İçeriğe atla

Tohum ve Toprak

Tohum ve Toprak
YazarOrhan Asena
İlk gösterim1963
ÜlkeTürkiye
Orijinal dilTürkçe
KonuGücü elinde tutanla onu güce kavuşturan arasındaki çatıışma
TürTarihi oyun
Zaman ve mekân1809, Topkapı Sarayı, İstanbul

Tohum ve Toprak , Orhan Asena'nın yazdığı, tarihî dram türünde üç perdelik bir tiyatro oyunudur.

1809 yılında Osmanlı padişahı II. Mahmut'un bir yeniçeri isyanı sonucu tahta geçmesi ile onu tahta geçiren Alemdar Mustafa Paşa'nın öldürülmesi arasındaki üç aylık sürede yaşanan olayları konu edinir. Gücü elinde tutanla onu güce kavuşturan arasındaki çatışmayı sergiler.

İlk kez 1963 yılında sahnelenmiştir.

Konusu

Birinci perdede 28 Temmuz 1809'dan itibaren 2 aylık sürede Topkapı Sarayı'nda yaşanan olaylar sergilenir. Alemdar Paşa'nın yeniden tahta çıkarmak istediği III. Selim öldürülür ve bunun üzerine yerine şehzade Mahmut getirilir; sadrazamlık makamına getirilen Alemdar, III. Selim'in başlattığı yenilikleri devam ettirmek için adamları ile birlikte ant içer. III. Selim’in katilleri sorgulanır. Onlardan birisi olan Bayburtlu Süleyman, sarayda yaşananlar ile ilgili “tohum ve toprak” benzetmesi yapar. Ona göre Alemdar da kendisi gibi bu saray toprağında yaşayamayacak bir tohumdur. Bayburtlu Süleyman’ın çözümlemesi, oyuna adını vermiştir. Alemdar Paşa, devleti bir bütün hâline getirmek için çabalar ve onun çabaları saray içinde tepki çeker. III. Selim’in karısı Ayşe Sultan, oğlunu tahta geçirmek için Alemdar’ı ortadan kaldırmayı planlar ve bunun için Kamertap adlı bir cariyeyi Alemdar’ı zehirlemekle görevlendirir.

İkinci perdede II. Mahmut'un egemenlik haklarının Alemdar Paşa yüzünden kısıtlandığı düşüncesi ile saray içinde duyulan rahatsızlık ortaya çıkar. Sarayda tedirginlik duyan Alemdar Paşa, sıkıntılarını Kamertap ile yalnız kaldığı kendi konağında unutabilmektedir.

Üçüncü perdede halk ayaklanır ve Alemdar Paşa'nın konağını sarar. Saraya haber verilir. Kendi egemenlik hakları ve Alemdar'ı kurtarmak arasında bir karar vermek zorunda kalan II. Mahmut, vicdanı ile hesaplaştıktan sonra Alemdar’ı yalnız bırakmaya karar vermiştir. Saraydan yardım gelmeyince Alemdar Paşa canını yardımcılarına emanet eder. Konakta yalnız kaldıklarında Kamertap ona aşkını söyler, gerçekleştirmediği cinayet girişiminden bahseder ve Paşa ile birlikte ölüme gider. Ayaklanmacılar içeri girince Alemdar Paşa konağı havaya uçurur. Sarayında gelişmelere ilişkin haber bekleyen II. Mahmut, asilerin durmadıklarını, saraya doğru geldiklerini öğrenince olayları bastırmak için büyük bir kıyım başlatır ve perde iner.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sokollu Mehmed Paşa</span> 36. Osmanlı sadrazamı

Sokollu veya Sokullu Mehmed Paşa, I. Süleyman döneminde Osmanlı donanmasının Kaptan-ı Deryalığı ve yine I. Süleyman, II. Selim ve III. Murad dönemlerinde 14 yıl Osmanlı Devleti'nin sadrazamlığını yapmış Osmanlı devlet adamıdır. I. Süleyman'ın son sadrazamı olmuştur. Hem Osmanlı İmparatorluğu'nun zirvede bulunduğu dönemi simgelemesi itibarıyla hem de icraatları, projeleri ve kişiliği sayesinde en önemli Osmanlı sadrazamlarından biri kabul edilir. II. Selim'in damadı ve Esmehan Sultan'ın eşidir.

<span class="mw-page-title-main">II. Mahmud</span> 30. Osmanlı padişahı (1808–1839)

II. Mahmud, 30. Osmanlı padişahı ve 109. İslam halifesidir. Osman Gazi ve Sultan İbrahim'den sonra Osmanlı Hanedanı'nın üçüncü ve son soy atasıdır. Son altı Osmanlı padişahından ikisi onun oğlu dördü ise torunudur.

