İçeriğe atla

Topal Osman Paşa

Topal Osman Paşa
Osmanlı Sadrazamı
Görev süresi
21 Eylül 1731 - 12 Mart 1732
Hükümdar I. Mahmud
Yerine geldiğiKabakulak İbrahim Paşa
Yerine gelenHekimoğlu Ali Paşa
Kişisel bilgiler
Doğum 1663?
Mora
Ölüm 1733
Kerkük

Topal Osman Paşa (d. 1663? Mora - ö. 1733, Kerkük), I. Mahmud saltanatında 21 Eylül 1731 - 12 Mart 1732 tarihleri arasında altı ay iki gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Hayatı

Mora'da yerleşik bir Türk ailesindendir. Babasi Konya asıllı ama Mora'ya yerleşmiş olan Bekir Ağa'dır.[1]İstanbul'a gelince sarayda koz bekçileri ocağına kaydedilmiş bir süre hizmet verdikten sonra pandolbaşı olarak saray bahçelerinde görev yapmıştır.[2]

21 yaşında padişah emriyle denizden Mısır'a gitmekkte iken Mısır sahili açıklarında bir İspanyol korsan gemisi tarafından esir edilerek Malta'ya götürülmüştür. Bu arada bacağından yaralanmış hayatının sonuna kadar kötürüm kalmış ve lakabı "topal" olmuştur. Fidyesi ödendikten sonra, Malta liman komutanı bir Fransız'ın himmetiyle, Fransız gemisiyle Dimyat'a götürülüp serbest bırakılmıştır[3]

1711'de Prut Savaşı'ne katılmıştır. 1714'te Mora'da Martalosbaşılık yapmış; 1715-1718 Osmanlı-Avusturya-Venedik Savaşı'nda Mora'nın Venediklilerden geri alınması savaşında başarılı hizmet görmüştür. Mora seferinde Korent şehrine yapılan taarruzu yönetmiştir. 1715'te beylerbeyi olarak Turhala mutasarrıflığına; 1716'da Mora Seraskerliğine tayin oldu. Avusturya ve Venedik ile devam eden savaşta bir Venedik fırkateynini mürettebatıyla esir aldığı için Preveze ve Dubnice tarafları da idaresine verildi. 1718'de İnebahtı muhafızlığına getirildi. 1718 Pasarofça Antlaşması'ndan sonra Mart 1718 Bosna Valisi, ardından İnebahtı Muhafızlığı, 1721'de Rumeli Valisi, Ağustos/Eylül 1727'de tekrar Bosna valisi; Ocak-Şubat 1728'de Vıdın valisi yapıldı.[2] 1731'e kadar Arnavutluk ve Selanik'i kaza kaza gezerek eşkıya teftişi de yaptı.

21 Eylül 1731'de İstanbul'a gelerek mühr-i humayunu teslim aldı. 5 ay gibi kısa bir süre sadrazamlık yaptı. Bu sadrazamlık sırasında 1730-1732 Osmanlı-İran Savaşı'nda Osmanlı ordusu üstünlük kazanmaya başladı. Ocak 1732'de Safeviye saltanatından Tahmasp Şah'ın idaresinde bulunan İran'la Ahmet Paşa Antlaşması imzalandı.

Sadâretinde narh hususunda gayetle dikkat etmiştir.

Aynı dönemde Fransız asıllı Comte de Bonneval Ahmet adını alarak din değiştirmiş ve İstanbul'a getirtilerek surat topçusu, humbaracı ocağının reformuma görevlendirilmiştir.

12 Mart 1732'de Topal Osman Paşa yaklaşık 68 yaşında iken ihtiyarlığı ve halsizliğinden dolayı istifa etti.[1]

O yıl Trabzon Valiliği'ne atandı. Ocak 1732 Ahmet Paşa Antlaşması ne Osmanlıları ne de İranlıları memnun etmemişti. 1733'te İran'da Tahmasp'in Safaviye saltanatını temin etmiş olan "Tahmasp Kulu Han" yani Nadi Han bu antlaşmadan hoşlanmamıştı. Afganlarla yaptığı savaştan İsfahan'a geri dönüp Şah Tahmasp'i İran tahtından indirip İran'da iktidarı tamamen ele geçirdi. Nadir Han Osmanlı Bağdat valisi olan Ahmet Paşa'ya bir mektupla Ahmet Paşa Antlaşması'nı kabul etmediğini ve Osmanlı-İran savaşının devam ettiğini bildirdi. Osmanlı Devleti hemen harekete geçti ve 1735-1736 Osmanlı-İran Savaşı başladı.[4]

