soğan, maydanoz ve çeşitli baharatların yoğurulup karıştırılması ile hazırlanan, ısıl işlem görmeden (pişirilmeden) tüketilen, Şanlıurfa ve Adıyaman yöresine ait bir yiyecektir. Şanlıurfa ve Adıyaman'ın dışında; Adana, Gaziantep, Osmaniye, Kahramanmaraş, Diyarbakır, Mardin, Elazığ, Malatya ve Hatay gibi illerde de yöresel farklılıklar gösterebilen çiğ köfteler yapılır. Genellikle ince ve uzun (sıkma) köfte parçaları şeklinde ve marul yaprağı ile servis edilir. Şanlıurfa'da açık ekmek, bazı yörelerde de lavaş ekmeği ile tüketilir.

<span class="mw-page-title-main">Hengel</span>

Hengel, hangel veya hingel, Kafkasya'da ortaya çıkmış içsiz-içli bir tür mantıdır. Türkiye'de Artvin ve çevresinde, Ardahan,Çorum, Sivas, Doğu Karadeniz, Erzurum, Kars'ta yapılır. Dağıstan başta olmak üzere Kafkasya'nın hemen her yerinde benzer ad ile bilinir. Bunun yanında içine patates konulan bir versiyonu da vardır.

Evelik dolması, labada dolması Anadolu ve Kafkasya'da çok sevilerek yenen bir dolma çeşididir. Yörelere göre etli veya zeytinyağlı olabilir. İç malzemesi olarak pirinç ve bulgur kullanılabilir. Evelik dolması Azerbaycanın milli mutfağında da yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Lahana sarması</span>

Lahana sarması, Lahana dolması ya da Kelem dolması beyaz lahana yaprağının içerisine bulgur ya da pirinç başta olmak üzere yöresine göre değişen diğer iç malzemeleri konarak yapılan bir yemektir. Zeytinyağlı sarma ya da kıymalı sarma çeşitleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Tirit</span> Türk mutfağına ait olan Tirit, farklı et çeşitleri kullanılarak ve et suyunun içerisine yöresel ekmek eklenerek yapılan yemektir

Tirit(Arapça:ثريد veya trid, taghrib, tashreeb, thareed) et suyuna kızartılmış veya bayat ekmek konularak yapılan yemektir. Tirit kelimesi Farsça bir kelimedir. Yörelere göre çok farklı et çeşitleri konulabilir. Kaz, ördek, tavuk, inek, koyun eti ile yapılan çeşitleri vardır. Papara ve Orta Asya'da yapılan Beşbarmak yemeği ile benzerlik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Haşıl (yemek)</span> Yemek

Haşıl, Kars, Sivas, Erzurum, Rize, Gümüşhane, Bayburt ve Yusufeli başta olmak üzere Anadolu ve Kuzey İran'da yapılan bir yemektir. Kars yöresine özgü olduğu düşünülen haşılın yapımı bölgeden bölgeye farklılık göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Fellah köftesi</span>

Fellah köftesi; Gliko, Kürt köftesi, Arap köftesi, sarımsaklı köfte, bulgur köftesi, Küpkürt veya zeyitli köfte adlarıyla bilinen, bulgurdan yapılan bir köftedir. Erzurum, Van ve Antep yöresel mutfağında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Bulgur pilavı</span> bulgur ile yapılan pilav

Bulgur pilavı , bulgurdan yapılan bir çeşit pilavdır. Türkiye'nin her yöresinde yapılmaktadır.Yörelere göre malzeme bakımından çeşitlilik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Asma yaprağı sarması</span> asma yaprağı pirinç veya kıyma ile doldurularak yapılan yemekler

Asma yaprağı sarması veya Asma yaprağı dolması, asma yaprağının içerisine bulgur ya da pirinç başta olmak üzere yöresine göre değişen diğer iç malzemeleri konarak yapılan bir yemektir. Zeytinyağlı sarma ya da kıymalı sarma şeklinde farklı çeşitleri vardır. Malzemeler karıştırılarak harmanlanır. Daha sonra salamura asma yaprağıyla sarılır. Üzerine limon suyu sıkılarak ya da yoğurt konularak yenir.

Göce köftesi, bir çeşit köfteli çorbadır.

Cimcik aşı veya cimcik hamuru çorbası cimcik erişte kullanılarak yapılan bir çeşit çorbadır.