İçeriğe atla

Tongva

Tongva
Narcisa Higuera (1905 yılında fotoğraflanmış), akıcı Tongvaca konuşan son kişilerden biriydi. Etnograf C. Hart Merriam için bir bilgi kaynağı olan Higuera, yaygın olarak kullanılan endonim Tongvanın kaynağı olarak gösterilmiştir.
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Amerika Birleşik Devletleri ABD (Kaliforniya Kaliforniya)
3,900+ kendini Tongva soyundan olarak tanımlayan
Diller
İngilizce, İspanyolca, eskiden Tongvaca
Din
Yerli dini, Hristiyanlık
İlgili etnik gruplar
Serrano, Kitanemuk, Tataviam, Vanyume

Tongva (/ˈtɒŋvə/ TONG-və), Los Angeles Havzası ve Güney Kanal Adaları'nda (yaklaşık 10.000 km²'lik bir alan) yaşayan, yerli Kaliforniya halkıdır.[1][2] Sömürge öncesi dönemde, bu halk 100 kadar köyde yaşamış ve ağırlıklı olarak kendilerini tüm kabileleri kapsayan bir isimden ziyade köyleriyle tanımlamışlardır.[3] Sömürgeleştirme sırasında İspanyollar, bu halkı, topraklarında inşa edilen İspanyol misyonları San Gabriel Arcángel Misyonu ve San Fernando Rey de España Misyonu'ndan türetilen isimler olan Gabrieleño ve Fernandeño[a] olarak adlandırmışlardır.[b] "Tongva," halk arasında en yaygın olarak kullanılan endonimdir ve Narcisa Higuera tarafından 1905 yılında San Gabriel Misyonu civarındaki sakinleri tanımlamak için kullanılmıştır.[4] Kendilerini bu halkın doğrudan soyundan gelenler olarak tanımlayan bazı kişiler,[5] endonim olarak atalarının ismi olan "Kizh" adının kullanılmasını savunmaktadır.[6]

2008'de, 1.700'den fazla kişi kendini Tongva olarak tanımladı veya Tongavalarla kısmi olarak soy bağına sahip olduğunu iddia etti.[7] 2013'te, federal tanınma başvurusu yapan dört Tongva grubunun toplamda 3.900'den fazla üyesinin olduğu bildirildi.[8]

Tongva Taraxat Paxaavxa Koruma Alanı, Tongvaların anavatanlarının iadesi için bir kampanya yürütmek amacıyla kuruldu.[9] 2022'de, Altadena'daki 1 dönümlük bir alan koruma alanına iade edildi ve bu sayede Tongvaların 200 yıl sonra ilk kez Los Angeles County'de bir arazi sahibi olmuştur.[9]

Notlar

  1. ^ Alternatif yazılışlar Gabrielino ve Fernardino şeklindedir.
  2. ^ İspanyollar topluluklar veya etnik gruplar arasında sürekli bir ayrım yapmıyorlardı. Örneğin, İspanyollar, hem San Fernando Vadisi'ndeki Tongva'yı hem de yakınlardaki Tataviam halkını, farklı bir dil konuşmalarına rağmen, o bölgedeki misyonun kapsamına girdikleri için "Fernandeño" olarak adlandırdılar.

Kaynakça

Özel
  1. ^ Lepowsky, M. (2004). "Indian revolts and cargo cults: Ritual violence and revitalization in California and New Guinea". Harkin, M. E. (Ed.). Reassessing revitalization movements: Perspectives from North America and the Pacific Island. Lincoln, NE: University of Nebraska Press. s. 51, note 1. ISBN 978-0-8032-2406-3. 3 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2013. 
  2. ^ Strawther, Larry (2014). "The Basics". Seal Beach: A Brief History. Arcadia Publishing. ISBN 9781625850355. 
  3. ^ Dietler, John; Gibson, Heather; Vargas, Benjamin (2018). ""A Mourning Dirge Was Sung": Community and Remembrance at Mission San Gabriel". Forging Communities in Colonial Alta California. University of Arizona Press. ISBN 9780816538928. 
  4. ^ Reassessing revitalization movements : perspectives from North America and the Pacific Islands. Michael Eugene Harkin, American Anthropological Association. Meeting. Lincoln: University of Nebraska Press. 2004. s. 51. ISBN 0-585-49966-7. OCLC 54669648. 25 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2024. 
  5. ^ "KIZH Nation | Gabrieleño Band Of Mission Indians – KIZH Nation". gabrielenoindians.org. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  6. ^ "Kizh not tongva". 2018. 
  7. ^ Oropeza, J.; Scott, J.; Yee, L.; Davis, M.; Karnette, B. (31 Ocak 2008). "Senate Bill No. 1134". California Legislative Information. Legislative Counsel of California. 20 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2013. 
  8. ^ Gold, Lauren (3 Haziran 2013). "Mission Impossible: Native San Gabriel Valley tribes seek U.S. recognition". San Gabriel Valley Tribune. 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2020. 
  9. ^ a b Valdez, Jonah (10 Ekim 2022). "After nearly 200 years, the Tongva community has land in Los Angeles County". Los Angeles Times (İngilizce). 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023. 
Genel

