İçeriğe atla

Tokelau

Tokelau
Tokelau
Slogan
Tokelau Mo Te Atua
Yüce olanlar için Tokelau
Tokelau haritadaki konumu
Tokelau konumu
BaşkentYok[1]
En büyükAtafu
Resmî dil(ler)Tokelauca, İngilizce
DemonimTokelaulu
HükûmetMonarşi
• Monarşi
III. Charles
• Yönetici
Ross Ardern
• Hükûmet Başkanı
Kelihiano Kalolo
Tarihçe 
• Himaye
Haziran 1889
• Britanya kolonisi
29 Şubat 1916
• Yeni Zelanda'ya bağlanma
11 Şubat 1926
• Yeni Zelanda egemenliği
1 Ocak 1949
• Su (%)
önemsiz miktar
Nüfus
• Temmuz 2009 tahminî
1,425 (220..)
• 2006 sayımı
1.466
GSYİH (SAGP)1993 tahminî
• Toplam
1,5 milyon $ (227.)
• Kişi başına
1.035 $
Para birimiYeni Zelanda doları (NZD)
Zaman dilimiUTC+13
Trafik akışısol
Telefon kodu690
İnternet alan adı.tk

Tokelau, Polinezya ada öbeği içerisinde, Büyük Okyanus'un güneyinde, Yeni Zelanda'ya tam bağımlı bir bölgedir. Birçok küçük Okyanusya ülkesi gibi mercan adalardan oluşur. Tokelau resmî olarak bir başkente sahip olmayıp, her üç mercan adasının merkezî yerleşim yerleri bulunmaktadır.[2]

Tokelau, hem Yeni Zelanda hükûmeti hem de Tokelau hükûmeti tarafından ulus olarak kabul edilmektedir. Tokelau her üç yılda bir seçim gerçekleştiren özgür ve demokratik bir yapı olarak kabul edilmektedir. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, Tokelau'u Birleşmiş Milletler kendi kendini yönetemeyen bölgeler listesi'nde göstermektedir.

Etimoloji

Ülke ismi Polinezyacada kuzey rüzgârı anlamına gelmektedir. Ada kâşifler tarafından keşfedildiği süreçlerde Birleşik Adalar ya da Birleşik Grup olarak adlandırılmıştır.[3] 1946 yılında Tokelau Adası adını alan bölge, 9 Aralık 1976 yılında da isminde güncelleme yaparak günümüzde de kullanılan ismi olan Tokelau ismini resmî ismi olarak kabul etmiştir.

Coğrafya

Toplam üç mercan adasından oluşan Tokelau, en kuzeydeki Atafu mercan adası ile güneydeki Fakaofo adası arasındaki mesafe 200 km'nin altındadır. Her üç adanın oluşturduğu toplam yüzölçümü ise 10,8 km²'dir. Tokelau, bağlı bulunduğu Yeni Zelanda'nın kuş uçuşu yaklaşık 3700 km kuzeyinde yer almaktadır. Tokelau ile en yakın adatakımı olan Samoa'nın arasında 480 km bulunmaktadır. Tokelau coğrafî olarak, Samoa Adaları'nın kuzeyinde, Tuvalu'nun doğusunda, Phoenix Adaları'nın güneyinde, daha uzak mesafede bulunan Line Adaları'nın güneybatısında ve Cook Adaları'nın ise kuzeybatısında yer almaktadır. Swain adası kültürel olarak Tokelau ile birlikte Birleşik Adalar takımadalarına dahil edilen bir ada olmasına rağmen günümüzde siyasi olarak Amerika Birleşik Devletleri'nin denizaşırı bölgelerinden olan Amerikan Samoası'nın bir parçası konumundadır.

