İçeriğe atla

Top (silah)

Top
Top tarihi
  • Song hanedanlığında topçu
  • Orta Çağ'da Topçu Silahı
  • Yelken Çağında Deniz Topçuları
  • ABD İç Savaşı'nda sahra topçusu
  • ABD İç Savaşı'nda kuşatma topçuları
Top operasyonu
Ülkeler
  • İngiliz topu
  • Endonezya ve Malezya topu
  • Japon topu
  • Kore topu
  • Majapahit topu
  • Babür topu
  • Filipin topu
Türler
Kuşatmada kullanılan 16. yüzyıl savaş topu (Le diverse et artificiose machine del capitano Agostino Ramelli adlı eserden, 1588)

Top, çok uzağa atış yapabilen ve tahrip gücü yüksek ağır silahlardır. Topları kullanan askeri sınıf topçu birlikleri olarak adlandırılmıştır. Orta Çağ'da şehirleri korumak için inşa edilen büyük surları yıkmak insan gücüyle mümkün olmadığı için topçuluğun önemi artmış ve yüzyıllar boyu farklı devletler tarafından geliştirilerek kullanılmıştır. Tarihi kaynaklarda ilk topların Çin'de döküldüğü ve 13. yüzyılda önce Orta Doğu, daha sonra ise Avrupa'ya yayıldığı ifade edilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu'nda topçu ocağı I. Murad zamanında kurulmuş, top dökümlerinin yapıldığı yer Tophane olarak adlandırılmıştır.

Toplarda karabarut ("kara barut"), 19. yüzyılın sonlarında dumansız barutun icadından önce birincil itici güçtü. Toplar gauge, etkili menzil, hareket kabiliyeti, atış hızı, atış açısı ve ateş gücü bakımından farklılık gösterir.

Tarih

Ctesibius Alexander Yunan mucit ve matematikçi (MÖ 285-MÖ 222) sıkıştırılmış havayı kullanarak topun ilkel şeklini icat etti (MÖ 200).

Ateş mızrakları, barut itmeli oklar en az 1132'de Çin de kullanılıyordu. Ateşli silahlar ile ilgili belgelenmiş ilk kayıt 1132'de Çin'deki Fujian bölgesindeki bir şehrin ele geçirilmesinde bambudan yapılmış ateşli silahların kullanıldığıdır. Ateşleme için barut kullanılıyordu. Song Hanedanı (960-1279) döneminde kullanılan bu ateşli silah da sonradan bambunun yerini bronz tüpler aldı ve bunlarla demir toplar atılıyordu. Bu yeni silahlar terminoloji değişikliğine neden oldu. Ateş mızrağa "hou gaing" ateş tüpe "huo tang".

Tüp bronz havan topu veya bronz ilk defa Song Hanedanı'nın Moğollar ile savaşında görüldü. Çinliler üç binden fazla bronz veya demir dökme topu Çin Seddi üzerine Moğollara karşı savunma için kurdular. Silahlar Moğol fatihleri tarafından alındı ve aynı zamanda Kore'de kullanıldı.

İlk toplar küçük, çok fazla tahribat yaratmayan, ahşap iskelet düzeninde mancınıklarla fırlatılan bir yapıya sahiptir. Bilim tarihçileri 11. yüzyıldan itibaren Çin'de itici bir güç olarak kullanılan barutun 13. yüzyılın ilk yarısına kadar Avrupa'ya ulaşmadığı konusunda hemfikirdir.[1] Yaygın bir söyleme göre metal bir tüp içerisine barut ikmali yaparak ateşleyen ilk kişi bir Alman keşişi olan Berthold Schwartz'dır. Ancak bunun bir uydurma olduğu varsayılmıştır.[2] 1324'teki Metz Kuşatması sırasında demir topların ateşlendiğine dair bazı kayıtlar mevcuttur. Yine 11 Şubat 1326'da Floransalıların pirinçten yapılma top arabaları ve demir toplar sipariş ettiğine dair kayıtlar mevcuttur. Walter de Milimete'ye ait iki adet el yazmasında bir askerin vazo şeklindeki bir top arabasıyla ateşleme gerçekleştirdiğini tasvir eden betimlemeler mevcuttur.

