İçeriğe atla

Tiyatro tarihi

Tiyatro tarihi, tiyatronun tarih boyunca 2,500 yıllık gelişimidir. Performatif unsurlar her toplumda mevcut olmakla birlikte, bir sanat formu ve eğlence olarak tiyatro ile diğer faaliyetlerdeki teatral veya performatif unsurlar arasında bir ayrım olduğu kabul edilir.

Sanskrit tiyatrosunun "Koodiyattam" formunda "Sugriva" oynayan bir oyuncu


Akımlar

Tiyatro akımları

  • Klasik tiyatro
  • Romantik tiyatro
  • Naturalist tiyatro
  • Simgeci tiyatro
  • Dışavurumcu tiyatro
  • Gerçekçi tiyatro
    • Eleştirel gerçekçi tiyatro
    • Toplumcu gerçekçi tiyatro
  • Epik tiyatro
  • Uyumsuz tiyatro
  • Ezilenlerin Tiyatrosu

Dünya tiyatro tarihi

Türk tiyatro tarihi

  • Geleneksel tiyatro
    • Köy seyirlik
  • Halk tiyatrosu
  • Tanzimat Dönemi'nde Türk tiyatrosu
  • Meşrutiyet Dönemi'nde Türk tiyatrosu
  • Cumhuriyet Dönemi'nde Türk tiyatrosu
  • Darülbedayi

Ayrıca bakınız


Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Rönesans</span> Orta Çağ ve Reformasyon arasındaki tarihi dönem

Rönesans, Orta Çağ ve Reform arasındaki tarihsel dönem olarak bilinir. 15 - 16. yüzyıl İtalya'sında batı ile klasik İlk Çağ arasında güzel sanatlar, bilim, felsefe ve mimarlıkta bağın tekrar kurulmasını sağlayan, Antik Yunan filozoflarının ve bilim insanlarının çalışmalarının çeviri yoluyla alındığı, deneysel düşüncenin canlandığı, insan yaşamı (hümanizm) üzerine yoğunlaşıldığı, matbaanın icat edilmesiyle bilginin geniş kitlelerle paylaşımının arttığı ve kökten değişimlerin yaşandığı bir dönemdir.

<span class="mw-page-title-main">Klasisizm</span>

Klasisizm, Antik Yunan ve Roma sanatını temel alan tarihselci yaklaşım ve estetik tutumdur. "1660 ekolü" olarak da bilinir.

Oyunlarla Yaşayanlar, Oğuz Atay'ın yazdığı tek tiyatro oyunu.

<span class="mw-page-title-main">Henrik Ibsen</span>

Henrik Ibsen, Norveçli oyun yazarı ve şair.

<span class="mw-page-title-main">Dram (tiyatro)</span>

Dram trajedi, komedi veya trajikomedi türünde tiyatro eseri. Dramatik, epik ve liriğin yanı sıra üçüncü esaslı edebi türdür.

<span class="mw-page-title-main">Metin And</span>

Metin And, Türk bilim insanı, akademisyen, yazar.

<span class="mw-page-title-main">Tiyatro</span> sahnede, seyirciler önünde oyuncuların sergilenmesi amacıyla hazırlanmış gösteriler

Tiyatro, bir sahnede, seyirciler önünde oyuncuların sergilemesi amacıyla hazırlanmış gösterilerdir. Farklı bir şekilde duyguların ve olayların hareket (jest) ve konuşmalarla anlatılmasıdır. Genel olarak temsil edilen eser anlamında da kullanılır. Tiyatro eseri, olayları oluş yoluyla gösterir. Bu yönüyle konuşma ve eyleme dayanan bir gösteri sanatı olarak da tanımlanabilir. Yaygın bir deyişle tiyatro; insanı, insana, insanla, insanca anlatma sanatı olarak Shakespeare'in sözüyle de ifade edilir.

