İçeriğe atla

Tlaşkala

Tlaşkala (Nahuatl dilinde Tlaxcallān, "mısır ekmeği diyarı" anlamına gelir) Kolomb öncesi Amerika’da Orta Meksika bölgesinde yer alan uygarlıktır. Tlaxcala esas olarak dört ayrı şehir devletinin konfederasyonudur. Bu şehirler; Ocotelolco, Quiahuiztlan, Tepeticpac ve Tizatlan şehirleridir. Şehirler sırayla tüm Tlaşkala yönetimini alırlar.

Tarihçe

Tlaşkala, Aztek İmparatorluğu tarafından hiçbir zaman fethedilemedi ancak sürekli olarak savaş halinde oldu. İspanyol konkistadorların Yeni Dünyayı işgalleri sırasında Tlaşkala, Azteklere karşı İspanyollardan yana olmuştur. Azteklere karşı yapılan savaşların neredeyse hepsinde piyade askerlerinin çoğunluğu Tlaşkala tarafından sağlanmıştır.

Yapılan antlaşma sonucu İspanyollar diğer Amerikalı yerli kabilelerden farklı olarak Tlaşkala'ya özel bir statü tanımışlar ve uygulanan encomienda sisteminde ayrıcalıklı bir yer vermişlerdir.

Konkistador yazar Bernal Diaz del Castillo İspanyollarla Tlaşkala arasındaki ilk muharebeyi anlatırken, eğer Tizatlan lideri Yaşlı Xicotencatl olmasaydı İspanyolların hayatta kalamayacağını belirtir. Buna göre Tizatlan lideri oğlu olan komutan Genç Xicotencatl’ı ikna ederek denizlerin ötesinden gelen bu yabancıları öldürmektense onlarla müttefik olmayı seçer. Bu sayede Tlaşkala, bölgede Aztek egemenliğine son verse de kendi halkının da boyunduruk altına girmesini ancak bir süreliğine ertelemiş olacaktır.[1]

Konkistador kaynakları

Tlaşkala ile İspanyolların bir araya gelmesi. Görüşmelerde İspanyollara tercümanlık ve danışmanlık yapan La Malinche ortadadır.

Diego Muñoz Camargo'nun yazdığı Tlaşkala Tarihi adlı eser 1585 yılında veya daha önce kaleme alınmıştır. Burada Meksika’nın fethi resimlerle anlatılmaktadır. Çizimler İspanyolların denetiminde Tlaşkala sanatçılarınca yapılmıştır. Diğer bir eser olan Crónica Mexicayotl ise Fernando Alvarado Tezozomoc tarafından hem İspanyolca hem de Nahuatl dilinde yazılmıştır. Eserin 16.yüzyılın sonlarına doğru kaleme alındığı düşünülmektedir.

Kaynakça

  1. ^ İspanyollarla iş birliği yapan Genç Xicotencatl, Cortes tarafından 1521 yılında Tenochtitlan muhasarasına katılmadığı gerekçesiyle idam edilecektir.

Konuyla ilgili eserler

  • Alvarado Tezozomoc, Fernando (1944). Crónica Mexicana. Mexico: Manuel Orozco y Berra, Leyenda.
  • Gibson, Charles (1952). Tlaxcala in the Sixteenth Century. New Haven: Yale University Press.
  • Hassig, Ross (2001). "Xicotencatl: rethinking an indigenous Mexican hero", Estudios de Cultura Nahuatl, UNAM.
  • Hicks, Frederic (2009). Land and Succession in the Indigenous Noble Houses of Sixteenth-Century Tlaxcala. Ethnohistory, 56:4, 569–588.
  • Muñoz Camargo, Diego (1982) [1892]. Historia de Tlaxcala. Alfredo Chavero. México.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Meksiko</span> Meksikanın başkenti

Meksiko, Meksika'nın 32 federal yapılanmasından biri, ülkenin başkenti ve nüfus bakımından en büyük şehri. "Alfa" bir küresel şehir olup, Amerika kıtasının en önemli finansal merkezlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Aztekler</span>

Aztekler, Mezoamerika'da bugünkü orta Meksika bölgesinde 14. ve 16. yüzyıllar arasında yaşamış bir Orta Amerika halkıdır. Zengin bir mitoloji ve kültürel mirasa sahip Azteklerin başkenti, günümüzde Meksiko'nun bulunduğu Texcoco Gölü'nün ortasında yer alan Tenochtitlan kentiydi. Aztekler, büyük bir uygarlık kurmuşlardı.

<span class="mw-page-title-main">Diego Rivera</span>

Diego Rivera, özellikle duvar resimleriyle ünlü Meksikalı ressam. Meksikalı ressam Frida Kahlo'nun kocası.