Bilim tarihçileri bu topların siyah toz olarak adlandırılan barutun icadı sonrası geliştirildiğini ve 1344'te Çin'de kullanılmaya başladığını ifade etmiştir. İtalyan şair ve hümanist Petrarch, eserlerinde küçük ahşap topların Avrupa'da kullanıldığından bahsetmektedir. Daha az masraflı olan ahşap, büyük topları fırlatmak için dayanıklı bir malzeme olmadığı için geliştirilmeye çalışılmıştır. İlk metal toplar hakiki siyah barutların icadından sonra Avrupa'da kullanılmaya başlanmıştır. Ancak nerede ve ne zaman kullanıldığı konusunda kesin bir kanıt yoktur. İlk topların 1327'de İngilizlerin İskoçlara karşı yaptığı Crecy Savaşı sırasında kullanıldığı, 1338'de bir Fransız filosunun İngiltere'ye karşı düzenlediği harekât sırasında 25 librelik pot de fer adı verilen vazo tipli toplar kullandığı, yine İngilizlerin 1346'da Fransızlara karşı gerçekleştirdiği bir savaşta top kullandığı iddia edilmiştir. Kesin olan şu ki, 20 yıl içerisinde bu askeri teknoloji Avrupa'nın hemen hemen her yerine ulaşmış ve 14. yüzyılın ikinci yarısından itibaren sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır. Yeni siparişlerin verilmesi sonrası topçuluk sanayisi ve sektörü Avrupa'da hızla gelişmiş ve 14. yüzyılın sonunda icat edilen topların artık beyaz dumanlar çıkaran, keskin kokulu ve kulakları sağır eden bir yapıya ulaştığı ifade edilmiştir.

Köken ve terimce

Top sözcüğünün ilk topların kullandığı güllelerden gelmektedir. Avrupa dillerinde ise canon (top) eski Fransızca'ya eski İtalyanca'dan "Cannone" den gelir. Eninde sonunda Latince Canna (tüb, boru) dan türer. Latinceleşmiş kelime top silah olarak İtalya'da 1326'dan beri kullanılıyordu ve 1418'de İngiltere'de de "bombardum" veya "bombard" (topa tutmak, bombardıman etmek) en erken top için kullanılıyordu. Fakat 1430'dan sonra sadece en geniş silahları işaret etmeye geldi. Cannon (top) ismin tekil ve çoğul her ikisi için de geçerlidir. Modern zamanda bu terim yivli makineli silah 20 mm veya daha fazla kalibreye atfedilir. Böyle silahlarda farklılık olmasına rağmen genel olarak topa referanslanır. Terim özellikle ateş etmek için dizayn olmuş 42 lb yi referans alır. Karşıt olarak "Demi-cannon 32 lb " (yarı cannon: 17.nci yüzyılda deniz topu), "Culverin 18 lb" (Ortaçağ topu) veya "Demi-culverin 9 lb".

Topçulukta ilk ayrım karada kullanılan top (cannon) ile savaş gemilerinin güvertesindeki top (gun) arasında doğmuştur. 20. yüzyılın başında havacılığın doğuşuna kadar topçulukta başlıca ayrım bu olmuştur. Ayrıca seyyar ve sabit toplar, yatay ve dikey atış eğrisi (havan) olan toplar gibi ayrım ve tanımlar da vardır.

