İçeriğe atla

Tomahawk

Tomahawk

ABD donanmasına ait havada bir BGM-109 Tomahawk füzesi, Kasım 2002
Çeşidi Uzun menzilli, tüm hava koşulları için, ses altı seyir füzesi
Gemisavar füzesi[1](Block V)
Denizaltından fırlatılan seyir füzesi
Kara hücum füzesi
Karadan karaya füze[2]
Uyruğu Amerika Birleşik Devletleri
Kullanıcılar Amerika Birleşik Devletleri Donanması, Kraliyet Donanması (halen)

Avustralya Kraliyet Donanması,[3] Kanada Kraliyet Donanması[4](gelecekte)

Üretim tarihi
Üretici General Dynamics (İlk üreten şirkettir)
McDonnell Douglas
Hughes Aircraft şirketi
Raytheon Missiles & Defense şirketi
Birim maliyeti *$1.87M (FY2017)[5] (Block IV)
  • $2M (FY2022)[6] (Block V)
Üretildiği tarih 1983–günümüze
Özellikler
Uzunluk Güçlendiricisiz: 18 ft 3 in (5,56 m)

Güçlendirici ile: 20 ft 6 in (6,25 m)

Patlama mekanizması TLAM Blok III'ten beri FMU-148, diğerleri ise özel uygulamalar içindir
Motor Williams International F107-WR-402 turbofan
TH-dimer yakıt kullanarak
ve katı yakıtlı roket motor güçlendiricili
Kanat genişliği 8 ft 9 in (2,67 m)
Seyir irtifası 98-164 ft (30-50 m) yer seviyesinin üstünde[7]
Platform dikey fırlatma sistemi (VLS), Torpido tüpü, Yüzey gemileri, denizaltılar, Taşıyıcı kurmalı fırlatıcılar


Tomahawk, tam adı BGM-109 Tomahawk, (kısa tam adı: Tomahawk Land Attack Cruise Missile, TLAM) stratejik bir seyir füzesidir.

Denizden karaya, denizaltıdan karaya, karadan karaya ve denizden denize (farklı bir aktif radar güdüm alt sistemi kullanılarak) olmak üzere çeşitli tipleri vardır.

Tomahawk füzesi, havadan karaya atılan AGM-86 ALCM/CALM seyir füzesi ile paralel geliştirildi. Her iki füzenin de birçok parçası ortaktır.

Tomahawk, ABD Donanması ile yapılan sözleşme ile Laurel, Maryland yakınlarındaki Johns Hopkins Üniversitesi'nin Uygulamalı Fizik Laboratuvarı'nda James Walker tarafından yönetilen projede tasarlandı ve önceleri 1970'lerde General Dynamics tarafından üretildi.

Deniz üstü harp platformundan fırlatılabilen orta ila uzun menzilli, alçak irtifalı füze olması istenmişti ve çok çeşitli harp başlığı, güdüm ve ve menzil yetenekleriyle modüler bir tasarımı vardı.

Asıl Tomahawk tasarımın tanıtılmasından bu yana, geleneksel ve nükleer silahlı havadan, deniz altından ve karadan fırlatılan çeşitler de dahil, TLAM'ın en az altı çeşidi ve birçok geliştirilmiş modeli yapıldı.

Üreticileri

1992-1994 arası McDonnell Douglas Corporation, Tomahawk füzelerinin tek tedarikçisiydi ve Block II ve Block III Tomahawk füzelerini ve birçok Tomahawk'ı Block III özelliklerine göre yeniden üretti.[8]

1994 yılında Hughes, Tomahawk füzelerinin tek tedarikçisi olmak için McDonnell Douglas Aerospace'i geride bıraktı.

2019 itibarıyla hizmetteki tek model Raytheon Missiles & Defense firması tarafından üretilen ve nükleer olmayıp denizden atılan modeldi.[9]

Maliyeti

Tomahawk füzesinin Birim maliyeti 1.4 milyon dolardır. Halen geliştirilen Taktik Tomahawk füzesinin 500 bin dolara mal olacağı açıklanmıştır.

