İçeriğe atla

Tokuz Tabduz

Tokuz Tabduz (Tıva dil: Токуз Табдуз), Eski Türklerde bir soy veya boy adı.

Adı

Eski Türkçedeki sayı anlamındaki «Tokuz» adlı söz Eski Tıva Türkçesinde «Toguz» günümüz Tıva Türkçesinde «Tos» olarak geçer ve anlam olarak 9 sayısını verir. Tokuz Tabduz, dokuz Tabduz anlamına gelir, Tabduz sözünün anlamı bulunamamıştır.

Yurdu

Barık. Yenisey dolayı.

Yenisey Yazısı

E-5. Barık I.[1] Balbal ve taştaki yazılı kaynaklar Aldan Maadır adındaki Tıva Milli Müzesine taşınmıştır.

Yazıtın Latin transkripsiyonu:

  1. är ärdämi toquz tabduz ärdämig känč qoŋïm (?)
  2. öz jigän alp turan altï oγuš bodunda äŋ jägirmi altï älim qanïma adïrïldïm
  3. bäg ärkimä äsizimä adïrïldïm

Tıva Türkçesi çevirisi

  1. эр алдары Тогус Табдус алдарлыг дыңмаларым
  2. бодум Йиген Алып Туран мен. Алды Огуш чонда эң он алды харлыг элим хаанымдан адырылдым
  3. бег эргемден кударап адырылдым

Tıvaca Açıklamaları

  • qoŋïm = qonïm - чоок, төрел.[2] Känč — аныяк азы бичии кижи.

känč qoŋïm — «дыңмаларым» кылдыр таарыштыр очулдурган.

  • Алды Огуш дээрге алды аймак тыр. Тогус Табдус ол алды аймактың бирээзи хевирлиг. 2 дугаар одуругну литературлуг очулдурар болза мындыг

"бодум Йиген Алып Туран мен. Алды Огуш чонга он алды харлыымдан эгелеп бараан бооп чордум. Элим, хааным силерден адырылдым".

  • 3 дугаар одуругда Ärkimä деп сөстүң дөзү "erk" дээр сөс хевирлиг.[3]

Dipnotlar

  1. ^ Арын 95-96. E-5 (Барык I, Тува). // Тюркские Енисейские эпитафии: граматика, текстология. / И. В. Кормушин. [отв. ред Д, М. Насилов]; Ин-т языкознания РАН. — М.: Наука, 2008. — 342 с. — ISBN 978-5-02-036260-4
  2. ^ QONÏM — близкий; родственник (?). Арын 455, qol-qon. Академия наук СССР институт языкознания. // Древнетюркский словарь. Издательство «Наука» Ленинград, 1969 год.
  3. ^ ERK I сила, воля, могущество, власть. Арын 179, eri-erk. // Академия наук СССР институт языкознания. Древнетюркский словарь. Издательство «Наука» Ленинград, 1969 год.

İlgili yayınlar

  • И. В. Кормушин. Тюркские Енисейские эпитафии: грамматика, текстология. / И. В. Кормушин; (отв. ред. Д. М. Насилов); Ин-т языкознания РАН — М.:Наука, 2008. — 342 с. — ISBN 978-5-02-036260-4 (Rusça)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Murad Adji</span>

Murad Eskenderoviç Adjiev, Sovyet ve Rus bilim insanı, türkolog, araştırmacı yazar. Kadim Türklerin ana vatanı Altay'dan başlayan Büyük Kavimler Göçü tezinin müellifi. Coğrafyacı, Doktorasını iktisat alanında yapmıştır. Doçent. Kumuk kökenli.

<span class="mw-page-title-main">Yüz Kümül</span>

Yüz Kümül, Eski Türklerde bir boy adı.

<span class="mw-page-title-main">Tokuz Ogdamdam</span>

Tokuz Ogdamdam - Eski Türklerde tarihi bir soy veya boy adı ya da yer, yöre, bölge adı.

<span class="mw-page-title-main">Çikler</span>

Çik veya Çikler - Kök Türkler çağında tarihi bir soy veya boy adı.

<span class="mw-page-title-main">Azlar</span>

Az veya Azlar; antik dönem Orta Asya halkı. 8. yüzyıl Göktürk kaynaklarındaki Azlarla ilgili bilgiler ışığında onların günümüz Tuva’nın ve Moğolistan’ının batısı ile Tannu-ola Dağlarının kuzeyi-batısını kapsayan Ötüken’in kuzey batı bölgelerinde yaşadığı bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tölesler</span>

Töles veya Töliş (Eski Türkçe: 𐱅𐰇𐰠𐱀 / 𐱅𐰇𐰠𐰃𐰾, Eski Çince: 突利失 / 都呂施 / 突律佽 / 突例 Pehlevice: ṯwlyš), eski bir Türk boyu veya boy birliği.

<span class="mw-page-title-main">Kökmüş</span>

Kökmüş - Yenisey yazıtlarında adı geçen ve Eski Türkler çağında tarihi bir soy veya boy adı.

<span class="mw-page-title-main">Tülberler</span>

Tülber veya Tülüber — Eski Türk tarihindeki bir Türk boyu ya da soyu.