Konuyla ilgili yayınlar

  • Bean, Lowell John and Charles R. Smith. 1978. "Gabrielino" in Handbook of North American Indians, vol. 8 (California), pp. 538–549. William C. Sturtevant, and Robert F. Heizer, eds. Washington, DC: Smithsonian Institution. 0160045789.
  • Heizer, Robert F., ed. 1968. The Indians of Los Angeles County: Hugo Reid's Letters of 1852. Southwest Museum Papers Number 21. Highland Park, Los Angeles.
  • Johnson, J. R. Ethnohistory of West S.F. Valley, CA State Parks, 2006
  • Johnston, Bernice Eastman. 1962. California's Gabrielino Indians 17 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Southwest Museum, Los Angeles.
  • Kroeber, A. L. (1925). Handbook of the Indians of California. Smithsonian Institution Bureau of American Ethnology Bulletin. Washington : G.P.O. Erişim tarihi: 16 Eylül 2018 – Internet Archive vasıtasıyla. 
  • McCawley, William. 1996. The First Angelinos: The Gabrielino Indians of Los Angeles. Malki Museum Press, Banning, California. 0-9651016-1-4
  • Williams, Jack S., The Tongva of California, Library of Native Americans of California, The Rosen Publishing Group, 2003, 978-0-8239-6429-1.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Tongva ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">San Francisco</span> Kaliforniya eyaletinde bölge

San Francisco, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinin kuzeyindeki San Francisco Körfezi Bölgesi'nin en önemli kültürel, ticari ve finansal merkezi.

<span class="mw-page-title-main">Kaliforniya</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Kaliforniya veya California, Amerika Birleşik Devletleri'nin batısında bir eyalettir. Doğusunda Nevada, güneydoğusunda Arizona, batısında Pasifik Okyanusu, kuzeyinde Oregon ve güneyinde Meksika'nın Baja California eyaleti ile sınırlanan eyalet, Amerika'nın üçüncü büyük ve 39,5 milyonu aşkın nüfusuyla en kalabalık eyaletidir. Aynı zamanda Kuzey Amerika'daki en kalabalık, dünyanın ise 34. en kalabalık yönetim birimidir. Büyük Los Angeles Alanı ve San Francisco Körfez Bölgesi, sırasıyla ABD'nin ikinci ve beşinci en kalabalık metropolitan alanıdır; ilki 18,7 milyondan fazla, ikincisi ise 9,6 milyondan fazla nüfusa sahiptir. Sacramento eyaletin başkentidir, Los Angeles eyaletteki en kalabalık şehirdir ve ülkenin ikinci kalabalık şehridir. Los Angeles İlçesi ülkenin en kalabalık ilçesidir, San Bernardino İlçesi ise ülkenin alan açısından en büyük ilçesidir. Hem şehir hem de ilçe olan San Francisco, New York City'nin beş ilçesinden dördünün arkasında, ülkedeki en yoğun nüfuslu büyük şehir ve ülkedeki en yoğun nüfuslu beşinci ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">San Antonio</span>

San Antonio, ABD'nin en büyük 7. şehri ve Teksas eyaletinin en büyük 2. şehridir. Etrafındaki varoşlarıyla Metropoliten San Antonio nüfusu ABD'de 24. büyük metropoliten bölgeyi oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Apaçiler</span> Amerika Birleşik Devletlerinin yerli halklarından oluşan birkaç grup

Apaçiler ya da Apaşlar, Amerika Birleşik Devletleri'nin Arizona, New Mexico ve Oklahoma eyaletlerinde yaşayan, Güneybatı Kızılderilileri kültür grubundan, Atabaskların Güney Atabaskları bölümünden ve Güney Atabask dillerine giren Ova Apaçicesi, Hikarilaca, Lipanca, Meskalero-Çirikavaca ile Batı Apaçicesi adlı dilleri konuşan Kızılderilileri topluca niteleyen ortak addır. Kendilerini Apaçi olarak nitelendiren kişi sayısı 2000 yılı rakamlarına göre 56.060 olup en yakın akrabaları Navaholardır.