Fırlatma sistemleri

Her füze, nakliye ve depolamada kendisini koruyan ve fırlatma borusu görevi yapan basınçlı metal bir kapta depolanır ve fırlatılır.[10] Bu kaplar, üzerine kurulan Zırhlı Kutu Fırlatıcı'larda (ABL) raflara yerleştirildi ve dört yeniden etkinleştirilen Iowa-sınıfı savaş gemileri USS Iowa, USS New Jersey, USS Missouri ve USS Wisconsin BB-64 6 ‘e yerleştirildi. ABL'ler ayrıca sekiz sclass Spruance destroyer, dört sclass Virginia kruvazer ve nükleer kruvazör USS Long Beach CGN-9 6 üzerine kuruldu. Bu kaplar ayrıca diğer su üstü gemilerinde dikey fırlatma sistemlerinde (VLS), daha sonraki Los Angeles sınıfı denizaltı ve sclass Virginia denizaltı kapsül fırlatma sistemlerinde (CLS) ve denizaltıların torpido tüplerinde bulunur. Tüm ABL donanımlı gemiler hizmet dışı bırakılmıştır..

Denizaltından fırlatılan füzeler için (UGM-109'lar olarak adlandırılır), gaz basıncıyla (dikey olarak VLS aracılığıyla) veya su darbesiyle (yatay olarak torpido tüpü aracılığıyla) fırlatıldıktan sonra, bir katı yakıt güçlendirici füzeyi itmek ve sudan çıkarmak için ateşlenir.[11]

Uçuş gerçekleştikten sonra, füzenin kanatları kalkmak için açılır, hava kepçesi açığa çıkar ve turbofan motoru seyir uçuşu için kullanılır. Su üzerinde, Tomahawk önceden ayarlanmış bir rotayı izlemek için atalet kılavuzluğu veya GPS kullanır; karadayken, füzenin güdüm sistemi arazi kontur eşleştirmesi (TERCOM) tarafından desteklenir. Terminal kılavuzu, Dijital Manzara Eşleştirme Alanı Korelasyonu (DSMAC) sistemi veya GPS tarafından sağlanır ve yaklaşık 10 metrelik bir dairesel hata olası üretilir.

Tomahawk Silah Sistemi füze, Tiyatro Görev Planlama Merkezi (TMPC)/Suda Planlama Sistemi ve Tomahawk Silah Kontrol Sistemi (yüzey gemilerinde) veya Savaş Kontrol Sisteminden (denizaltılar için) oluşur.

Tomahawk füzeleri, alçak irtifadan yeryüzüne paralel hareket uçar, engellerin çevresinden dolanır ve radara yakalanmazlar.[12]

Tomahawk füzesinde Üç kademeli güdüm sistemi vardır.

  • Füze ilk aşamada belirli bir bölgeye ataletsel seyrüsefer güdümü ile yaklaşır. Bu güdüm sistemi deniz ya da çöl gibi belirsiz ya da değişken coğrafi alanlardan yapılan atışlarda önemlidir.
  • Ara aşamada Tomahawk yeryüzü referanslı güdüm (TERCOM) ile üzerinden geçtiği bölgedeki coğrafi yüksekliği belleğindeki bilgi ile karşılaştırarak seyreder.
  • Son aşamada ise Tomahawk ulaştığı noktadaki hedef görüntüyü hafızasındaki dijital resimlerle karşılaştırarak hedefini bulur. (DSMAC)
  • Yeni nesil BLOK III füzelere Küresel Konumlandırma Sistemi (GPS) ile hedefe yönelme yeteneği de kazandırıldı.

Kütlesi ve hızı

Fırlatma motoru ile birlikte kütlesi 1440 kg'dır. Fırlatma motoru hariç kütlesi 1190 kg'dır. Menzili 600 deniz mili (>1100 km)dir. Ortalama uçuş hızı ise 880 km/saat'tir.

Harp başlıkları

1000 libre (450 kg) ağırlığında Tomahawk füzelerinde şu harp başlıkları vardır:

  • Delici/nüfuz edici (Bullpup) - C tipi füzelerde
  • Bombacıklı - D tipi füzelerde
  • 200 kt gücünde W-80 nükleer başlık - A tipi füzelerde
  • WDU-36 harp başlığı

Kullanıldığı savaşlar

Tomahawk, ilk defa 1991 yılında Körfez Savaşı'nda kullanıldı. ABD Deniz Kuvvetleri'nin yaptığı atışlarda 297 fırlatma görevi verilmiş, atış için yüklenen füzelerin 7'si teknik sorunlar sebebiyle fırlatıcıyı terk edemedi. Atılan 290 füzenin 242'si hedefi vurdu.

1993, 1996, 1998 ve 2003 yıllarında da Irak'a karşı kullanılan Tomahawk füzeleri, Sırp Cumhuriyeti'ne (1995 Kararlı Güç Harekatı), Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'ne (1999 Müttefik Gücü Harekatı), Afganistan'a (2001 Sonsuz Özgürlük Harekatı) ve 2017’de Suriye Humus şehrindeki Şaryat Hava Üssü'ne yönelik bombardımanlarda da kullanıldı.