<span class="mw-page-title-main">Toltekler</span> Kolomb öncesi Amerika uygarlıklarından biri

Toltekler, Kolomb öncesi Amerika uygarlıklarından birini oluşturan halk olup, Meksika'daki Aztek-öncesi üç kültürden biri olarak kabul edilirler. Meksika topraklarında ilk insan topluluklarına ait izler, tarihçilere göre, yaklaşık 20.000 yıl öncesine dayanır.

<span class="mw-page-title-main">Aztek İmparatorluğu</span> Tenochtitlan, Texcoco ve Tlacopan şehirlerinin ittifağı

Aztek Üçlü İttifakı veya Aztek İmparatorluğu, üç Aztek şehrinin ittifakıdır: Tenochtitlan, Texcoco ve Tlacopan. Bu şehir devletleri Meksika'da 1428 yılından 1521 yılına kadar İspanyol konkistador Hernán Cortés önderliğindeki İspanyollar ve yerel müttefikleri tarafından yenilinceye kadar hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Tetzkoko</span>

Tetzkoko, Meksika'da Kolomb öncesi Amerika döneminde Aztek şehir devleti. Texcoco Gölü'nün doğu kıyısında yer alıyordu ve Aztek başkenti Tenochtitlan kuzeydoğusundaydı. Şehir günümüzde Meksiko şehrine bağlı Texcoco ilçesindedir. Kolomb öncesi dönemde Texcoco Aztek Üçlü İttifakı üyesi olmuştur. İspanyol konkistadorların Meksika'yı işgal ettikleri dönemde Aztek başkenti Tenochtitlan’dan sonra en önemli ikinci kentti. Bu dönemde 450 hektarlık arazide 24 bin nüfusa sahip olduğu bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Itzcoatl</span>

Itzcoatl 1427 ila 1440 yılları arasında hüküm süren dördüncü Aztek imparatoru. Onun döneminde Aztekler Tepanek boyunduruğundan kurtularak imparatorluklarının temellerini atmıştır.

<span class="mw-page-title-main">La Malinche</span>

La Malinche Malintzin, Malinali veya Doña Marina, Meksika Körfezi bölgesinden Nahualı kadın, Meksika'nın İspanyol konkistadorlar tarafından ele geçirilmesi sürecinde önemli rol oynamış ve Hernán Cortés'ın çevirmeni, danışmanı ve nikahsız karısı olacaktır. Cortés'den doğan çocuğu Avrupalı ve yerel halkların karışımı olan Mestizoların ilk temsilcisi sayılır. Bugün Meksika'da La Malinche hala çok zıt özellikleriyle gündemde yer alır. Çoğunlukla halkına ihanet eden bir hain olarak değerlendirilse de yeni Meksika ulusunun sembolik anası olarak da değerlendirilmektedir. İsminden türetilen malinchista Meksika'da hain anlamında kullanılmaktadır.

La Noche Triste, Kolomb öncesi dönemde Meksika bölgesini elinde bulunduran Aztekler ile bölgeyi ele geçirmek için saldıran İspanyol Hernan Cortes önderliğindeki konkistadorlar arasında 30 Haziran 1520 tarihinde yaşanan muharebeyi anlatır. Bu muharebede Aztek başkenti Tenochtitlan'da Aztek imparatoru II. Montezuma'yı rehine tutan İspanyolların imparatoru öldürmesi üzerine ayaklanan Aztekler İspanyollara saldırmış, Cortes önderliğindeki konkistadorlar ve ağırlıklı olarak Tlaxcalalılardan oluşan yerli müttefikleri büyük kayıplar vererek şehri terk etmek zorunda kalmıştır. Muharebenin adı Cortes ve diğerlerinin geride bıraktıkları ganimetler ve kaybettikleri silah arkadaşları için duydukları üzüntüyü tariflemek için kullandıkları tanımdan gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tarasca devleti</span>

Tarasca devleti, Kolomb öncesi Amerika'da Orta Meksika bölgesindeki devlettir. Devlet yaklaşık olarak bugünkü Meksika'nın Michoacán eyaleti sınırlarına karşılık gelir. İspanyol istilası döneminde Mezoamerika bölgesinde Azteklerden sonra en büyük ikinci devletti.

<span class="mw-page-title-main">Mazatlán</span> Meksika, Sinaloada Bir Şehir

Mazatlán, Meksika'nın Sinaloa eyaletinde bulunan bir şehirdir. Şehir, Pasifik kıyılarında Baja California Yarımadası'nın ucununun karşısında yer almaktadır. Yüzölçümü 3.068.5 km² olan şehrin nüfusu 2010 yılı itibarı ile 489.987'dir.

