Peynir, süt proteini kazeinin pıhtılaştırılmasıyla çeşitli tat, doku ve formlarda üretilen bir süt ürünüdür. Genellikle inek, manda, keçi veya koyun sütünden elde edilen proteinler ve yağdan oluşur. Üretim sırasında süt genellikle asitlendirilir ve kazeinin pıhtılaşmasını sağlamak için peynir mayası enzimleri veya benzer aktiviteye sahip bakteriyel enzimler eklenir. Katı lorlar, daha sonra sıvı peynir altı suyundan ayrılır ve preslenerek bitmiş peynir haline getirilir. Bazı peynirlerin kabuğunda, dış katmanında veya tamamında aromatik küfler bulunur.
Höşmerim ya da Hoşmerim, Marmara başta olmak üzere Ege, İç Anadolu bölgelerinde üretilen bir çeşit irmik helvasının adıdır; Türkiye'nin bazı illerinde ise un helvasına höşmerim denilmektedir. Rize'de ve diğer bazı Doğu Karadeniz yörelerinde de Kaymaklı taze süt süzgeçle süzülerek bir tavaya boşaltılır. Sonrasında tavaya mısır ununun, peynir ve tuzun eklenmesiyle Hoşmerim-Hoşmer (Höşmerim-Höşmer) yapılır. Doğu Karadeniz'de geleneksel olarak güneş duasına çocuklarca çıkıldıktan sonra evlerden toplanılan un, yağ, tuz, süt gibi yiyeceklerden helva ve höşmer yapılıp yenir.
Kaymak, sütün yağını yoğunlaştırarak elde edilen bir krema ürünüdür. Sütü hafif ateşte çalkalayarak veya belli bir soğuklukta bırakarak elde edilen koyu ve yağlı özdür.
Küp peyniri, İç Anadolu Bölgesi ve Doğu Anadolu bölgesinde, hemen hemen tüm illerde geleneksel olarak üretilen bir peynir türü. Bir kısım bölgelerde çömlek peyniri adıyla bilinir.
Van otlu peyniri Van yöresine ait, Anadolu'nun otlu küp peynirlerindendir. Van otlu peyniri Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.
Kelecoş, bir yemek türüdür. Türkiye'de Erzurum, Iğdır, Sivas veya Elazığ yörelerine ait olduğu iddia edilmektedir. Ancak hangi yöreye ait olduğu ile ilgili bir kaynak bulunmamaktadır. Bazı Doğu Anadolu Bölgesi şehirlerinde de yapılmaktadır.
Kaşar, koyun, inek veya keçi sütünden yapılan sarı renkli sert bir peynirdir. Türkiye ve Yunanistan'da yenir.
Tulum peyniri, tulum içinde saklanarak olgunlaştırılan, Türkiye'nin çeşitli yörelerine özgü peynirlere verilen ad.
Mozzarella dünyaca tanınan bir tür peynirdir. Peynir genellikle dilimlenmiş olarak servis edilir. Mozzare sözcüğü, İtalyancada "kesmek" anlamına gelmektedir.
Peynir helvası, bir çeşit helvadır.
Yoğurt, besin değeri yüksek, laktik asit fermantasyonu sonucunda elde edilen ve canlı laktik asit bakterileri içeren fermente bir süt ürünüdür. Lactobacillus bulgaricus ve streptococcus thermophilus sütten yoğurt yapmak için kullanılan birkaç bakteri türünden biridir. Ek olarak, diğer lactobacillus ve bifidobakteriler bazen yoğurdun kültürü sırasında veya sonrasında eklenir. Yoğurt katı veya sıvı (içme) kıvamında, şekerli, ekşi tatlarında, meyveli, sebzeli, çikolatalı, vanilyalı ve başka tatlarda mevcuttur. Bunun dışında da yoğurdun çeşitleri bulunmaktadır. Örneğin; süzme yoğurt yaygın olarak meze yapımında kullanılmaktadır. Yoğurt ile yapılan pek çok yemek ve içecek türü vardır, ayran, cacık ve keş bunlardan bazılarıdır.