Tomahawk, en son ABD Donanmasınca Suriye'ye yönelik 2018 füze saldırılarında, Suriye kimyasal silah tesislerini hedef alan 66 füze fırlatıldığında kullanıldı.[13]

Kullanıcıları

2016 yılında ABD Savunma Bakanlığı, 202.3 milyon dolara 149 Tomahawk Block IV füzesi satın aldı.[5]

ABD dışında sadece İngiltere'ye satışı yapıldı.

Kaynakça

  1. ^ "US Navy set to receive latest version of the Tomahawk missile". 17 Mart 2021. 
  2. ^ "The Army Plans to Fire Its Version of the Navy's SM-6 Missile from This Launcher". 8 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2022. 
  3. ^ "Australia to Buy Tomahawk Cruise Missiles, Will Get at Least Eight Nuclear Submarines". 10 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2022. 
  4. ^ "Canada's New Frigate Will be Brimming with Missiles". 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2022. 
  5. ^ a b "United States Department Of Defense Fiscal Year 2017 Budget Request Program Acquisition Cost By Weapon System" (pdf). Office Of The Under Secretary Of Defense (Comptroller) / Chief Financial Officer. January 2016. s. 63. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Nisan 2022. 
  6. ^ "Anti-Ship Missiles Top Marines $2.95B Fiscal Year 2022 Wishlist". 2 Haziran 2021. 10 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2022. 
  7. ^ Tomahawk cruise missiles proved to be difficult targets for Russian electronic warfare systems 11 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Navyrecognition.com, 18 April 2017
  8. ^ Schlueter, Jim (9 Mart 1993). "McDonnell Douglas delivers its first Tomahawk cruise missile with Block III improvements" (Basın açıklaması). St. Louis: McDonnell Douglas Aerospace. PRNewswire. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2019. 
  9. ^ Kristensen, Hans. "US Navy Instruction Confirms Retirement of Nuclear Tomahawk Cruise Missile – Federation Of American Scientists". 8 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2021. 
  10. ^ GAO (October 1997). Test and evaluation impact of DOD. DIANE Publishing. ISBN 978-1428979291. 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2013. 
  11. ^ "AGM-109/BGM-109 Tomahawk". Forecast International. January 2007. 15 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2019. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2017. 
  13. ^ "Tomahawk Cruise Missile | Raytheon". www.raytheon.com. 18 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Füze</span> çeşitli güdüm sistemleri ile hedefe yönelen karmaşık silah sistemi

Füze, genellikle bir sevk maddesi, jet motoru veya roket motoruyla desteklenen, kendi kendine hareket edebilen, havada giden menzilli bir silahtır.

<span class="mw-page-title-main">LGM-30 Minuteman</span>

LGM-30 Minuteman, ABD yapımı kıtalararası balistik füze. Dağınık tertipteki sabit beton mevzilerde ve Demiryolu trenlerinde seyyar olarak kullanılan, nükleer harp başlığı ile teçhiz edilmiş, üç kademeli, katı yakıtlı, benzer balistik füzelerden daha basit, daha küçük ve hafiftir ve yüksek derecede otomatik, uzak harekâtta bulunacak şekilde imal edilmiştir. LGM-30 Minuteman III sürümü çok sayıda bağımsız olarak hedeflerine yöneltilebilen dönüş bölmeleri bırakabilir ve bunların nüfuz etme gücü hedeflere etkili olur. Amerika'da karada üslenmiş tek kıtalararası balistik füzesidir.

<span class="mw-page-title-main">MIM-23 Hawk</span> Raytheon tarafından geliştirilen, orta menzilli hava savunma sisteml

Raytheon tarafından geliştirilen sistem, orta menzil hava savunma sistemlerinin en etkililerindendir. Orta menzil hava savunma sistemi olmasına rağmen alçak irtifa hedefleri için uyarlanmıştır. Açık adı "Homing Allthe way to Kill" dir. Standart lançerinden üç füze taşımaktadır. Improved (Geliştirilmiş)-HAWK`ın motor perfomansı artırılmış, elektronik harbe karşı korunması da en üst düzeye çıkarılmıştır. Azami menzil 35 km ve azami irtifası ise 18 km`dir. 1982`de bir İsrail I-HAWK Füzesi, 21 km irtifadaki bir MIG-25 düşürmüştür. X-band radar güdümlü olarak yönlendirilen I-HAWKìn harp başlığı 54 kg ağırlığında olup parça ve infilak tesirlidir. Bugüne kadar 36.000 adet üretilen füzelerin 11.800 adedi NATO ülkeleri envanterine alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Harpoon</span> sabit kanatlı hava araçları, gemi veya denizaltı platformlarından atılabilir saldırı füzesi