<span class="mw-page-title-main">Pozole</span> Meksika mutfağına ait geleneksel çorba

Pozole, ayrıca "mısır lapası" manasına gelen, Meksika mutfağına ait geleneksel bir çorba veya sulu yemek. Mısır lapasından, etten yapılmaktadır, isteğe bağlı olarak da rendelenmiş lahana, acı biber, soğan, sarımsak, turp, avokado, salsa sosu ve/veya misket limonu gibi malzemeler ile terbiyelenebilir ya da garnitürlenebilir.

<span class="mw-page-title-main">Taquito</span> Meksika Yiyeceği

Taquito, taco dorado, rolled taco, veya flauta, genelde küçük haddelenmiş tortilla ve sığır eti, peynir veya tavuk da dahil olmak üzere herhangi bir tür doldurulmuş etten yapılan bir Meksika yiyeceği. Doldurulmuş tortilla kızartılır. Yemeğin üzerine sık sık ekşi krema ve guacamole gibi çeşniler eklenir. Mısır tortilla'ları genelde taquito yapımında kullanılır; yemek eğer normal taquito'lardan daha büyük olursa daha yaygın olarak flauta ismiyle bilinir ve hem un hem de mısır tortilla'ları ile yapılabilir ama yine de mısır kullanımı daha gelenekseldir. New Mexico gibi bazı bölgelerde, taquito haddelenmiş tortilla yemeği olarak değil de, taco'nun küçük bir versiyonu olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Tenoştitlan Kuşatması</span>

Tenoştitlan Kuşatması, Aztek İmparatorluğu'nun başkenti Tenoştitlan'ın, İspanyol İmparatorluğu ile müttefikleri tarafından yapılan kuşatmadır. 26 Mayıs-31 Ağustos 1521 tarihleri arasında gerçekleşen kuşatma sonrasında şehir İspanyolların egemenliğine girmiş ve Aztek İmparatorluğu yıkılarak topraklarının İspanyollarca fethi tamamlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Miguel León-Portilla</span>

Miguel León-Portilla, Meksikalı tarihçi antropolog, yazar ve filozof.

<span class="mw-page-title-main">Bernardino de Sahagún</span> İspanyol misyoner, Fransiskan rahip, gezgin, coğrafyacı ve yazar

Bernardino de Sahagún, İspanyol misyoner, Fransiskan rahip, gezgin, coğrafyacı ve yazar. 1499'da Sahagún, İspanya'da doğdu. 1529'da İspanya'nın Amerika Kıtası'nda yeni sömüregeleri'nden olan Aztekler'in başkenti olan Tenochtitlan'a gitti. Nahuatl Dili ve Edebiyatı'nı öğrendi. Aztek inançları, kültürü ve tarihi üzerine 50 yıldan fazla süre araştırmalar yaparak Florentine Codex adlı derlemeyle Historia general de las cosas de Nueva España adlı yazılı eseri kaleme almıştır.

Klasik Nahuatl dili, 16. yüzyılda İspanyolların Aztek İmparatorluğunu ele geçirdiği sırada Meksika Vadisinde ve orta Meksika'da geçer dil olarak konuşulan Nahuatl dilinin bir türevidir. Sonraki yüzyıllarda, yerini büyük ölçüde İspanyolcaya bırakmıştır ve bugün kullanılan çağdaş Nahua dillerinden bazılarına evrilmiştir. Soyu tükenmiş bir dil olarak sınıflandırılmasına karşın, Klasik Nahuatl dili, Latin alfabesinde Nahua halkları ve İspanyolları tarafından kopyalanan çok sayıda yazılı kaynakla yaşamını sürdürebilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Chipotle</span>

Chipotle ya da chilpotle, çeşnileme için kullanılan tütsülenerek kurutulmuş olgun jalapeño biberidir. En yaygın olarak Meksika ve Meksika'dan esinlenen Güneybatı ABD mutfağı ve Tex-Mex gibi mutfaklarda kullanılır. Chipotles en adobo gibi farklı formları da mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Meksika İspanyolcası</span> İspanyolcanın Meksikada konuşulan bir lehçesidir

Meksika İspanyolcası, İspanyolcanın Meksika'da konuşulan bir lehçesidir. Meksika İspanyolcası, özellikle Nahuatl dili başta olmak üzere birçok yerel dilden etkilenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tlaxco</span> Meksika Tlaxcala Eyaletinde bir belediye

Tlaxco Meksika Tlaxcala'da bir belediyedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.