Tmogvi Kalesi - Turkipedia

Tmogvi
Genel bilgiler
Gürcüce: თმოგვი
Tmogvi'nin kalıntılarının kuzeyden görünümü

Durum	Harabe
Konum	Aspindza Belediyesi
Şehir	Samtshe-Cavaheti
Ülke	Gürcistan
Koordinatlar	41°23′40″K 43°18′53″D / 41.39444°K 43.31472°D / 41.39444; 43.31472
Tamamlanma	10. yüzyıl

Tmogvi Kalesi (Gürcüce: თმოგვის ციხე; Ermenice: Թմկաբերդ) Güney Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde bulunan, Kura Nehri'nin sol tarafında kalan ve Vardzia mağara kentinin birkaç kilometre aşağısında konumlanmış bir harabe kaledir.

Tarihi

"Tmogvi" kelimesi Gürcücede "pagan rahip" anlamına gelen mogvi (მოგვი) veya "magus" kelimesinden türemiştir.^[1] Kaleden ilk olarak 9. yüzyıldan kalma kaynaklarda bahsedilmiştir.^[1] Cavaheti platosu ve Kura geçidi arasındaki eski ticaret yolunu, Kura Nehri'nin oluşturduğu vadi üzerinden kontrol eden bir savunma sistemi olarak inşa edildi. Cavaheti bölgesindeki çok önemli bir askeri kaleydi. O dönemde, bölgenin feodal beyleri Gürcü Bagrationi Hanedanı'ından geliyordu.

Komşu kasaba ve Tsunda Kalesi, MS 900 civarında yıkıldıktan sonra Tmogvi önem kazanmıştır. 11. yüzyılın başlarında, kale birleşik Gürcistan Krallığı'nın doğrudan kontrolü altına girmişti.

1073 yılında kale, kralın mirası olarak soylu Niania Kuabulisdze'ye verildi; onun soyundan gelenler yüzyıllarca kaleyi ellerinde tuttu, ta ki kale Toreli, Tmogveli, Şalikaşvili veya Cakeli gibi diğer büyük feodal ailelerin eline geçinceye kadar. 1088 yılında kale bir depremde yıkıldı. Orta Çağ'da yaşamış Gürcü yazar Sargis Tmogveli, Tmogvi'dendi. Osmanlı İmparatorluğu 1578 yılında kalenin kontrolünü ele geçirdi. 1829 yılında, Edirne Antlaşmasıyla beraber kale ve çevresindeki bölge Rus İmparatorluğu'na bırakıldı.

Mimarisi

Tmogvi Kalesi, Kura nehrinin yukarısındaki bir dağın tepesine inşa edilmiştir. Dağdaki uçurumlar tarafından sunulan doğal savunmayı güçlendiren bir duvarla (150 metre uzunluğunda, 3 metre genişliğinde) birleşen ve çevrelenen kale, 3 tepelik alana yayılır. Her tepeye birkaç kule inşa edilmiştir. Gizli bir tünel, kuşatma sırasında bile kaledekilerin suya erişebilmesi için kaleyle nehri birleştirir. Kalenin batı kısmı daha iyi korunmaktadır. Kalenin içinde az sayıda bina vardır. Bazalt bir temel üzerine tüften yapılmış dörtgen yapının kilise olduğu varsayılmıştır. Surların dışında, batı tarafta, Aziz Ephrem kilisesi, 13. yüzyıldan kalma fresk parçalarıyla harap durumdadır.

Edebiyatta Tmogvi

1902'de Ermenistan'ın ulusal şairi Hovhannes Tumanyan, en ünlü şiirlerinden birini yazdı: Tmkaberd'ın fethedilmesi (Թմկաբերդի առումը).^[2]^[3]

Notlar

^ ^a ^b Karapetian 2011, s. 192.
^ "Tumanian, Ovanes Tadevosovich". Büyük Sovyet Ansiklopedisi. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2013.
^ Holding, Nicholas (2008). Armenia: with Nagorno Karabagh : the Bradt travel guide (2. bas.). Chalfont St. Peter: Bradt Travel Guides. ss. 98-99. ISBN 9781841621630.

Kaynakça

Berdzenişvili D., Sagharadze Sh., Gürcistan Sovyet Ansiklopedisi, volume 4, p. 688, Tiflis, 1979 (Gürcüce)
Karapetian, Samvel (2011). Javakhk (PDF). Erivan: Research on Armenian Architecture. ss. 192-204. ISBN 978-99941-875-7-7. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Temmuz 2019.

Galeri

Tmogvi Kalesinin görünümü
Tmogvi Kalesinin görünümü
Sarp uçurumlar kalenin savunmasını artırmaktadır
Sarp uçurumlar kalenin savunmasını artırmaktadır
Kilise
Akropolis'teki kubbeli kilise

İlgili Araştırma Makaleleri

Çıldır Ardahan ilinin bir ilçesi ve bu ilçenin merkezidir.

Samtshe, Gürcistan’nın güneybatı kesiminde tarihsel bir bölgedir. Tarihsel Mesheti bölgesinin de bir parçasıdır. Geç Orta Çağ'da, Gürcü atabeglerin yönetimindeki Samtshe-Saatabago tarihsel Mesheti topraklarına genişleyince Samtshe adı daha geniş bir alanı ifade ediyordu. Coğrafi koşulları açısından Samtshe dağlık bir bölgedir; yüzeyi küçük düzlükler ve vadilerle kaplıdır.

Aspindza, Gürcistan’ın güney kesiminde, Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nin merkezi kasabadır (daba). Kura ırmağının sağ yakasında, Ahalkalaki ile Ahaltsihe arasında yer alır. Tedavi merkezi kaplıcalarıyla ünlüdür. Nüfusu yaklaşık 2.793’tür (2014).

