İçeriğe atla

Tiyatro Direktörü

Tiyatro Direktörü

Eserin bestecisi:Wolfgang Amadeus Mozart (1789)Ressam: Doris_Stock
Özgün isimDer Schauspieldirektor
MüzikWolfgang Amadeus Mozart
LibrettoJohann Gottlieb Stephanie Genc
Gala11 Şubat 1786
İlk gösterim yeriKärntnertor Tiyatrosu Viyana
Oyuncular
  • Frank, bir tiyatro direktörü, konuşma rolü
  • Eiler, bir bankacı, konuşma rolü
  • Buff, bir buffo şarkıcı, bas
  • Monsieur Vogelsang, bir şarkıcı, tenor
  • Madam Herz, bir şarkıcı, soprano
  • Matmazel Silberklang, bir şarkıcı soprano
  • Herz, bir aktör, konuşma rolü
  • Madam Pfeil, bir aktris, konuşma rolü
  • Madam Krone, bir aktris, konuşma rolü
  • Madam Vogelsang, bir aktris, konuşma rolü


Tiyatro Direktörü (Orijinal Almanca adı Der Schauspieldirektör), (Köchel Dizini: K.486), bestesi Wolfgang Amadeus Mozart tarafından, Almanca olan librettosu bir Avusturyalı tiyatro direktörü olan "Gottlieb Stephanie" tarafından hazırlanmış, uvertür ve 1 perdeden oluşan bir singspiel janrında komik opera eseri.

Hazırlanma ve Temsilleri

Eserin ilk temsilinin yapıldığı Schönbrunn Sarayı'nda "Kış Bahçesi Orangerie Pavyonu"

Bu eser Avusturya ve Kutsal Roma İmparatoru II. Joseph'in bir "imparatorluk emiri" üzerine sipariş verilip hazırlanmıştır. Bu opera siparişi İmparatorun kızkardeşi olan ve kocası Prens Albert Saksonyalı ile Habsburg Hollanda'nın ortak olarak genel valisi olan Prenses Maria Christina'nın Viyana'yı ziyaretinde Schönbrunn Sarayı'nda " Kış Bahçesi Orangerie Pavyonu"'nda kışın Şubat ayında yapılan "Bir Kış Günü İlkbahar Festivali (Fruhlingfest an einem Wintertage)" eğlenceleri için verilmiştir. Bu eğlenceler imparatorun Almanca liberettolu Alman singspiel janrında operaların hazırlanmasını destekleme ana fikirden gelmiştir ve imparator bu eğlenceler için sipariş ettiği eserlerin tiyatro oyuncularının kaprislerini ele alan komedi olmasını istemiştir. Bu eğlenceler için en önemli etkenlik imparatorun sipariş ettiği iki opera eseri arasında bir yarışma şeklini almıştır. Mozart'ın hazırladığı "Der Schauspieldirektör (Tiyatro Direktörü)" eseri ile İtalyan asıllı saray müzik direktörü olarak görevli olan Antonio Salieri tarafından hazırlanan Prima la musica e poi le parole (Önce Müzik ve Sonra Söz) adını taşıyan benzer konulu opera eseri arasında yapılmıştır. 7 Şubat 1786 günü imparatorun davet ettiği özel misafirler dahil 80 kadar seyirci için Mozart'ın eseri "Orangerie" pavyonunun bir tarafında ve Salierinin eseri öbür tarafında temsil edilmiştir. Özel davetli seyircilerin Salieri'nin eserini tercih ettikleri bildirilmektedir.[1]

Eserin halka açık ilk prömiyer yapımı ve temsili imparator için özel temsilden dört gün sonra 11 Şubat 1786'de Kärntnertor Tiyatrosu, Viyana'da yapılmıştır, Bu yapım için eser ancak 4 gün arka arkaya temsil edilmiştir.