<span class="mw-page-title-main">Rönesans mimarisi</span> Mimarî akım

Rönesans mimarları Antik Yunan ve Roma sanatından esinlendiler. İtalya'da Milano kentinde, Rönesans ustalarından Donato Bramante'nin yaptığı Santa Maria delle Grazie Kilisesi dönemin sanat anlayışının örneklerindendir. Yapı büyük bir kubbeyle örtülüdür. Kubbeyi taşıyan zarif sütunlar, dış yüzeyi süsleyen yuvarlak pencereler, üçgen alınlıklar ve iç yüzey süslemeleri klasik öğelerin yoğun biçimde kullanıldığı Rönesans dönemi mimarlık anlayışını yansıtır.

Türk tiyatrosu, Türkiye'de kırsal kesimlerdeki köy tiyatrosu ile kentlerdeki halk tiyatrosunu içeren geleneksel Türk tiyatrosu ve 19. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı Devleti'ndeki Batılılaşma hareketi ile ortaya çıkan batılı tarzdaki Türk tiyatrosunu ifade eder.

Şahika Tekand, Türk sinema ve tiyatro sanatçısı, oyun yazarı, eğitmen, yönetmen, ışık tasarımcısı.

<span class="mw-page-title-main">Vasıf Öngören</span> Sanatçı

Vasıf Öngören, Türk bir oyun yazarı, yönetmen ve oyuncuydu. Oyunlarında yabancılaşma, toplumsal değerler, sınıfsal çelişkiler, ekonomik ve siyasi sorunlar gibi konuları işledi. Epik tiyatro türünde yazdığı Asiye Nasıl Kurtulur? oyunu ile tanınırlık kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Pandomim</span> sözsüz tiyatro oyunu

Pandomim, pantomim, sözsüz oyun ya da mim sanatı, en basit anlatımıyla sözsüz tiyatro oyunudur. Gösteri sanatının dallarından biridir. İngiliz pandomimi (panto) ile karışmaması için kısaca "mim" olarak ifade edilir.

Osmanlı İmparatorluğu kültürü, Osmanlı İmparatorluğu içinde yaşayanların ortak kültürüdür.

Prof. Dr. Sevda Şener, Türk yazar, dramaturg, akademisyen.

<span class="mw-page-title-main">Antik Roma'da tiyatro</span>

Antik Roma Tiyatrosu, Roma'da oynanan dramatik gösterileri ifade eder. Onun hakimiyeti antik çağ boyunca sürmüştür. Antik Roma tiyatrosu aşırı derecede Yunan geleneğinden etkilenmiştir. Öte yandan diğer birçok edebi türlerdeki gibi Romalı oyun yazarları Yunandan uyarlamaya ve çevirmeye eğilim göstermişlerdir. Örneğin Seneca'nın Phaedra adlı oyunu Euripides'e dayanır. Platus'un birçok komedyası ise, Menandros'un eserlerinin bire bir çevirisidir.

<span class="mw-page-title-main">Neoklasik mimari</span>

Neoklasik mimari 18. yüzyıl ortalarından itibaren İtalya ve Fransa'daki Neoklasik hareket ile birlikte oluşmuş mimarî akım. Avrupa'da önceki iki yüzyılın en yaygın akımları olan Rönesans ve Barok halihazırda antik Roma ve Yunan mimarisine yönelik bazı öğelerin tekrar canlandırılmasına önayak olmuşsa da Neoklasik mimari bu dönemlerin fazla mimari unsurlarını eleyip modern amaçlara hizmet eden ancak daha saf ve otantik bir klasik tür yaratmış ve batı dünyasında en yaygın akımlardan birine dönüşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'nda sahne sanatları</span> Osmanlı Devleti bünyesindeki tiyatro, sinema, müzik, dans, opera, gölge oyunu gibi sahnede icra edilen sanat türlerinin genel adı

Osmanlı'da sahne sanatları, Osmanlı Devleti bünyesindeki tiyatro, sinema, müzik, dans, opera, gölge oyunu gibi sahnede icra edilen sanat türlerinin genel adıdır. 18. yüzyıla kadar kukla, meddahlık, Karagöz ve Hacivat ve ortaoyunu gibi geleneksel Türk tiyatrosu olarak adlandırılan sahne sanatları egemendir. 18. yüzyılda başlayan batılılaşma çabaları ile çağdaş anlamdaki tiyatro, opera ve daha sonra sinema sergilenmeye başlanmıştır.