Adanın en yüksek noktasını herhangi bir ismi olmayan 5 m'lik yükselti oluşturmaktadır.[4] Tokelau şu üç mercan adasından oluşmaktadır:

Resim Mercan Adası Yüzölçümü
km²
Lagun
km²
Nüfus
(2016)[5][6][7]
Sayımda
bulunan
Atafu3,5 17 541 413
Nukunonu4,7 98 452 385
Fakaofo4,0 50 506 399
Tokelau 12,2 165 1499 1197

Nüfus

Tokelau nüfusu, ikisi Fakaofo'da, birer tanesi de Atafu ve Nukunonu'da olmak üzere toplam dört köyde yaşamaktadır. Tokelau'da yaşayanlar, bağlı oldukları Yeni Zelanda vatandaşı olarak kabul edilmektedir. Tokelau'da son olarak 2016 yılında yapılan resmî sayım sonuçlarına göre 1499 nüfus tespit edilmiştir. 2016 yılında yapılan sayımın ardından Tokelau'da 2011'de yapılan sayım sonuçlarına göre nüfusun %6,2 oranında artış sağlandığı gözlemlenmiştir. Bu artış ile adada yıllardır yaşanan nüfus azalma süreci kesintiye uğramıştır.[8]

Kaynakça

  1. ^ Tokelau resmî olarak bir başkente sahip değildir. Tokelau'yu oluşturan üç mercan adasının merkezî yerleşim yerleri bulunmaktadır.
  2. ^ "www.cia.gov - Tokelau hakkında bilgiler". 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  3. ^ "Tokelau hakkında bilgiler". 19 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2019. 
  4. ^ "Tokelau'a dair bilgiler". 14 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  5. ^ "Atafu atoll profile: 2016 Tokelau Census of Population and Dwellings" (PDF). Government of Tokelau – Tokelau National Statistics Office (İngilizce). 2017-03-13. s. 8.  11 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 11 Şubat 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2020. 
  6. ^ "Nukunonu atoll profile: 2016 Tokelau Census of Population and Dwellings" (PDF). Government of Tokelau – Tokelau National Statistics Office (İngilizce). 2017-03-13. s. 8.  27 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 27 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2022. 
  7. ^ "Fakaofo atoll profile: 2016 Tokelau Census of Population and Dwellings" (PDF). Government of Tokelau – Tokelau National Statistics Office (İngilizce). 2017-03-13. s. 8.  27 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 27 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2022. 
  8. ^ "Tokelau 2016 resmî sayım sonuçları" (PDF). 2 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Atlas'da Tokelau

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Niue</span> Büyük Okyanusta, Yeni Zelanda ile ilişkili devlet statüsüne sahip ülke

Niue, Polinezya ada öbeği içerisinde, Büyük Okyanus'un güneyinde yer alan, kendi kendine yöneten, bağımsız bir ülke olan ancak Yeni Zelanda ile ilişkili devlet statüsünde olan Okyanusya ada ülkesi. Niue'nin başkenti Alofi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Pasifik Adaları</span> Pasifik Okyanusu adalarından oluşan coğrafi bölge

Pasifik Adaları, Pasifik Okyanusu'ndaki adalardır. Üç büyük adalar grubu Polinezya, Mikronezya ve Melanezya'dır.

<span class="mw-page-title-main">Abaiang</span> Büyük Okyanusta Kiribatiye bağlı bir mercan adası

Abaiang, Büyük Okyanus'ta Gilbert Adaları'nda yer alan ve Kiribati'ye bağlı bir mercan adasıdır. Ada, Kuzey Gilbert Adaları'nda Büyük Okyanus'un ortabatısında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kuria Adası</span>

Kuria Adası, Büyük Okyanus'ta Gilbert Adaları'nda yer alan ve Kiribati'ye bağlı bir mercan adasıdır. Ada, Gilbert Adaları'nın ortasında yer almakta olup Buariki ve Oneeke adlı iki adacıktan oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Onotoa</span>

Onotoa, Büyük Okyanus'ta Gilbert Adaları'nda yer alan ve Kiribati'ye bağlı bir mercan adasıdır. Ada, Tamana'dan 65 km uzakta yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Abemama</span>

Abemama, Büyük Okyanus'ta Gilbert Adaları'nda yer alan ve Kiribati'ye bağlı bir mercan adasıdır. Ada, Tarawa'nın 152 km güneybatısında yer almaktadır. Kariatebike köyü adanın yönetim merkezi olarak hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Aranuka</span>

Aranuka, Büyük Okyanus'ta Gilbert Adaları'nda yer alan ve Kiribati'ye bağlı bir mercan adasıdır. Ada, Kuria Adası'nın 9 km güneydoğusunda yer almaktadır. Adaya Aranuka Havalimanı hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Butaritari</span>