Bu 1 perdelik operanın müziksel olan kısmı hayli kısadır ve müziksel katkı 20 dakikayı geçmemektedir. Toplam 10 rolden 6 tanesi konuşma rolü olup müziksel katkı için bir bas, bir tenor ve iki soprano şarkı söylemektedirler. Bu müziksel kısımda 1 arietta, 1 rondo, 1 üçlü trio ve 1 kuartet finale şarkısı bulunmaktadır ve konuşma rollerinin konuşma diyalogları müziksel parçalardan çok daha fazla yer almaktadır.[1]

Bu eserin orijinal konuşma dilli diyaloglarında ve hatta müziksel parçalarının libretto metinlerinde bestelenme zamanında moda olmuş ama günümüzde hemen hemen unutulmuş oyunlar ve librettolar kısımlarına imalar bulunmaktadır. Bunun için 20. yüzyıl başından beri Mozart eserlerinin yeniden popüler olduğu dönemde bu eserin yapımlanıp temsil edilmesi sırasında çok kere libretto metninde büyük revizyonlar ve hatta tümüyle yeni değiştirmeler yapılmaktadır.[1]

Roller[1]

Rol Ses tipi Prömiyerde roller, & Subat 1786 (Orkestra şefi:-)
Frank, bir tiyatro direktörükonuşma rolü Gottlieb Stephanie
Eiler, bir bankacıkonuşma rolü Johann Franz Hieronymus Brockmann
Buff, bir buffo şarkıcıbas Joseph Weidmann
Monsieur Vogelsang, bir şarkıcıtenorValentin Adamberger
Madame Herz, bir şarkıcısoprano Aloysia Weber
Mademoiselle Silberklang, soprano Caterina Cavalieri
Herz, bir aktörkonuşma rolü Joseph Lange
Madame Pfeil, bir aktriskonuşma rolü Anna Maria Stephanie
Madame Krone, bir aktriskonuşma rolü Johanna Sacco
Madame Vogelsang, bir aktriskonuşma rolü Maria Anna Adamberger

Konu Özeti

Zaman: 1786
Mekan: Viyana


Müziksel parçalar[2]

Bu 1 perdelik kısa operanın müziksel olan kısmı hayli kısadır ve müziksel katkı 20 dakikayı geçmemektedir. Toplam 10 rolden 6 tanesi konuşma rolü olup müziksel katkı için bir bas, bir tenor ve iki soprano şarkı söylemektedirler. Eserin müziksel kısmında 4 müziksel parça bulunmaktadır:[1]

  • "Da schlägt die Abschiedsstunde", arietta, Madam Herz
  • "Bester Jüngling", rondo, Matmazel Silberklang
  • "Ich bin die erste Sängerin", üçlü, Matmazel Silberklang, Madam Herz, Mösyö Vogelsang
  • "Jeder Künstler strebt nach Ehre", kuartet finale şarkısı, Matmazel Silberklang, Madam Herz, Mösyö Vogelsang, Buff

Seçilmiş audio ve video disk kayıtları [3]

Yıl Roller
Madame Herz,
Matmazel Silberklang,
Vogelsang,
Buff 		Orkestra Şefi ve Orkestra Kayıt tipi ve marka
1968 Sylvia Geszty,
Rosemarie Rönisch,
Peter Schreier,
Hermann Christian Polster 		Helmut Koch,
Berlin Kammerorchester 		CD: Berlin Classics Cat: 9136.
1986 Magda Nador,
Krisztina Laki,
Thomas Hampson,
Harry van der Kamp 		Nikolaus Harnoncourt,
Royal Concertgebouw Orkestrası 		CD: Teldec Cat: 8 43336
(+ Ek: Önce müzik sonra söz (Prima la musica, poi la parole)
1990 Edita Gruberová,
Kiri Te Kanawa,
Uwe Heilmann,
Manfred Jungwirth 		John Pritchard
Viyana Filarmonik Orkestrası 		CD: Decca, Cat: 475 7049
(+Ek: konser aryaları)
2001 Cyndia Sieden,
Sharon Baker,
John Aler,
Kevin Deas 		Martin Pearlman,
Boston Baroque Orkestrası 		CD: Telarc. Cat: 80573
2006 Aleksandra Zamoiska,
Evmorfia Metaxaki,
Bernhard Berchtold,
Radu Cojocariu 		Elizabeth Fuchs,
Junge Philharmonie Salzburg
(Salzburger Marionetten kuklalar tiyatrosu temsilinin video kaydı) 		DVD: Deutsche Grammophon Cat: 073 4244 (+Ek: Bastien ve Bastienne)