Sınıflandırma

Müzikte

Top, bazı müzik parçalarında vurmalı çalgıların bir çeşidi için kullanılabilir. En iyi bilinen örneği Tchaikovsky'nin 1812 Uvertürü'dür. Bu eser orkestra ile Borodino Savaşı'nı (7 Eylül 1812'deki Fransız, Rus savaşı olup Napolyon Savaşları'nın en geniş ve kanlı tek günlü savaşıdır) anlatır. Bu versiyon 1950 yılında Minnepolis Orkestrası tarafından ilk defa top ateşi kayda depo edilerek yapıldı. Takip eden aynı kayıtlar diğer gruplarca yapılmıştır. Top ateşi Temmuzun 4 ünde yıldönümünde Boston Pops tarafından onların yıllık konserlerinde Charles nehri sahillerinde, Ulusal Senfoni Orkestrası tarafından onların yıllık konserinde US Capitol binası basamaklarında kullanılır.

Hard rock orkestrası AC/DC'de topu şarkıları " For those about to rock, we salute you" da kullanır. Aynı isimli albüm, kapağında top resmini içerir.

Kaynakça

  1. ^ Spencer C. Tucker, Instruments of War, (California: ABC-Clio, 2015), s. 45
  2. ^ Jeff Kinard, Artillery, An Illustrated History of Their Impact, (California: ABC-Clio, 2007), s. 33

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Top (silah) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

Silah veya teçhizat, canlıların diğer canlılara karşı savunma veya saldırı amacıyla kullandığı her türlü araç. Silahlar, bıçak ve kılıç gibi kesici araçlardan, top ve tüfek gibi patlayıcı araçlara kadar çok geniş bir yelpazede yer alırlar.

<span class="mw-page-title-main">Tophane-i Amire</span> İstanbul, Beyoğlunda bulunan tarihi yapı

Tophane-i Amire binası, 15. yüzyılda Bizans döneminde Ste. Claire ve Aya Photini kiliselerinin yer aldığı Metopon adlı bölgede kurulmuştur. Sultan II. Mehmet tarafından fetihten sonra kurulan top döküm merkezi, Osmanlı ordu ve donanmasının kullandığı askeri topların üretildiği yerdir. 1992 yılına kadar çeşitli düzenlemeler geçiren Tophane-i Amire binası, bu tarihte Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’ne devredilmiştir. Günümüzde Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Tophane-i Amire Kültür ve Sanat Merkezi olarak hizmete açılan bu tarihi askeri binada Tophane-i Amire Beş Kubbe, Tophane-i Amire Tek Kubbe ve Tophane-i Amire Sarnıçlar olmak üzere üç ayrı sergi holü bulunmakta ve bu mekanlarda yurtiçi ve yurtdışı sergiler düzenlenmektedir.

Ateşli silahlar, barut gazının itici gücüyle mermi atan bütün silahların genel adıdır. Ateşli silah denince, genellikle bir kişi tarafından taşınabilen küçük çaplı silahlar akla gelse de ateşli silahlar kategorisi; büyük toplardan tüfeklere, av tüfeğine ve tabancaya kadar her türde ve boyuttaki silahları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Obüs</span> Görerek veya görmeyerek ateş edebilen silah türü

Obüs, üst açı grubu atışlarda barut haklarının vuruş bölgeleri üst üste binen, görerek veya görmeyerek ateş edebilen ateşli silah.

<span class="mw-page-title-main">Kundağı motorlu topçu sistemi</span> Başka bir aracın çekişine ihtiyaç duymadan kendi başına hareket edebilen toplara denir

Kundak Motorlu Topçu Sistemi (KMT) tekerlekli veya paletli bir şase üzerinde başka bir aracın çekme gücüne gereksinim duymadan manevra kabiliyeti olan topa denir. Bu terim hem kundağı motorlu obüsler hem de roket atan platformları kapsar. Bu araçları yüksek hareket kabiliyetine sahip genellikle paletli, üzerlerinde obüs, havan, roket veya güdümlü füze taşıyan araçlardır. Bu silahlar çatışma bölgesine uzun menzilli dolaylı ateş gücü sağlarlar.