<span class="mw-page-title-main">Potavatomiler</span>

Potavatomiler, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Michigan, Wisconsin ve Oklahoma eyaletleri ile Kanada'nın Ontario eyaletinde yaşayan Anişinabelerden Kuzeydoğu Kızılderilileri kültür grubundan bir Kızılderili halkı. Diğer ABD Kızılderilileri ve Kanada Kızılderilileri gibi Potavatomiler de yasal olarak Kızılderili rezervasyonu (ABD) ya da Kızılderili rezervi (Kanada) adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Kaliforniya'daki şehirlerin ve kasabaların listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Kaliforniya Amerika Birleşik Devletleri'nin batısında Büyük Okyanus kıyılarında bulunan bir eyaletidir. Kaliforniya, 37.253.956 kişilik nüfusu ile ABD'nin en kalabalık eyaletidir; sonra 25,145,561 kişi nüfusla Teksas, 19.378.102 kişi nüfusla New York ve 18.801.310 kişi nüfusla Florida eyaletleri izler. Kaliforniya'nın kara yüzeyli yüzölçümü 403.466,3 km2 olup Alaska ve Teksas'tan sonra üçüncü sıradadır.

<span class="mw-page-title-main">Nlakapamuklar</span>

Nlakapamuklar, günümüzde Kanada'nın Britanya Kolumbiyası eyaletindeki Fraser Canyon, Thompson Canyon, Nicola Country yörelerinde ve eskiden tarihi olarak Amerika Birleşik Devletleri'ne ait Washington eyaletinde Whatcom ve Chelan ilçelerindeki North Cascades bölgesinde yaşayan, avcı ve toplayıcı, Plato Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Saliş halkları içindeki İç Salişleri alt grubunda yer alırlar. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Nlakapamuklar da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. Nüfusları 1977 sayımına göre 3.000 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Albert Bierstadt</span> Amerikalı ressam (1830 – 1902)

Albert Bierstadt, Amerikalı ressam.

<span class="mw-page-title-main">Eel Nehri Atabaskları</span>

Eel Nehri Atabaskları, Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeybatı Kaliforniya eyaletinde Eel Nehri civarında yaşayan ve adlarını da buradan alan, avcı ve toplayıcı, animist ya da şamanist Kaliforniya Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Atabaskların Pasifik Atabaskları grubunun Kaliforniya Atabaskları alt grubunda yer alırlar. Diğer ABD Kızılderilileri gibi Eel Nehri Atabaskları da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Katolar</span>

Katolar, Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeybatı Kaliforniya eyaletinde yaşayan, avcı ve toplayıcı, animist ya da şamanist Kaliforniya Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Atabaskların Pasifik Atabaskları grubunun Kaliforniya Atabaskları alt grubunda yer alırlar. Diğer ABD Kızılderilileri gibi Katolar da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

ABD Kızılderilileri federal kabileleri ya da federal olarak tanınan ABD Kızılderili kabileleri, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Alaska eyaleti dışında Kıta ABD'sinde yaşayan ABD Kızılderililerinin oluşturduğu ve Kızılderili İşleri Bürosu tarafından federal olarak tanınan kabile birlikleridir ya da "kabile" (tribe) statüsü alan Kızılderili rezervasyonu sakinlerinin topluca resmi adlarıdır. İlgili yasalar gereği oluşturulan kabile birlikleri bu sayede ABD hükûmetince kolayca izlenebilir duruma gelmiştir ve güncel liste Federal Register adlı resmi gazetenin 2012 yılındaki sayısında yayımlanmıştır. Buna göre ABD Kızılderilileri 566 kabile birliğinden oluşur ve her biri bağımsız federal yapı olarak tanınır. Alaska eyaletindeki benzerleri ise Alaska yerlileri kabile birlikleridir. Federal olarak tanınmayıp eyalet bazında tanınan kabileler ise ABD Kızılderilileri eyalet kabileleri adı altında listelenir.

<span class="mw-page-title-main">Şoşoniler</span> Kızılderili kabilesi

Şoşoniler ya da Şoşonlar, Amerika Birleşik Devletleri'nin Idaho, Kaliforniya, Nevada, Oregon, Utah ve Wyoming eyaletlerinde yaşayan, Büyük Havza Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı.

Amerika Birleşik Devletleri Kızılderilileri eyalet kabileleri ya da eyalet olarak tanınan ABD Kızılderili kabileleri veya kısaca eyalet kabilesi, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı bazı eyaletler hariç Kıta ABD'sinde yaşayan ABD Kızılderililerinin oluşturduğu ve Amerika Birleşik Devletleri'nin eyaletleri tarafından eyaletçe tanınan kabile birlikleridir ya da "kabile" (tribe) statüsü alan Kızılderililerin topluca resmi adlarıdır. Eyalet olarak değil de federal olarak tanınan kabileler ise ABD Kızılderilileri federal kabileleri adı altında listelenir.