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  • Bu madde kısmen İngilizce Wikipedia "Der Schauspieldirektor" maddesi kaynaklıdır. Online:[1] 2 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce).
  1. ^ a b c d e Smith, Erik (2001), "Der Schauspieldirektor", in Amanda Holden (Ed.), The New Penguin Opera Guide, Harmondworth: Penguin say. 608. ISBN 0-14-029312-4 (İngilizce)
  2. ^ Opera.Stanford.ed websitesinde "Schauspieldirektor/libretto" kısmı Online:http://opera.stanford.edu/Mozart/Schauspieldirektor/libretto.html 9 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ "Opera-dis-opera-sdiscography websitesinde "CLMOSCHA" maddesi". 16 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2017. 

Dış kaynaklar

  • Anderson, James, (1993) The Complete Dictionary of Opera and Operetta, Wings Books, ISBN 0-517-09156-9
  • Rushton, Julian (1998), "Der Schauspieldirektor" Kaynak: Stanley Sadie (Ed.), [[The New Grove Dictionary of Opera Cilt:4 sayfa: 213–214. Londra: MacMillan, ISBN 0-333-73432-7, ISBN 1-56159-228-5 (İngilizce)
  • Smith, Erik (2001), "Der Schauspieldirektor", Kaynak: Holden, Amanda (Ed.), The New Penguin Opera Guide, Harmandsworth: Penguin. say.608. ISBN 0-14-029312-4 (İngilizce)

Dış bağlantılar

  • IMSLP Petrucci Music Library websitesi "Der_Schauspieldirektor, K.486 (Mozart, Wolfgang Amadeus)" maddesinde partisyon notaları ve libretto [2] 26 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
  • Opera.stanford.edu websitesinde eserdeki müziksel parçalar librettosu: Online: [3] 9 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Almanca)
  • YouTube websitesinde "Mozart - Der Schauspieldirektor" maddesinde orkestra şefi Peter Hirsch idaresindeki "Sinfonieorchester des Südwestfunks" orkestrasının Almanca 1983 yapımı ve temsilinin tümümün video kaydı. [4] 12 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Almanca)
  • YouTube websitesinde "The Impresario (Mozart)" maddesinde orkestra şefi John Burrows idaresindeki "The Lyric Opera of Dallas" orkestrasının İngilizce yapımı ve temsilinin tümümün video kaydı. [5] (İngilizce)

İlgili Araştırma Makaleleri

Libretto, opera, operet, oratoryo, bale, müzikal, mask gibi müziksel sahne eserlerinin metinlerine verilen ad. Hristiyan dinî ayinlerinde sesle şarkı şeklinde söylenen dua, ilahi, kantata vb. için yazılan metinlere de libretto denilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Wolfgang Amadeus Mozart</span> Avusturyalı piyanist ve bestekar

Wolfgang Amadeus Mozart veya vaftiz adıyla Johannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart, Klasik Batı Müziği'nde Klasik dönemin etkili ve üretken bestekârlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Saraydan Kız Kaçırma</span>