Harpoon, sabit kanatlı hava araçları, gemi veya denizaltı platformlarından atılabilir saldırı füzesidir. Hedefi ise fırkateyn, hücumbot gibi su üstü unsurlardır. Güdüm yolu (waypoint) doğrultusunda istenilen yönden istenilen yere saldırı gerçekleştirebilir. Radar ile hedefini arar ve tespit eder.

<span class="mw-page-title-main">Sea Sparrow</span> NATO Donanmasının standart Gemi Konuşlu Kısa Menzilli Hava Savunma Füzesi

RIM-7, NATO Donanmasının standart Gemi Konuşlu Kısa Menzilli Hava Savunma Füzesi'dir

<span class="mw-page-title-main">Balistik füze</span> nükleer, kimyasal, biyolojik başlık taşıyabilen uzun menzilli güdümlü veya güdümsüz füzedir

Balistik füze, nükleer, kimyasal, biyolojik başlık taşıyabilen uzun menzilli güdümlü veya güdümsüz füzedir. Bu füzeler tek bir nükleer başlık taşıyabilecekleri gibi, birden fazla başlık taşıyarak bu başlıkları farklı hedeflere yollayabilirler. Bu silahlar, motorlu uçuşta aerodinamik olarak yönlendirilen seyir füzelerinden farklı bir kategoridedir.

<span class="mw-page-title-main">Havadan karaya füze</span>

Havadan karaya füze tabiri askeri uçaklar tarafından fırlatılan, kara ve deniz hedeflerine karşı kullanılan füzelere verilen genel addır. Süzülen bombalara çok benzeseler de bu bombaların sahip oldukları itiş sistemleri vardır. Bu sistemler içerisinde en çok kullanılan türleri roket ve jet motorlarıdır. Bu motorlar silaha kısa ve uzun menzil sağlamaktadır. Bunun yanında Sovyetler tarafından geliştirilen bazı füzelerde kullanılan ramjet sistemi, füzeye hem uzun hem de yüksek uçuş hızı sağlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Seyir füzesi</span> Jet motorundan faydalanan güdümlü, antigemi füze sistemidir

Seyir füzesi kaldırıcı kuvvet olarak kanatçıklarının yardımıyla havanın dinamik yapısından, sürüklenmeyi dengelemek için de çekiş kuvvetlerinden bunun içinde jet motorundan faydalanan güdümlü bir füze sistemidir. Kruz füzesi genel olarak içerisinde klasik patlayıcı veya nükleer bomba bulunan savaş başlıklarını yüzlerce kilometre taşımak üzere tasarlanmıştır. Gelişmiş kruz füzeleri süpersonik veya yüksek sesaltı hızla ilerleyen, kendi kendine sevk edebilen, radara yakalanmamak için çok alçak irtifadan uçabilen araçlardır. Genel olarak bu araçlar savaş başlığı taşımaları ayrıca keşif veya gözetleme değil saldırı amacı taşıdıklarından insansız hava aracı sınıfına girmezler.

<span class="mw-page-title-main">Kablo güdümlü füze</span> Hedefe atılan mühimmat

Kablo güdümlü füze, hedefini bulmak için gerekli koordinatları kablo yardımıyla alan bir güdümlü füze sınıfıdır. Operatör füzeyi ateşlediği andan, füze hedefini vuruncaya kadar geçen sürede füzenin rotasındaki düzeltmeler kablo yardımıyla iletilir. Uçuş esnasında kablo makara düzeneğinden açılarak uzar. Bu sistem en çok tanksavar füzelerinde kullanılmaktadır. Bu sistemin en kötü özelliği azami menzilinin kablonun uzunluğu ile sınırlı olmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">MIM-104 Patriot</span> Amerikan menşeli yüksek irtifa uzun menzilli hava savunma sistemi

MIM-104 Patriot, uçaklara, seyir füzelerine ve taktik balistik füzelere karşı koruma sağlamak üzere tasarlanmış uzun menzilli, her irtifada, her türlü hava koşuluna uygun bir hava savunma sistemidir. Amerika Birleşik Devletleri merkezli bir savunma ve havacılık şirketi olan Raytheon Technologies tarafından üretilmektedir. Öncelikle Amerika Birleşik Devletleri ve dünyadaki diğer bazı ülkeler tarafından kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">AIM-54 Phoenix</span> Sadece F-14 Tomcat uçağında kullanılan ABD yapımı uzun menzilli havadan havaya füze

AİM-54 Phoenix, ABD tarafından yapılan radar güdümlü uzun menzilli hava-hava füzesidir.