<span class="mw-page-title-main">Yukiler</span>

Yukiler, Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeybatı Kaliforniya eyaletinde yaşayan, avcı ve toplayıcı, Kaliforniya Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. En yakın akrabaları dilce Yuki-Vapo dilleri ailesini oluşturan Vapolardır. Diğer ABD Kızılderilileri gibi Yukiler de da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. Diğer kabilelerle birlikte bugün Round Valley Indian Tribes of the Round Valley Reservation adlı rezervasyonda yaşaşarlar. Soykırıma uğrayan Yukilerin dilleri de 20. yüzyılda tükenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yuki Soykırımı</span>

Yuki Soykırımı, Kuzeybatı Kaliforniya'da Round Valley vadisinde yaşayan Kaliforniya Kızılderililerinden avcı ve toplayıcı Yukilere karşı 1851–1910 yıllarında valilerin direktifleri doğrultusunda Beyaz Amerikalılar tarafından uygulanan Kızılderili soykırımı. 19. yüzyılın ikinci yarısında Kaliforniya'daki Avrupalı-Amerikalılar tarafından kendi özel çıkarlarını korumak ve geliştirmek için demokratik süreçleri ve mekanizmaları kullanarak yerli Kaliforniya Kızılderililerine karşı cinayet, tecavüz ve binlerce yerli Kızılderilinin köleleştirilmesi gibi araçlar kullanılarak kitlesel soykırım uygulamıştır.

<span class="mw-page-title-main">West Hollywood</span> Kaliforniya eyaletinde bir şehir

West Hollywood, Los Angeles County, Kaliforniya, Amerika Birleşik Devletleri'nde bir şehir. 29 Kasım 1984'te kurulmuştur. 2011 nüfus sayımına göre şehirde 34.650 kişi yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Los Angeles County</span> Kaliforniya eyaletinde bölge

Los Angeles County veya kısaltmasıyla L. A. County, 2022 yılında tahmin edilen 9.861.224 kişilik nüfusu ile Amerika Birleşik Devletleri'nin en kalabalık county'sidir. Nüfusu, 40 ayrı ABD eyaletinin nüfusundan daha fazladır. Toplam 4.083 milkare (10.570 km2) alan içerisinde 88 anonim şehir ve birçok anonim olmayan bölgeden oluşan bölge, Kaliforniyalıların dörtte birinden fazlasına ev sahipliği yapmaktadır ve Amerika'daki etnik çeşitliliği en fazla olan bölgelerden biridir. İlçenin idari merkezi olan Los Angeles, 2022 yılında tahmin edilen 3.822.238 sakini ile Amerika Birleşik Devletleri'nin en kalabalık ikinci şehri ve Kaliforniya'nın en kalabalık şehridir. Aynı zamanda Amerikan film ve televizyon endüstrisine ev sahipliği yapmasıyla da bilinmektedir. 20. yüzyılın başlarından bu yana sahip olduğu bu ayrıcalık, bölgeye küresel bir önem kazandırdı.

<span class="mw-page-title-main">Güney Kaliforniya</span>

Güney Kaliforniya, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletindenin güneyini kapsayan bir bölgedir. Bölge 10 ilden oluşur. Bölgenin en önemli illeri Imperial, Los Angeles, Orange, Riverside, San Bernardino, San Diego, Santa Barbara ve Ventura'dır. Bölgenin nüfusu 22 milyon olup Kaliforniya'nın büyük bir nüfusunun parçasını oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kaliforniya'da siyaset</span>

Kaliforniya'da siyaset, ABD'nin eyaletlerinden biri olan Kaliforniya'daki politik konuları ele alır.

<span class="mw-page-title-main">Los Angeles Havzası</span>

Los Angeles Havzası, Güney Kaliforniya'da Yarımada Sıradağları olarak bilinen bir bölgede bulunan tortul bir havzadır. Havza, aynı zamanda topluca Kaliforniya Enine Sıradağları olarak bilinen, doğu-batı yönlü anormal dağ zincirleri grubuna da bağlıdır. Mevcut havza, Pasifik levhası'nın kenarında yer alan uzun alçak sırtlar ve tepe grupları ile zemini işaretlenmiş bir kıyı ovası alanıdır. Los Angeles Havzası, Santa Barbara Kanalı, Ventura Havzası, San Fernando Vadisi ve San Gabriel Havzası ile birlikte, daha büyük Güney Kaliforniya bölgesinde yer almaktadır. Kuzey, kuzeydoğu ve doğuda, ova havzası Santa Monica Dağları ve Puente, Elysian ve Repetto tepeleri ile sınırlıdır. Güneydoğuda, havza Santa Ana Dağları ve San Joaquin Tepeleri ile çevrilidir. Havzanın batı sınırı, Kıta Sınır Bölgesi ile işaretlenmiştir ve kara bölümünün bir parçasıdır. Kaliforniya sınır bölgesi, kuzeybatı eğimli açık deniz sırtları ve havzaları ile karakterizedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.