<span class="mw-page-title-main">IV. Mustafa</span> 29. Osmanlı padişahı (1807–1808)

IV. Mustafa, 29. Osmanlı padişahı ve 108. İslam halifesidir. Babası I. Abdülhamid, annesi Ayşe Sineperver Sultan'dır.

<span class="mw-page-title-main">III. Selim</span> 28. Osmanlı padişahı (1789–1807)

III. Selim, divan edebiyatındaki mahlasıyla İlhami, 28. Osmanlı padişahı ve 107. İslam halifesidir.

<span class="mw-page-title-main">II. Selim</span> 11. Osmanlı padişahı (1566–1574)

II. Selim, Sarı Selim veya Sarhoş Selim, 11. Osmanlı padişahı ve 90. İslâm halîfesidir. Kânûnî Sultan Süleyman ve Hürrem Sultan’ın oğludur. Kardeşi Bayezid’e karşı Konya’da yapılan ve tarihte Konya Şehzâdeler Muharebesi olarak yer edinen savaşı kazanarak, babasının desteğini aldı. Babasının ölümü üzerine, hayattaki tek oğlu olarak 24 Eylül 1566 tarihinde on birinci padişah olarak tahta geçti. Padişahlığı sırasındaki ilk sefer batı yönlü yapıldı. Ülke sınırları Orta Avrupa’ya kadar genişledi. Kıbrıs, Tunus, Yemen ve Fas kayıtsız şartsız teslim olanlar arasındaydı. Ülkesinin denizlerde de egemenliğini genişleterek, deniz egemenliğine önem verdi.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu yükselme dönemi</span> Osmanlı İmparatorluğunun altın çağı olarak kabul edilen tarihî dönem (1453–1683)

Osmanlı İmparatorluğu yükselme dönemi, Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş döneminden (1299-1453) sonra geldiği kabul edilen dönemdir. 29 Mayıs 1453 tarihinde İstanbul'un Fethi ile başladığı kabul edilen bu olgunluk döneminin ne zaman sona erdiğiyle ilgili farklı görüşler bulunmaktadır. Osmanlı aydını Kâtip Çelebi, imparatorluğun bu döneminin 1593'te Celâlîlerin ortaya çıkmasına kadar sürdüğünü belirtirken, Naîmâ ise 1683'teki Viyana bozgununu bu dönemin bitişi ve yeni bir dönemin başlangıcı olarak ilan eder.

Çelebi Mustafa Paşa IV. Mustafa saltanatında, Kabakçı Mustafa İsyanı döneminde, 18 Haziran 1807 - 28 Temmuz 1808 tarihleri arasında bir yıl bir ay on gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Alemdar Mustafa Paşa</span> 163. Osmanlı sadrazamı

Alemdar Mustafa Paşa veya Bayraktar Mustafa Paşa, II. Mahmud saltanatında 29 Temmuz 1808 - 15 Kasım 1808 tarihleri arasında üç ay on sekiz gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. Bazı kaynaklar, Arnavut kökenli olduğunu bildirir.

Çavuşbaşı Memiş Paşa, II. Mahmut saltanatında 15 Kasım 1808 - 1 Ocak 1809 tarihleri arasında bir ay dokuz gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Vaka-i Hayriye, 16 Haziran 1826 tarihinde, İstanbul'da Osmanlı Padişahı II. Mahmut tarafından Yeniçeri Ocağının topa tutularak yok edilmesi ve sağ kalanların ise 16-17 Haziran'da idam edilmesi ile sonuçlanan olaylara verilen isimdir.

Kadı Abdurrahman Paşa Karaman valisi ve Osmanlı Devletinin Islahat döneminde önemli görevlerde bulunmuş bir devlet adamı.

Sekban-ı Cedid, II. Mahmud tarafından daha önceki Nizam-ı Cedid Ordusu model alınarak kurulmuş kısa ömürlü bir Osmanlı ordusudur.

<span class="mw-page-title-main">Sened-i İttifak</span> Osmanlıda bir antlaşma (1808)

Sened-i İttifak, Osmanlı Sadrazamı Alemdar Mustafa Paşa'nın Rumeli ve Anadolu âyanlarını İstanbul'da toplayarak yapmış olduğu anayasal bazı vasıflar içeren bir antlaşmadır.

Kabakçı Mustafa İsyanı, Kabakçı Mustafa’nın Mayıs 1807 tarihinde, liderliğini yaptığı isyandır. İsyan sonucunda III. Selim tahttan indirilerek yerine IV. Mustafa geçirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Alemdar Vakası</span>

Alemdar Vakası (Olayı), 15 Kasım - 18 Kasım 1808 tarihleri arasında Rumeli âyanlarından yenilik yanlısı Sadrazam Alemdar Mustafa Paşa'nın ölümüne ve yenilik hareketlerinin durmasına yol açan yeniçeri ayaklanmasıdır.

Birinci Sadabad Sarayı, İstanbul'da Kağıthane Deresi kenarında 1722 yılında inşa edilen 1809'da yıktırılan yazlık saraydır. Lale Devri'nin simgesi olmuştur.

İkinci Sadabad Sarayı, İstanbul'da Kağıthane Deresi kenarında bulunan Lale Devri'nin ünlü sarayının yerine 1809-1816 arasında inşa edilen ve 1862'de yıktırılan saraydır.

Alemdar Paşa ayaklanması veya Alemdar Paşa baskını, 1808 tarihinde III. Selim'in tahttan indirilmesine takiben çıkan ayaklanma.

Arapzade Mehmed Arif Efendi, Osmanlı şeyhülislamı.

Bu sayfada 1808 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşanan olaylar yer alır.