Saraydan Kız Kaçırma, Wolfgang Amadeus Mozart'ın bir operasıdır. Bu opera özel olarak Alman stili Singspiel şeklinde hazırlanmıştır. Bu stildeki opera eserinde konuşma diliyle müzik dramı karışıktır; eserdeki olaylar konuşma ile geliştirilir; resitatif müzik bulunmamaktadır ve müzik, gösteri şeklinde parçalardan oluşmaktadır. Eserin Almanca librettosu önce "Christoph Friedrich Bretzner" tarafından yazılmış ve sonradan Mozart'in istek ve katkılarıyla "Gottlieb Stephanie" tarafından adaptasyonlar yapılmıştır. Eserin konusu Belmonte adlı bir İspanyol soylusunun, uşağı Pedrillo ile birlikte, sevgilisi olan Konstanze'yi ve onun İngiliz hizmetkarı Blonde'yi tutsak olarak bulundukları Selim Paşanın Akdeniz kıyılarındaki sarayından veya yazlık köşkünden ve Paşa'nın harem bekçisi olan Osminin elinden kurtarmak için yaptığı girişimlerdir. 1782 yılında Mozart'ın kariyerinin doruk noktalarından birini yaşayıp "Die Entführung aus dem Serail" ile müthiş bir başarıya ulaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Antonio Salieri</span> İtalyan besteci (1750-1825)

Antonio Salieri, İtalyan klasik müzik bestecisi, orkestra şefi ve müzik öğretmeni. Venedik Cumhuriyeti'ne bağlı Verona'da doğdu, yetişkin hayatını ve kariyerini Habsburg Hanedanı'nın himayesinde geçirdi.

<i>Requiem</i> (Mozart)

Requiem Re Minör, Wolfgang Amadeus Mozart'ın (1756–1791) bestelediği bir cenaze töreni müziği. Mozart, Requiem'in bir kısmını 1791'in sonlarında Viyana'da yazdı ama eseri tamamlayamadan, aynı yılın 5 Aralık'ında öldü. Eser, Franz Xaver Süssmayr tarafından 1792'de tamamlanarak Kont Franz von Walsegg'e sunuldu. Walsegg, karısının 14 Şubat'taki ölüm yıl dönümünde düzenlenecek törende çalınmak üzere eseri sipariş etmişti.

<span class="mw-page-title-main">Don Giovanni</span>

Don Giovanni, müziği Wolfgang Amadeus Mozart tarafından bestelenmiş, İtalyanca librettosu Lorenzo Da Ponte tarafından yazılmış olan iki perdelik bir opera eseridir. Bu eserin prömiyeri 29 Ekim 1787'de Prag'da Ulusal Tiyatro'da oynanmıştır. Mozart bu opera eserini "opera buffa" olarak sınıflandırmıştır. Da Ponte'nin liberettosu çok kere dramma giocoso olarak bilinmekte ve komik opera anlamı vermektedir. Bunu için opera çok kere komik opera veya komik (buffa) opera ile (seria) opera karışımı eşi bulunmayan bir tip opera olarak görülmektedir. Bu eser komedi, melodram ve olağanüstü fantezi elemanlarını kapsayıp birleştirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mozart operaları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Wolfgang Amadeus Mozart operaları değişik tiplerle 22 tane müzikli dramı kapsamaktadır. Bunlara gençliğinde yazdığı ve diğer bestecileri taklitten ileri gitmeyen küçük çapta eserlerden yetişkinliğinde ortaya çıkardığı tam tekmil opera olarak hazırladığı müziksel anıtlara kadar değişiklik gösterir. Bu eserlerden üçü tamamlanmadan kenara bırakılmıştır ve bestecinin ölümünden çok sonra oynanmıştır. Yetişkinlik çağı eserleri opera sanatının klasikleri sayılmaktadır. Bu nedenle bugün dünya opera sahnelerinden hiç eksik olmadan oynanmakta ve her zaman seyirciler tarafından tutulup sevilmektedir.