Nadir Han Kerkük üzerinden Bağdat'a yürümeye başladı ve 100.000 kişilik bir ordu ile Bağdat önüne geldi. Irak cephesi seraskeri olan Bağdat valisi Ahmed Paşa idi ve Bağdat'ta kuşatma altında kalınca bu cephe serdarlığını yapamaz oldu. Bunun için Osmanlı Bağdat kuşatmasını kırmak için 1735'te Erzurum Valisi olan Topal Osman Paşa Tiflis muhafızı tayin edildi ve İran seraskeri yapıldı. Topal Osman Paşa 100.000 kişilik bir Osmanlı ordusuyla güneye inip Kerkük'ü geçip Samerar adlı bir mevkide İran ordusuna yaklaştı. Nadir Han Bağdat etrafında 12.000 kişilik birlik bırakarak 70.000 kadar büyük bir ordu ile Topal Osman Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunu karşılamaya koyuldu. 20 Temmuz 1733'te Bağdat'a yürüyüşle 12 saat uzaklıkta Docum (Düleyicik) mevkiinde iki ordu "Docum Muharebesi"'ne girişti. 9 saat süren bir savaştan sonra Topal Osman Paşa ve Osmanlı ordusu galip geldi. Nadir Han yaralı olarak kaçmayı başardı. Osmanlı ordusu büyük miktarda İran savaş levazımatı eline geçirdi. Bağdat'ı 6-7 ay kuşatan İran birlikleri de çekilmeye zorlandılar ve de Bağdat kuşatmadan kurtarıldı.[4]

Bağdat'ın kurtarılmasından sonra Ahmed Paşa İran seraskerliğini kabul etmedi. Topal Osman Paşa İran seraskeri ve Ahned Paşa'da Bağdat valisi kaldı. Topal Osman Paşa hasta idi seraskerlikten affını istedi. Kasım sonunda Sultan I. Mahmud onu takdir eden fermanlar yollayarak seraskerlikte devam etmesini sağladı.[4]

Nadir Han "Docum Muharebesi"'nde mağlup olmuş; büyük zayiat vermiş ve Hamedan'a çekilmişti. Fakat savaştan vazgeçmemişti. Önce Musul tarafına bir taarruz yoklaması yaptı. Sonra güya barış müzakereleri için haberler gönderdi. Ama yeni bir hücuma hazırlığa devam etti.[4]

Osmanlı ordusu ilkbaharda yeniden toplanmak üzere terhisler yapmış zayıf ve dağınık halde Kerkük önlerinde bir ordugahta bulunmaktaydı. Nadir Han bunu fırsat bilerek Kerkük önünde dağınık halde kamptaki Osmanlı ordusuna bir baskın taarruza geçti. Kasım 1733'te yapılan "Kerkük Muharebesi"'nde Osmanlı güçleri bozuldu. Osmanlı İran seraskeri bu muharebede savaşarak hayatını kaybetti.[4]

Onu öldüren İranlı Allahyar Beig Geraylı adlı komutan paşanın başını kesip Nadir Şah'a sundu. Cenazesi Kerkük'te bulunan İmam Kasım Camii mezarlığındaki türbesinde gömülüdür.[1]

Eserleri

Kaynaklarda Topal Osman Paşa'nın Mora'da Tripoliçe şehrinde çarşı içinde bir camii yaptırdığını bildirirler.

Değerlendirme

Sicill-i Osmani onu şöyle değerlendirir:[2]

Görüş sahibi, tedbirli, cesur ve yiğitti.

Osmanlılar Ansiklopedisi onu "tedbirli bir vezir" olarak görmektedir.

Kaynakça

  1. ^ a b c <Yaşaroğlu, Kamil "Osman Paşa (Topal)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.414 ISBN 975-08-0072-9
  2. ^ a b c Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.III s.428 [1]
  3. ^ ""Topal Othman Pasha" Encyclopedia of Islam C.X. s.554-556" (PDF). 29 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Ekim 2012. 
  4. ^ a b c d e Uzunçarsılı, İsmail Hakkı (1995), Osmanlı Tarihi İV. Cilt 1. Kısım:Karlofça Antlaşmasından XVİİİ. Yüzyılın Sonlarına Kadar Ankara:Türk Tarih Kurumu (5. Baskı) ISBN 975-16-0015-4n s.223-226

Dış bağlantılar

Siyasi görevi
Önce gelen:
Kabakulak İbrahim Paşa
Osmanlı Sadrazamı
21 Eylül 1731 - 12 Mart 1732 		Sonra gelen:
Hekimoğlu Ali Paşa