<span class="mw-page-title-main">Ardanuç</span> Artvinin ilçesi

Ardanuç, Karadeniz Bölgesi’nin doğu ucunda, Artvin iline bağlı ilçe ve bu ilçenin merkezidir. Ardanuç adı Gürcüce Artanuci’den gelir. Ardanuç kenti, tarihsel Klarceti bölgesinin en eski yerleşim yerlerinden biridir. Ortaçağda Gürcü hanedanı Bagrationilerin önemli merkezlerinden biri olmuştur. Ardanuç kasabası Artvin kentine 39 kilometre uzaklıktadır. İlçenin rağbetle tüketilen yemeklerinden birisi de çağ kebabıdır.

Sevimli, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Ahıska</span> Gürcistan şehri

Ahıska, Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinin ve Ahıska Belediyesi’in idari merkezi bir kenttir. Tarihsel bir bölge olan Samtshe’nin de merkeziydi.

<span class="mw-page-title-main">Kaspi</span>

Kaspi, Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesinde bulunan şehirdir. Bölge olarak Kura Nehri yakınında bulunur ve Gürcistan'ın başkenti Tiflis'e 48 kilometre uzaklıktadır.

Şeytan Kalesi, tarihsel Palakatsio bölgesinde, günümüzde Ardahan iline bağlı Çıldır ilçesinin Yıldırımtepe köyünde, Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Bazı kaynaklarda Çıldır Kalesi olarak da anılmıştır.

Hertvisi Kalesi Gürcistan'daki en eski kalelerden biridir ve Gürcistan'daki feodal dönem boyunca kullanılmıştır. Güney Gürcistan'daki Tarihsel Mesheti bölgesinde, bugün Samtshe-Cavaheti olarak adlandırılan idari bölgeye (mhare) bağlı Hertvisi köyündedir. Kale ilk kez MÖ. 2. yüzyılda inşa edilmiştir. Kilise 985 yılında, mevcut duvarlar ise 1354 yılında inşa edilmiştir. Bir efsanede geçtiğine göre, Hertvisi Büyük İskender tarafından yok edilmiştir. Kalenin içine inşa edilmiş birkaç güçlü kule vardır. Kale, kuzeybatıdaki tünelden suyla beslenmektedir. Hertvisi Kalesi, ülke tarihinde yüzyıllar boyunca önemli rol oynamıştır. Kale, 24 Ekim 2007'den beri UNESCO Dünya Mirasları bekleme listesindedir.

Atskuri Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Borcomi kentine 30 km mesafede, Atskuri köyü yakınlarında, Mtkvari (Kura) Nehri'nin sağ kıyısında konumlanmış bir Orta Çağ kalesidir.

Ucarma Kalesi Gürcistan'ın Kaheti bölgesindeki Sagaredsço belediyesinde yer alan bir Orta Çağ Gürcü kalesidir. İori Nehri'nin sağ kıyısında ve Gombori dağ geçidinin yakınlarında konumlanmış olan kale, Ucarma kentinin yaklaşık dört kilometre kuzeyinde yer almaktadır.

Kolagiri Kalesi, Doğu Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesindeki Bolnisi belediyesine konumlanmış feodal çağdan kalma bir yapıdır.

Zanavi Kalesi, Güney Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Adigeni belediyesinde beş kilometre uzaklıkta konumlanmış, küçük Didi Zanavi köyünde yer alan bir kaledir. Yapı, bir Orta Çağ kalesidir. Kale, 2007 yılında Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Zeda Tmogvi Güney Gürcistan'ın tarihi Cavaheti bölgesindeki bir Orta Çağ Hristiyan kilisesidir. Mevcut yapı, IV. Bagrat döneminde (1027-1072) daha önceki bir kilisenin yerine yapılmış üç nefli bir bazilikadır. Kilisenin dış cephelerinde, zamanın tarihi insanlarından bahseden birkaç modern Gürcüce yazıt vardır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir. 2007 itibarıyla da içinde bulunduğu bölge UNESCO geçici listesi'ne dahil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mgeltsihe</span>

Mgeltsihe, tarihsel Cavaheti bölgesinde Orta Çağ'dan kalma kaledir. Bugün Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı Kurtkale köyünde yer alır.

Atskuri, Gürcistan’da Ahaltsihe Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Deniz seviyesinden 900 metre yükseklikte, Kura Nehri’nin hemen kıyısında yer alır. Ahaltsihe kentine 22 km uzaklıktadır.

Tmogvi, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nde bir köydür. Mtkvari Nehri'nin sağ kıyısında, deniz seviyesinden 1.260 metre yükseklikte yer alır. Aspindza kasabasına 23 km uzaklıktadır.

Hertvisi, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nde bir köydür. Paravani Deresi'nin Kura Nehri'ne katıldığı yerde, deniz seviyesinden 1.250 metre yükseklikte yer alır. Aspindza kasabasına 14 km uzaklıktadır. Hertvisi Kalesi bu köyde bulunmaktadır.

Saro, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nde bir köydür. Kura Nehri Havzası'nda, deniz seviyesinden 1480 metre yükseklikte yer alır. Aspindza kasabasına 17 km uzaklıktadır.

Kavkasidzeler Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Yusufeli ilçesine bağlı Tekkale köyünün Kaledibi mahallesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Çoruh Nehri'nin sol kıyısında, bir kayanın tepesinde inşa edilmiş olan kaleden geriye sur bölümleri ile tek nefli kilise kalmıştı. Ancak bu yapılar 2023 yılında Yusufeli Barajı suları altında kalmıştır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.