Titus'un merhameti (İtalyanca:) La clemenza di Tito; Köchel Dizini KV 621) Wolfgang Amadeus Mozart tarafından bestelenmiş bir "opera-seria" türünde opera eseridir. Opera'nın librettosu antik Romalı Suetonius'un ünlü eseri olan Sezarların hayatındaki Roma İmparatoru Titus Flavius Vespasianus'un hayatından uyarlanmış olup ünlü librettocu Metastisio tarafından ilk defa 1734de İtalyan besteci Antonio Caldera tarafından bestelenen opera eseri için hazırlanmış ve yaklaşık 40 kadar besteci tarafından da kullanılmıştır. Avusturya İmparatoru I. Leopold'un Pragda Bohemya Kralı olarak taç giyme töreni için Mozart'a sipariş verilen bu "opera-seria" eseri çok kısa bir zaman içinde bestelenmiş ve prömiyeri 6 Eylül 1791'de Prag'da Bohemya Devlet Tiyatrosunda oynanmıştır.

'Zaide, KV. 344 unlu Avusturyalı besteci Wolfgang Amadeus Mozart tarafından 1780'de bestelenen ama öldüğü zaman daha bitiremediği iki perdelik bir Singspiel janrinda opera eseridir. Kaynaklar, bu eserin Mozart'ın âşık olduğu Zaide isimli Türk kızından ilham aldığını bildirirler. İlk basılımı 1838'dedir. Prömiyer sahnelenmesi 27 Ocak 1866'da Frankfurt'ta yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Niccolo Piccinni</span>

Niccolo Piccinni senfoniler, oda müziği eserleri, operalar ve kilise müziği besteleri hazırlamış bir İtalyan bestecidir. Günümüzün klasik batı müziği severleri tarafından pek tanınmayan bir besteci olmakla beraber kendi yaşamı sırasında, özellikle hazırladığı Napoli-tipi opera buffa janrı eserleri dolayısıyla, Avrupa opera seyircisinin çok beğendiği opera bestecilerinin başında gelmekteydi. Piccinni'in zamanla unutulmasının bir nedeni yaşam ve bestecilik döneminin, ünleri günümüze yetişmiş olan Pergolesi gibi büyük besteci ile bir nesil sonrasının büyük bestecileri olan Domenico Cimarosa ile Mozart arasına düşmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Il re pastore</span>

Il re pastore Çoban Kral; Köchel dizini K208) Wolfgang Amadeus Mozart tarafından bestelenmiş iki perdelik, bazen "opera seria" bazen "seranata" janrinda olarak nitelendirilen, bir opera eseridir. Eserin librettosu İtalyanca olarak Matastasio tarafından hazırlanmış ve "Gianbattista Varesco" tarafından düzenlenmiştir. Eserin ilk gösterisi 23 Nisan 1775de Salzburg'da Başpiskopos "Kont Hieronymus von Colloredo" nun "Başpiskoposluk Sarayı"nda yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Vicente Martín y Soler</span>

Vicente Martín y Soler. Klasik opera müziği dönemi içinde çalışan ve bu dönem ilkelerine uygun operalar ve baleler hazırlamış olan bir İspanyol besteci. Kariyerinin büyük bir kısmını geçirdiği İtalya'da Vincenzo Martini adı ile bilinmektedir. Günümüzde ismi pek bilinmemekle beraber kendi yaşadığı dönemde bir opera buffa janrında besteci olarak çağdaşı olan Wolfgang Amadeus Mozart ile aynı değerde olduğu kabul edilmekteydi. Valensiya'nın Mozart'ı olarak da isim yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Singspiel</span> opera türü

Singspiel, bir tür Almanca müzikli dram olarak geliştirilmiş ve günümüzde bir opera janrı olarak kabul edilmiştir. Nitelik olarak içeriği müziksel ensambl şarkıları, tek "aryalar", "ikili", "üçlü" vb şarkılar, "ballad"lar arasında konuşma dialogları bulundurur. "Singspiel" janrından geliştirilen operet janrı da bu öğeleri içermektedir. Bazı opera otoritelerine göre "singspiel" janrı ile diğer "opera janrları" arasındaki ana fark operalarda "resitatif"lerin bazen önemli olarak yer almaları ve dramatik zirvelere yetişmek için "singspiel"lerde müziğin özel bir önemi olmamasına karşılık operalarda müziğin ana rol oynamasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Önce müzik sonra söz</span>

