Tohti Tunyaz - Turkipedia

Tohti Tunyaz
Doğum	1959 Aksu İli, Bay nahiyesi
Takma ad	Tohti Muzart
Meslek	Tarih yazarı
Milliyet	Uygur, Uyguristan
Önemli ödülleri	PEN/Barbara Goldsmith Yazma Özgürlüğü

Tohti Tunyaz, kalem adı Tohti Muzart (Uygurca: ﺗﻮﺧﺘﻰ ﺗﯘﻧﯩﻴﺎﺯ veya ﻣﯘﺯﺋﺎﺭﺕ ﺗﻮﺧﺘﻰ; Çince: 吐赫提•土亚兹; pinyin: Tǔhètí Tǔyāzī) (1. Ekim 1959 doğumlu) olan bir Uygur tarihçisi ve yazardır.

Muzart kalem adını Sincan Uygur Özerk Bölgesi, Aksu İli, Bay İlçesinin en büyük nehri olan Muzart Nehrinden benimsemiştir.

Yaşam öyküsü

Söylendiğine göre, eski Sincan eyalet valisi, Seyfuddin Eziz ve İsmail Emet ile yakın bir bağ kurmuş ve Eziz'in eserlerini çevirisi ile ilgilenmiştir. 1995 yılında Japonya'daki Tokyo Üniversitesinde bir doktora öğrencisi olmuş, Çin hükûmetinin azınlık gruplara karşı politikaları tarihi konusunda uzmanlaşmıştır. Öğrenimi sırasında Tohti Tunyaz 1998 yılı Şubat ayında, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'de araştırma gezisi yaparken Bay nahiyesinde tutuklanır. "Ayrılıkçılığı kışkırtmak" ve "devlet sırlarını yasadışı bir biçimde elde etmekten" suçlanır. 1999 yılı Mart ayında Urumçi Orta Düzey Halk Mahkemesi'nce suçlu bulunur ve 11 yıl hapsi onaylanır. Tahminlere göre Tohti Tunyaz 2009 yılının Şubat ayında serbest bırakılacaktır. Tohti Tunyaz'ın karısı ve çocukları Japonya'da yaşamaktadır.

Tohti Tunyaz'a 2002 yılında PEN/Barbara Goldsmith Freedom to Write Award^[] (PEN/Barbara Goldsmith Yazma Özgürlüğü) ödülü verilmiştir.

Eserleri

1998 yılında Japonya'da "İpek Yolu’nun Asıl Hikayesi" adında bir kitap yazmıştır.

Notlar

Kaynakça

Tag der inhaftierten Schriftsteller, 15. NOVEMBER 2008^[] (Almanca)
Tohti TUNYAZ (pen-name MUZART)23 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Çin Halk Cumhuriyeti Uygurlar Çin'in "terörle savaş" adına uyguladığı baskıdan kaçıyor^[] (Türkçe)

Dış bağlantılar

İngiliz PEN makale23 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

İlgili Araştırma Makaleleri

Sincan veya Şincan Uygur Özerk Bölgesi, Türkiye Türkçesinde yazılmış resmi Çin devlet kaynaklarında Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi veya sadece Xinjiang olarak geçer, Çin'in kuzeybatısında bulunan bir özerk bölge. Güneyde Tibet Özerk Bölgesi, güney doğuda Çinghay ve Gansu eyaletleri, doğuda Moğolistan, kuzeyde Rusya, kuzeybatıda Kazakistan ve batıda Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan, Pakistan ve Hindistan kontrolündeki Keşmir bölgesiyle komşudur. 1.664.897,17 km² yüzölçümü ile Çin Halk Cumhuriyeti'nin en geniş idari bölgesidir. Başkenti Urumçi, resmî dilleri Uygurca ve Standart Çincedir.

Altay İli, Çin Halk Cumhuriyeti'ne bağlı Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzeyinde, İli Kazak Özerk İli toprakları içinde bir ildir.

Ara Türük İlçesi,, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin doğusunda, Kumul İli'ne bağlı bir ilçedir.

Arişang İlçesi, Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzeyinde Bortala Moğol Özerk İlinde şehir düzeyinde bir yerleşim yeridir.

<span class="mw-page-title-main">Kaşgar Kuna Şehir İlçesi</span>

Kaşgar Kuna Şehir İlçesi,, Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzeybatısında, Kaşgar İli'inde bir İlçedir.