Butaritari, Büyük Okyanus'ta Gilbert Adaları'nda yer alan ve Kiribati'ye bağlı bir mercan adasıdır. Ada, Gilbert Adaları'nın kuzey kısmında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Beru Adası</span>

Beru Adası, Büyük Okyanus'ta Gilbert Adaları'nda yer alan ve Kiribati'ye bağlı bir mercan adasıdır. Ada, Tabiteuea'nın 96 km doğusunda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Maiana</span> Kiribatiye bağlı bir mercan adası

Maiana, Büyük Okyanus'ta Gilbert Adaları'nda yer alan ve Kiribati'ye bağlı bir mercan adasıdır. Ada, Gilbert Adaları'nın ortasında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Marakei</span>

Marakei, Büyük Okyanus'ta Gilbert Adaları'nda yer alan ve Kiribati'ye bağlı bir mercan adasıdır. Ada, Gilbert Adaları'nın kuzey kısmında yer almaktadır. Adaya Marakei Havalimanı hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nikunau</span>

Nikunau, Büyük Okyanus'ta Gilbert Adaları'nda yer alan ve Kiribati'ye bağlı bir mercan adasıdır. Ada, iki kısımdan oluşmakta olup birbirlerine bir kıstak ile bağlanmaktadır. Adaya Nikunau Havalimanı hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nonouti</span> Kiribatiye bağlı bir mercan adası

Nonouti, Büyük Okyanus'ta Gilbert Adaları'nda yer alan ve Kiribati'ye bağlı bir mercan adasıdır. Ada, Gilbert Adaları'nın güney kısmında Tabiteuea'nın 38 km kuzeyinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tamana, Kiribati</span>

Tamana, Büyük Okyanus'ta Gilbert Adaları'nda yer alan ve Kiribati'ye bağlı bir mercan adasıdır. Ada, Gilbert Adaları'nın güney kısmında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Fakaofo</span>

Fakaofo, Büyük Okyanus'ta Tokelau Grubu'na bağlı bir mercan adası ve Tokelau'nun başkentidir. Ada, Tokelau'yu oluşturan üç mercan adadan biridir. Adanın yüzölçümü kara alanı bakımında 3 km² olup merkezi bir lagünü çevreleyen mercan resifinde bulunan adacıklarla birlikte yaklaşık 45 km²'dir.

<span class="mw-page-title-main">Atafu</span> Yeni Zelandada yerleşim birimi

Atafu, Büyük Okyanus'ta Tokelau'ya bağlı bir mercan adasıdır. Ada, Samoa'nın 500 km kuzeyinde yer almakta olup Tokelau'yu oluşturan üç mercan adadan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Nukunonu</span>

Nukunonu, Büyük Okyanus'ta Tokelau'ya bağlı bir mercan adasıdır. Ada, Tokelau'yu oluşturan üç mercan adadan biri olup en büyüğüdür.

Tokelauca veya Tokelau dili, Tokelau ve Amerikan Samoası'nda yer alan Swains Adası'nda konuşulan bir Polinezya dilidir. Dil, Tuvalyanca, Samoaca ve diğer Polinezya dilleriyle ilgilidir. Tokelauca, Tokelau'da İngilizce ile ortak bir statüye sahiptir. Yeni Zelanda'da 2.100, Tokelau'da 1.400 ve Swains Adası'nda 17'i kişi ile Tokelaucanın toplamda yaklaşık 3,640 konuşuru vardır. "Tokelau", kendi dilinde "kuzey-kuzeydoğu" anlamına gelir.

Tokelau hükûmet başkanı, genellikle kısaca Ulu olarak adlandıran, Polinezya ada öbeği içerisinde, Büyük Okyanus'un güneyinde, Yeni Zelanda'ya tam bağımlı bir bölge olan Tokelau'da her yıl adayı oluşturan üç atol olan Atafu, Fakaofo ve Nukunonu liderleri (Faipule) arasında değişen ofis. 6 Mart 2023'ten bu yana bu görevi Atafu atolü Faipule'si Kelihiano Kalolo yürütmektedir.

Kelihiano Kalolo, Tokelaulu siyasetçi.