<span class="mw-page-title-main">Chungmugong Yi Sunshin sınıfı muhrip</span>

Chungmugong Yi Sunshin sınıfı muhrip, Güney Kore'ye ait çok amaçlı muhrip sınıfı.

<span class="mw-page-title-main">AGM-88 HARM</span>

AGM-88 HARM Amerikan Raytheon firması tarafından üretilen bir havadan karaya taktik saldırı füzesidir. İlk olarak Texas Instruments tarafından geliştirilen HARM füzesi, radar sistemlerinden yayılan sinyallere odaklanabilmekte ve böylelikle özellikle düşman uçaksavar sistemlerine karşı doğrudan saldırı gerçekleştirilmesine olanak sağlamaktadır. Daha önce aynı amaçla geliştirilmiş olan AGM-45 Shrike ve AGM-78 Standard füzelerinin yerine geçen HARM füzesi, Texas Instruments firmasının silah sistemleri departmanının Raytheon tarafından satın alınmasını takiben bu firma tarafından geliştirilip üretilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Karadan havaya füze</span> karadan fırlatılan ve hava araçları veya diğer füzelere karşı kullanılan füzeler

Karadan havaya füze veya uçaksavar füzesi, karadan fırlatılan ve hava araçları veya diğer füzelere karşı kullanılan füzelere verilen genel addır.

Atmaca, ROKETSAN tarafından geliştirilmekte olan azami olarak 220–280 km menzilli gemisavar ve/veya seyir füzesi.

<span class="mw-page-title-main">Eurosam</span>

Eurosam GIE, Avrupalı bir hava savunma füzesi üreticisidir. Eurosam, Haziran 1989'da Famille de missiles Sol-Air Futurs'un geliştirilmesi için kuruldu. Eurosam başlangıçta Aérospatiale, Alenia ve Thomson-CSF arasında bir ortak girişimdi. Artık Aérospatiale, MBDA'nın bir parçasıdır. Thomson CSF artık Thales Group'tur. Böylece Eurosam, MBDA Fransa ve İtalya (%66) ve Thales Group'a (%33) aittir.

Roketsan Çakır, Türk roket ve füze üreticisi Roketsan tarafından tasarlanan 150 km'den daha fazla menzile sahip kara, deniz ve hava platformlarından atılabilen yeni nesil seyir füzesidir. 31 Mart 2022 tarihinde ROKETSAN Ankara Lalahan tesislerinde yapılan lansman ile tanıtılmıştır. Aynı gün ROKETSAN Twitter adresi üzerinden füzeye ilişkin bir video paylaşılmıştır. Füze, 9 Temmuz 2024 tarihinde seri üretime girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Aster (füze ailesi)</span>

İlk başlarda Aster 15 ve Aster 30'dan oluşan Aster füze serisi, bir Fransız-İtalyan ortak yapımı dikey olarak fırlatılan karadan havaya füze ailesidir. "Aster" adı, "Aérospatiale Terminale" ve Asterion adlı efsanevi Yunan okçudan gelmektedir. Aster, bir Avrupa konsorsiyumu olan Eurosam tarafından üretilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Taurus KEPD 350</span>

Taurus KEPD 350, EADS şirketi tarafından geliştirilen bir Alman havadan fırlatılan seyir füzesidir. İlk olarak 2005 yılında tanıtılmıştır ve 2007 yılından beri Alman ordusunda hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Naval Strike Missile</span>

Norveççe Nytt sjømålsmissil olarak da bilinen Naval Strike Missile (NSM), Kongsberg Defence & Aerospace tarafından gemisavar ve kara saldırısı operasyonlarında kullanılmak üzere geliştirilmiş bir füzedir. İngilizce pazarlama adı olan "Naval Strike Missile" daha sonra benimsenmiştir. NSM, 2022 yılı itibarıyla Norveç, Polonya, Malezya, Almanya, ABD (RGM-184 olarak bilinmektedir), Japonya, Romanya, Kanada, Avustralya ve İspanya tarafından kullanılmak üzere seçilmiştir. Buna ek olarak, NSM'nin Müşterek Taarruz Füzesi (JSM) adı verilen çok rollü, havadan fırlatılan bir versiyonu şu anda geliştirilmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.