Çerkes mutfağı, Çerkeslere özgü yemek pişirme tarzıdır. Çerkes yemekleri (шхынхэр) daha çok et ve süt ürünleri ağırlıklıdır. Çerkesler ekmeği az kullanırlar. Çerkesleri/Adığeleri tanıtan yemekler şıpsı-p’aste ile şelame-halıjo’dur. Adiğelerin geleneksel yemekleri et, tahıl ve süt yemeklerinden oluşur. Çerkeslerde yemeğe başlamadan, sofra büyüğünün bir konuşma (dua) yapması adettir.
Romanya mutfağı, geleneksel olarak en çok Türk mutfağından, daha sonra da Avusturya, Alman, Yunan ve Macar mutfaklarından etkilenmiştir. Köfteler, çorbalar, dolmalar, tatlılar, salatalar dört yüzden yıldan fazla egemenliği altında kaldıkları Osmanlı İmparatorluğu'nun yemeklerine çok benzer. Alkollü içkilerden en çok şarap içilir. Romanya şarabı, dünyada en çok üretilen ilk on arasındadır. Bira da tercih edilen alkollü içkilerdendir.
Burrata, inek veya manda sütü kullanılarak Mozzarella ve kaymaktan yapılan, İtalya`nın Pulya bölgesi kökenli, çok yumuşak ve kremsi dokuya sahip taze peynirdir.
Tire çamur peyniri bir çeşit peynirdir.Tire, Bayındır, Ödemiş yöresine aittir.İnek, koyun, keçi sütünden imal edilir. Lor peynirinin olgunlaştırılmış teneke tulum peyniri salamurasının karıştırılması ile üretilir. Peynire %2-3 civarında tuz ilave edilerek yoğrulur. Deri tuluma dizilen kat kat tulum peynirinin arasına konulan tuzsuz lor, birlikte fermente olup yumuşuyor ve çamur peynirine dönüşüyor. Tire çamur peyniri sürülebilir kıvamlı peynirdir. Türk patent kurumu tarafından coğrafi işaret almayı bekleyen bir peynirdir.
Kandirif peyniri (Kandirif mangal peyniri) veya Gandirif peyniri, Erzurum'un Olur ilçesi Kekikli mahallesine has kızartmalık bir çeşit peynirdir. Coğrafi işaret ve tescil belgesi alınması amacıyla Türk Patent Enstitüsüne başvuruda bulunulmuştur.
Aho peyniri, bir çeşit peynirdir. Aho peyniri, adını Trabzon ilinin Araklı ilçesine bağlı Ayvadere (Aho) köyünden almıştır. Aho peynirinin ticari amaçla üretimi ise Bayburt, Gümüşhane, Trabzon'un Sürmene, Çaykara ve Araklı'nın bazı köylerinde yapılmaktadır. Aho peyniri, kaymağı alınan sütün ateşte pişirilerek kestirme adı verilen yöntemle elde edilen süt mincisinin taze kolot peyniri ile karıştırılıp tuzlanmasının ardından 2-3 gün olgunlaşmaya bırakılmaktadır. Ardından çuvallara konulan Aho peyniri, Zigana'da bulunan yaylalarda 2-3 ay bekletilmektedir.
Külek Peyniri; Trabzon, Araklı, Tonya, Çaykara, Of, Artvin, Rize, Posof'ta üretilen peynirdir. İnek sütünden yapılır. Külek denilen ahşap fıçılarda hazırlanır.
Dil peyniri bir çeşit peynirdir. Kars ve Erzurum yöresinde üretilir. Genellikle inek sütünden üretilse de koyun sütü ile de üretilebilir. Tam yağlı bir peynir çeşididir. Lifli, tel tel ayrılan bir peynirdir.Tadı kaşar peynirine benzer fakat kaşar peynirine göre daha yumuşaktır. Künefe yapımında künefe peynirine alternatif olarak kullanılan bir peynirdir.
Pestigen bir çeşit konsantre yoğurt veya peynirdir. Bingöl, Elazığ, Erzurum ve Tunceli bölgesinde yapılmaktadır. Rengi kirli beyazdır. Az yağlı ve yumuşak kıvamlıdır. Pestigene benzer ürünler Sivas çevresinde yapılan pestükandır. Diğer bir benzer ürün kuruttur.