Barutlu silahlarla savaş ya da daha yaygın kullanımla Ateşli Silahlarla Savaş, barutun bu patlayıcı maddenin kullanımına elverişli silahların kullanılması ve bu silah teknolojisinin geliştirilmesiyle zamanla savaşların ana silahları kategorisini oluşturmasıyla ortaya çıkan bir savaş tarzıdır. Avrupa ve Asya'da onbeşinci yüzyıldan itibaren sınırlı bir şekilde başlamış ve ondokuzuncu yüzyıl ortalarına kadar sürmüştür. 1792'den 1815'e kadar süren Napolyon Savaşları'nda doruk noktasına ulaşmıştır. Barutun Çinliler tarafından bulunduğunu belirten İngiliz felsefeci ve dinadamı Roger Bacon bu tarz savaşın ilk savunucularındandı.

<span class="mw-page-title-main">Havan</span>

Havan, piyade birliklerinin kullandığı, üst açı grubu ile atış yapabilen, namlu ağzından elle tek tek doldurulan, bazı modellerinde mermi namlu içi dibindeki iğneye çarpar çarpmaz otomatik olarak ateşlenen, bazı modellerinde ise top ve obüslerdekine benzer ateşleme ipinin çekilmesiyle ateşlenen piyade birliklerinin ateş destek silahlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı ordusu (klasik dönem)</span> 15-19. yüzyıllarda Osmanlı Ordusuna genel bakış

Klasik Osmanlı Ordusu, Osmanlı ordusunun 1451'de II. Mehmed'in yapılandırmasından başlayıp 1826 Vaka-i Hayriye biten kısmına verilen isimdir. Dönemin ordusu, 1606 sonrasında yenilmeye başlamış ve 17. ve 18. yy itibarıyla geçirdiği reformlar ardından 1826 yılında lağvedilmiştir. Bu dönemde birçok ocaklardan birisi olan Yeniçeri ocağı olarak adlandırılan ve devşirmelerden kurulan ocağın ordu ve siyasette büyük yeri ve etkisi vardır.

<span class="mw-page-title-main">152-mm top-obüs M1937 (ML-20)</span>

152-mm obüs-top model 1937 (ML-20), SSCB tarafından geliştirilen ve II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan hem obüs ve hem de top olarak kullanılabilen bir silahtı. II. Dünya Savaşı boyunca kullanılan top savaşın ardından uzun süre Kızıl Ordu servisinde kaldı ve 20. yüzyılın ortaları ve sonlarına doğru birçok çatışmada kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">152-mm obüs M1943 (D-1)</span>

152-mm obüs model 1943 (D-1) SSCB tarafından geliştirilen 152.4 mm çapında obüs sınıfında bir tür ateşli silahtı. Kızıl Ordu tarafından II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan obüs 20nci yüzyılın ortası ve sonlarına kadar serviste kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ağır silah</span>

Ağır silahlar; hafif silahlardan ve piyade silahlarından daha büyük çaplı, mürettebat tarafından kullanılan büyük top, obüs ve roketatar gibi modern savaş silahlarına verilen ad.

Askerî Devrim, Avrupa ordularında Erken Modern Dönem'de gözlemlenen köklü değişiklikleri ifade eder. Kavram, Michael Roberts tarafından 1955 yılının ocak ayında Belfast Queen's University'deki bir konferansın açılış konuşmasında ortaya sürdüğü teze dayanmaktadır. Gerçekte Askeri Devrim kavramını ilk ortaya atan Roberts değildi. İngiliz Orta Çağ savaş tarihçisi Charles Orman, 1924 yılındaki bir çalışmasında "16. yüzyıl askeri devrimi"nden sözetmiştir. Ancak, Askeri Devrim'in isim babası Roberts olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Barut</span> patlayıcı madde

Barut, enerjiyi biriktirmek, taşımak ve harekete geçirmek için kullanılan ilk teknolojilerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Hava savunma savaşı</span> saldırgan hava araçlarının etkinliğini azaltmak ya da tamamen yok etmek için alınan tedbirler