Önce müzik sonra söz Antonio Salieri tarafından bestelenen 1-perdelik operadır. Bu operanin janrı "divertimento teatrealle"" olarak verilmiştir. Libretto Giovanni Battista Casti tarafından yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">La finta giardiniera</span>

Finta Giardiniera İtalyanca adı ile genellikle anılan; Türkçe adı Bahçıvan Taklidçisi Genç Kız olan, bestesi daha 18 yaşında olan Wolfgang Amadeus Mozart tarafından, İtalyanca liberettosu tartışmalı olarak günümüzde Giuseppe Petrosellini'ye atıfedilen ama uzun bir dönem Ranieri de Cazalbigi'ye atıflı olan bir uvertür ve 3 perde ihtiva eden bir opera buffa janrında opera eseri.

<span class="mw-page-title-main">Lucio Silla</span>

Lucio Silla (İtalyanca adı: Lucio Silla olan, İtalyanca liberettosu Giovanni de Gamerra tarafından Pietro Metastasio tarafından yapilan eklerle hazirlanmış o zaman daha 16 yaşında olan Wolfgang Amadeus Mozart tarafından bestelenmiş 3 perde ihtiva eden bir opera seria janrında opera eseri.

<span class="mw-page-title-main">Falstaff (Salieri)</span>

Falstaff veya Üç Șaka İtalyan asıllı ama Viyana'da çalışıp yaşayan Antonio Salieri tarafından bestelenmiş iki perdelik, bazen "dramma giocoso" janrında olarak nitelendirilen, bir opera eseridir. Eserin librettosu İngiliz oyun yazarı William Shakespeare'in Windsor'un Şen Kadınları tiyatro komedi oyunundan uyarlanarak İtalyanca olarak Carlo Prospero De Franceschi tarafından hazırlanmıştır. Eserin prömiyer temsili 3 Ocak 1799'de Viyana'da Theater am Kärntnertor'da yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Don Giovanni Tenorio</span>

'Don Giovanni Tenorio veya tüm ismiyle Giuseppe Gazzaniga tarafından bestelenen 1-perdelik dramma giocoso janrında bir operadır. Giovanni Bertati tarafından İtalyanca olarak yazılan opera librettosu, orijinal "Tirso de Molina" tarafından İspanyolca olarak hazırlanmış El burlador de Sevilla y convidado de piedra (Sevilla'lı Aldatıcı ve Taştan Misafir oyunundan uyarlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Armide (Gluck)</span>

Armide, Christoph Willibald Gluck tarafından Fransızca olarak hazırlanmış 5 perdelik bir trajik operadır. Librettosu "Philippe Quinault" tarafından Fransızca olarak Torquato Tasso'nun (d.1544-o.1596) "Gerusalemme liberata [(Kurtarılmış Kudüs)(1581)]" epik şiir eserinden uyarlanarak yazılan eserin prömiyer temsili 23 Eylul 1777'de Paris'te "Académie Royale de Musique" tarafından verilmiştir. Bu eser Gluck'un Fransız opera sahnesinde temsil edilen 5. opera eseri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Reims'e Seyahat</span>

Reims'e Seyahat veya Altın Zambak Oteli orijinal olarak üç perdelik "dramma giocoso" tarzında hazırlanan ama günümüzde 1 perdelik "opera bufa" tarzında olduğu kabul edilen bir operadır. Luigi Balocchi tarafından İtalyanca yazılan bu opera eserinin librettosu, kısmen orijinal Madame de Steal tarafından Fransızca olarak hazırlanmış olan Corinne ou l'Italie romanından uyarlanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.