İlgili Araştırma Makaleleri

Hekimoğlu Ali Paşa, I. Mahmud'un ve III. Osman'ın saltanat dönemlerinde, 12 Mart 1732-12 Ağustos 1735, 21 Nisan 1742-23 Eylül 1743 ve 15 Şubat 1755-18 Mayıs 1755 tarihleri arasında üç kez toplam beş yıl dört gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Gürcü İsmail Paşa I. Mahmud saltanatında, 12 Temmuz 1735 - 9 Ocak 1736 tarihleri arasında beş ay yirmi sekiz gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Muhsinzade Abdullah Paşa I. Mahmud saltanatında, 6 Ağustos 1737 - 19 Aralık 1737 tarihleri arasında dört ay on dört gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Yeğen Mehmet Paşa I. Mahmud saltanatında, 19 Aralık 1737 - 22 Mart 1739 tarihleri arasında; bir yıl, üç ay, dört gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Şehla Ahmet Paşa I. Mahmud saltanatında, 23 Haziran 1740 - 21 Nisan 1742 tarihleri arasında bir yıl dokuz ay yirmi sekiz gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Seyyit Hasan Paşa, bazen Karahisarî Hasan Paşa, I. Mahmud saltanatında, 23 Ağustos 1743 - 9 Ağustos 1746 tarihleri arasında iki yıl on ay on altı gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Nadir Şah</span> 1. Afşar Devleti Şahı

Nadir Şah Afşar, Afşar İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarı olan Türkmen şahtır. İran tarihinin en güçlü hükümdarlarından biri kabul edilip, 1736'dan 1747'deki suikastına kadar Afşar İmparatoru ve İran şahı olarak hüküm sürmüştür. Batı Asya, Güney Kafkasya, Orta Asya ve Güney Asya'da birçok seferde savaşmıştır. Askeri dehası nedeniyle, bazı tarihçiler onu İran'ın Napolyonu veya İkinci İskender olarak tanımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">1723-1727 Osmanlı-İran Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Safevi Devleti arasında 1723-1727 yılları arasında yapılmış savaş

1723-1727 Osmanlı-İran Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ile çöküş devrine girmiş olan İran'daki Safevî Devleti, ardından ise İsfahan'ı ele geçirerek İran'a egemen olan Afgan Hotakîler arasında süren ve Osmanlıların kesin zaferiyle sonuçlanan askerî mücadele.

<span class="mw-page-title-main">III. Abbas</span> son etkin Safevi Türkmen hükümdarı

Şah III. Abbas, Safevi Devleti'nin son şahı ve Şah II. Tahmasb'ın oğlu.

Silahdar Damat Dimetokalı Mehmed Paşa I. Mahmud saltanatında 9 Ocak 1736 - 6 Ağustos, 1737 tarihleri arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.

Kürican Muharebesi, 1730-1732 Osmanlı-Safevî Savaşı'nın en önemli ve en büyük muharebesidir.

<span class="mw-page-title-main">Köprülü Abdullah Paşa</span>

Köprülü Abdullah Paşa, 18. yüzyılın ilk yarısında Osmanlı generali. 1723–27, 1730-32 ve 1732-36 Osmanlı-İran Savaşlarında komutanlık ve başkomutanlık (seraskerlik) yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Ducum Muharebesi</span>

Ducum Muharebesi ya da Samarra Muharebesi, 1732-1736 Osmanlı-İran Savaşı'nda bir evre. Topal Osman Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Nadir Şah komutasındaki Safevî ordusunu 19 Temmuz 1733'te büyük bir yenilgiye uğratarak kuşatma altındaki Bağdat'ı kurtardı.

<span class="mw-page-title-main">Kars Kuşatması (1744)</span>

Kars Kuşatması, 1742-1746 Osmanlı-İran Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Urmiye Kuşatması (1731)</span>

Urmiye Kuşatması, 1730-1732 Osmanlı-İran Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">1730-1732 Osmanlı-Safevî Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Safevi Devleti arasında 1730-32 yılları arasında yapılmış savaş

1730-1732 Osmanlı-İran Savaşı, 18. yüzyılda Osmanlı Devleti ile İran'daki Safevi Hanedanı arasında yapılmış olan bir savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Revan Kuşatması (1731)</span>

Revan Kuşatması, 1730-1732 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Leylan Muharebesi</span>

Leylan Muharebesi ya da Kerkük Muharebesi, 1730-1732 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre.

Eyyubizade Ahmed Paşa, Osmanlı devlet adamı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.