Hava savunma savaşı, saldırgan hava araçlarının etkinliğini azaltmak ya da tamamen yok etmek için alınan tedbirler bütünü olarak tanımlanabilir. Bu tedbirler hem hava hem de kara silah sistemlerini, ilgili algılayıcı sistemleri, komuta ve kontrol düzenlemelerini ve pasif önlemleri içermektedir. Bulundukları yer neresi olursa olsun, Deniz, Kara ve Hava Kuvvetlerini korumak olarak algılanabileceği gibi, ana vatan'ın savunması için de birçok ülke tarafından kullanılmaktadır. NATO, hava araçları ile yapılan hava savunmayı, karşı hava savunma, deniz ya da yerden yapılanı ise hava savunma savaşı olarak isimlendirmiştir. Füze ile savunma hava savunmanın bir kolu olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Barut İmparatorlukları</span> Üç büyük Türk-Müslüman İmparatorluk

Barut İmparatorlukları ya da Ateşli Silah İmparatorlukları, üçü de farklı çizgilerde de olsa müslüman Osmanlı, Safevi ve Babür imparatorluklarını anlatmak için kullanılan bir terimdir. Bu imparatorluklar, daha tarih sahnesinde yeni geliştirilmeye başlanmış olan ateşli silahları kısa sürede askeriyelerinin ana silah unsurları haline getirmiş, ateşli silahların sistemli ve yaygın kullanımıyla güçlü birer imparatorluk haline gelmişlerdir. Bu üç imparatorluğun ateşli silahları son derece etkin bir şekilde kullanan ilk devletler oldukları ileri sürülür. Üç imparatorluk, ateşli silah teknolojisi sayesinde geniş ve verimli toprakları ele geçirerek, erken modern dönemin en güçlü ve en istikrarlı ekonomileri arasında yer aldılar. Bunlar ticari büyümeye ve kültürel faaliyetlerin himayesine yol açarken, siyasi ve yasal kurumları artan bir merkezileşme derecesiyle konsolide edildi. Kişi başına gelir ve nüfusta önemli bir artış ve sürekli bir teknolojik inovasyon hızı elde ettiler.

<span class="mw-page-title-main">Askerî teknoloji</span>

Askerî teknoloji, savaş hâlinde kullanılan teknoloji tatbikatı. İmkânı dahilinde uygulaması askerî olan ve sivil olmayan teknoloji türünü kapsar. Genellikle yararlı veya yasal sivil uygulamaların eksikliği nedeniyle askerî eğitim olmadan kullanılması tehlikelidir.

<span class="mw-page-title-main">Kuşatma makinesi</span> kuşatma savaşında şehir surlarını ve diğer surları yıkmak veya atlatmak için tasarlanmış makina

Kuşatma makinesi kuşatmalarda ağır kale kapılarını, kalın şehir surlarını ve diğer tahkimatları yıkmak veya üzerinden atlamak için tasarlanmış bir cihazdır. Bazıları sabittir, uzaktan düşman tahkimatlarına saldırmak için inşa edilirken diğerleri düşman tahkimatına ilerlemek için tekerleklere sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Seri ateşli top</span>

Seri ateşli top veya hızlı ateşli top, birçok özelliği bir arada barındırarak hızlı biçimde birçok mermiyi ateşleyebilen bir top veya obüs türüdür. Seri ateşli toplar 1880 ve 1890'larda dünya çapında yaygınlaştı ve hem kara hem de deniz savaşları üzerinde belirgin bir etkiye sebep oldu.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı silahları</span>

Osmanlı İmparatorluğu'nun askeri kuvvetleri yüzyıllar boyunca çeşitli silahlar kullandı. Topkapı Sarayı'nın cephaneliğinde seçkin eşyaların bulunduğu geniş bir koleksiyon vardır.

<span class="mw-page-title-main">Topçu silahı</span> ateşli silah

Topçu silahı, 20 mm'den büyük kalibreye sahip bir tür ateşli silah.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.