<span class="mw-page-title-main">Bay İlçesi</span> Sincan Uygur Özerk Bölgesi, Çin Halk Cumhuriyetinde bir ilçe

Bay İlçesi, Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzeyinde, Aksu İli'inde bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Hotan İlçesi</span>

Hotan İlçesi, Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin güneyinde, Hotan İli'inde bir ilçedir.

Saybağ Bucağı,, Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesinde, başkent Urumçi şehrine bağlı bir bucaktır.

Yenişehir Bucağı, Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesinde, başkent Urumçi şehrine bağlı bir bucaktır.

Şuymogu Bucağı, Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesinde, başkent Urumçi şehrine bağlı bir bucaktır.

Tudun Haba Bucağı,, Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesiinde, başkent Urumçi şehrine bağlı bir bucaktır.

Tapançeng Bucağı,, Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesinde, başkent Urumçi şehrine bağlı bir bucaktır.

Mitung Bucağı,, Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesinde, başkent Urumçi şehrine bağlı bir bucaktır.

<span class="mw-page-title-main">İlham Tohti</span>

İlham Tohti Çin'de, bölücülük suçlamasıyla müebbet hapis cezasına çarptırılmış Uygur ekonomist ve aktivist. Uygur-Han ilişkileri üzerine yaptığı araştırmalarla tanınmaktadır. Bunun yanı sıra, Çin'de bölgesel özerklik konusunda yasal düzenlemelerin tam olarak uygulanması için mücadele etmektedir. Ayrıca Uygurlarla ilgili konuların tartışıldığı Uyghur Online adlı internet sitesinin sahibidir. 2009'da Urumçi'deki ayaklanmadan kısa bir süre sonra, Çin hükûmetinin, Sincan'da Uygurlara karşı yürüttüğü politikalara getirdiği eleştiriler gerekçe gösterilerek gözaltına alınmıştır. Sonrasında serbest bırakılmış, ancak Ocak 2014'te tekrar hapsedilmiştir. Çalışmaları ve çektiği sıkıntılar sebebiyle Barbara Goldsmith ödülüne layık görülmüştür (2014). İlham Tohti, Uygurların haklarını savunan çalışmalarıyla 2019 yılında Saharov Düşünce Özgürlüğü Ödülü'ne layık görüldü.

Burhan Şehidi, Uygur asıllı Çinli siyasetçi.

Çin Moğolları, Çin Halk Cumhuriyeti vatandaşları olan etnik Moğollardır. Çin Halk Cumhuriyeti hükûmetinin tanıdığı 55 etnik azınlıktan birini oluştururlar. Çin'de etnik Moğol olarak sınıflandırılmış aşağı yukarı 5,8 milyon kişi var. Bunlar başta İç Moğolistan, Kuzeydoğu Çin ve Sincan Uygur Özerk Bölgesi olmak üzere Çin'in çeşitli bölgelerinde yaşamaktadır. Çin'deki Moğol nüfusu, egemen Moğolistan devletininkinin iki katından daha fazladır.

<span class="mw-page-title-main">Çin Tatarları</span>

Çin Tatarları, günümüz Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) topraklarında yaşayan Tatarlardır. ÇHC'nin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir. Çin Tatarlarının %90'ından fazlası Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yaşamaktadır.

Çin Kazakları, Çin'de gündelik kullanımda "Hāsākè zú" terimi kullanılır, Çin Halk Cumhuriyeti Devleti'nin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir. 2010 yılı Çin Ulusal Nüfus Sayımı'na göre, tüm Çin anakarası çapında 1,46 milyonu aşan etnik Kazak vardır. Çin Kazakları ağırlıklı olarak Kuzeybatı Çin'de yaşar ve Çin'in en büyük 17. etnik grubunu teşkil ederler. Çin Kazaklarının yüzde 90'ından fazlası Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yaşar, ancak Kansu Eyaleti'nde de Kazak yerleşimleri vardır. Tarihî olarak Çinghay Eyaleti'nde de Kazak yerleşimleri vardı, fakat Haziran 1984'te burada yaşayan Kazakların büyük çoğunluğu Sincan'a geri taşındı.

<span class="mw-page-title-main">Seyfeddin Azizi</span>

Saifuddin Azizi, Seypidin Azizi, Saif al-Dīn ʿAzīz, Saifuding Aizezi ve Saifuding olarak da bilinir, Çin Halk Cumhuriyeti'nin Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin ilk başkanıydı.

Bu liste; geçmişte yaşamış veya şu an yaşamakta olan, bir sebepten dolayı tanınan Uygurların listesidir. Doğum yılına göre sıralıdır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.