Antik Roma Tiyatrosu, Roma İmparatorluğu döneminde İspanya'dan Orta Doğu'ya kadar imparatorluk sınırları içindeki pek çok yerde inşa edilmiş tiyatro yapılarının adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Realizm (plastik sanatlar)</span>

Realizm ya da gerçekçilik, Plastik sanatlarda realist anlayış natüralist sanat anlayışıyla bir arada ele alındığında kökenleri Antik Yunan klasizmine kadar dayanmaktadır. Antik Yunan resim ve heykel sanatında dış görünüşü birebir eserde tekrar ortaya koyma kaygısı, yansıtma kuramına bağlı kalınarak natural eserlerin ortaya çıkmasını sağlamıştı. Antik Roma toplumunun, Antik Yunan sanatını devam ettirmesiyle beraber klasik-natüralist anlayış Helenizm sonrasında canlanma göstermişti. Avrupa’da Hristiyanlığın resmiyet kazanması ve Tüm Avrupa'ya yayılmasıyla beraber Orta çağ boyunca sanatta klasik-natüralist anlayış ikonaklazmın etkisiyle sekteye uğradı. Ancak Rönesansla beraber yeniden doğuşu sağlanabilmişti. “Realizm” kavramı plastik sanatlarda her ne kadar 19.yy da Courbet ile kullanılmaya başlansa da Rönesans'tan itibaren Avrupa'da resim ve heykel sanatında natüralizmle birlikte anılır olmuştur. Ancak kelimenin dar anlamıyla sosyo-ekonomik yapıyla ilgilenen, dış dünyanın iç çelişkilerine kafa yoran bir sanat anlayışı olarak realizm, bilinen ilk örneklerini tür resminde vermiştir. Aslen ortaya çıktığı dönem ve yer ise 19.yy ikinci yarısı Fransa’sıdır. Bu dönemde bilinen ilk önemli gerçekçi ressamlar: Gustave Courbet, Jean-François Millet ve Honoré Daumier, Jules Breton ve Barbizon okuluressamlarıdır. Ancak yüzyılın sonlarına doğru Avrupanın birçok ülkelesine yayılmıştır. 19.yy sonlarında ve 20.yy da ise plastik sanatlarda klasist-natüralist formların yanı sıra modernist-avangart sanat akımlarının geliştirdiği formlarla birlikte de uygulanmıştır. Örneğin bölmeci(divizyonist), izlenimci (empresyonist) ya da dışavurumcu(ekspresyonist) formlarla beraber realist anlayışta eserler üretilmiştir. Ayrıca realizm plastik sanatlarda da 20. yy. da farklı anlayışlara evrilmiş, konseptüal olarak dönüşüme uğramıştır. Örneğin: “sosyalist gerçekçilik”, “toplumsal gerçekçilik", hiperrealizm.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan mimarisi</span>

İtalya, 1861 yılına kadar çeşitli küçük devletlere bölünmesi nedeniyle, döneme veya bölgeye göre basitçe sınıflandırılamayacak kadar geniş ve çeşitli bir mimari tarza sahiptir. Bu, mimari tasarımlarda oldukça çeşitli ve eklektik bir yelpaze yaratmıştır. İtalya, antik Roma döneminde su kemerleri, tapınaklar ve benzeri yapıların inşası, 14. yüzyılın sonlarından 16. yüzyıla kadar Rönesans mimari hareketinin kurulması; Neoklasik mimari gibi hareketlere ilham veren 17. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başlarında başta Birleşik Krallık, Avustralya ve Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere tüm dünyada soyluların kır evlerini inşa ettikleri tasarımları etkileyen bir inşaat tarzı olan Palladyanizm'in anavatanı olması gibi önemli mimari başarıları ile tanınır.