İçeriğe atla

Titikaka Gölü

Titikaka Gölü
Harita
Havza
Ülke(ler)Peru, Bolivya
Koordinatlar15°49′30″G 69°19′30″B / 15.82500°G 69.32500°B / -15.82500; -69.32500
Ada(lar)42
Genel bilgiler
Akarsu (gelen)27 dere
Akarsu (giden)Buharlaşma
Göl türüTatlı su gölü
Etki alanı58.000 km2 (22.000 sq mi)
Uzunluk178 km (111 mi)
Genişlik77 km (48 mi)
Yüzölçümü8.372 km2 (3.232 sq mi)
Ortalama derinlik107 m (351 ft)
En derin noktası281 m (922 ft)
Yüzey rakımı3.812 m (12.507 ft)
ÖzelliklerSıradağlardaki en büyük göl, İnsanlar tarafından yaratılmış 42 ada
Wikimedia Commons
Bolivya üzerinde Titikaka Gölü
Titikaka Gölü
Titikaka Gölü (Bolivya)
Güney Amerika üzerinde Titikaka Gölü
Titikaka Gölü
Titikaka Gölü (Güney Amerika)
Peru üzerinde Titikaka Gölü
Titikaka Gölü
Titikaka Gölü (Peru)

Titikaka Gölü (/tɪtɪˈkɑːkə/;[1] İspanyolca: Lago Titicaca), And Dağları'nda Bolivya ve Peru sınırında yer alan büyük bir tatlı su gölüdür. Genellikle dünyanın gezilebilir en yüksek gölü olarak adlandırılır. Titicaca, hem su hacmi hem de yüzey alanı bakımından Güney Amerika'nın en büyük gölüdür.[2][3][4]

Titicaca Gölü, 3.812 m (12.507 ft) yüzey yüksekliğine sahiptir.[5] "En yüksek göl" iddiasının genellikle ticari gemilere atıfta bulunduğu düşünülmektedir. Dünyanın dört bir yanındaki çok sayıda küçük göl daha yüksek kotlardadır.

Coğrafya

8.288 kilometrekare alana sahip olan göl And Dağları'nın Altiplano adı verilen platosunda, Peru ve Bolivya arasında yer alır. Batı kıyısı Peru'ya, doğu kıyısı ise Bolivya'ya aittir.

Titikaka Gölü, ticari gemilerin de çalıştığı,yüksek rakımlı bir göldür. Tibet Platosunda çok daha yüksek rakımlı (4000 m.nin üzerinde) göller bulunur. Deniz seviyesinden yüksekliği 3.810 metre olup 194 km uzunluğa ve 65 km genişliğe sahiptir. Ortalama derinliği 140 - 180 metre arasındadır. Bazı yerliler dipsiz olduğunu iddia etseler de en derin yeri 280 metredir. Yirmibeşten fazla akarsu bu göle dökülür. İnka kültürünün izlerini barındıran Güneş Adası (Isla del Sol) dahil irili ufaklı birçok adacığı barındırır. Çevresinde yaşayan halk için gölde yapılan balıkçılık önemli bir geçim kaynağıdır.

Ülke sınırlı uydu fotoğrafı
İklim diagramı Juliaca

Adının kökeni

İsminin nereden geldiği kesin olarak bilinmemekle birlikte iki Aymara kelimesinin yan yana gelmesinden oluşur. Titi "büyük kedi", Kak ise "kaya" manasına gelir ve tercümesi Puma Kayası olarak yapılabilir. Efsaneye göre ilk İnka Kralı Manco Capac Güneş Adası'nda ilk olarak, kedi başını andıran bir kayaya çıkar. Göl haritasına baş aşağı bakıldığında, yatan kedi formu ayırt edilebilir. Buna karşın Quechua Dili'nde titi "kurşun" veya "kurşun rengi" qaqa ise "kaya" demektir. Yani "kurşini (kurşun rengi) kaya"

Gölde yaşam

Titikaka Gölü'nün karakteristik özelliklerinden biri yüzen adacıklardır. Bu adacıklarda yaşayanlara 'Uros' (çoğul kelime) adı verilir. Uros, yüzen adacıkları savaşçı İnkalardan korunmak maksadıyla, yöreye özgü Totora adlı bir bitkinin kargılarını çapraz olarak bir araya getirerek oluştururlar. Üzerinde basit kulübeler de inşa ettikleri bu adacıkları balık avında kullanırlar.

Uros, geleneksel yaşam şekilleriyle gurur duyar ve karaya yerleşmeyi reddeder. Turistlerin sallanan adalarını ziyaret etmesine izin verirler.

Peru'ya ait Taquile adasında bugün yaklaşık 1.600 Quechua yaşamaktadır. Bu 5,5 km uzunluğunda ve 1,6 km genişliğindeki adada yaşayan halk, yabancılardan saklandıkları için çok sonraları keşfedilmiştir. Örgü ören erkekleri nedeniyle adaya Örgü ören erkekler adası adı da verilir.

Gölün Bolivya tarafında kutsal adalar, Güneş Adası (Isla del Sol) ve Ay Adası (Isla de la Luna) bulunur. Her ikisinde de küçük geleneksel köyler ve çok sayıda eski harabe mevcuttur.

Uros Adacıklarının panoramik görünümü

Fauna

Titikaka Gölü, bir dizi ender rastlanan hayvana yaşam ortamı sunar. Bunlardan biri Titikaka dalgıcı (Rollandia microptera) denen kuştur. Bu kuşun ilginç yanı, küçük kanatları sebebiyle uçamamasıdır. Tehlike anında suyun üstünde hızlı adımlar atarak ve çok güçlü kanat çırpmalarla kaçar. Ancak bu kanat çırpmalar kuşu havalandırmaz. Diğer bir endemik canlı ise Titikaka kurbağasıdır. Kurbağa ağırlıklı olarak cildiyle soluma yaptığından, cildi çizgilidir.

Resimler

  • Uros
    Uros
  • Taquile adasında çocuklar
    Taquile adasında çocuklar
  • Totora ile imal edilmiş yüzen ada
    Totora ile imal edilmiş yüzen ada
  • Uros yüzen adası
    Uros yüzen adası

Ayrıca bakınız

  • Oluşumlarına göre Türkiye'nin gölleri listesi
  • Türkiye'deki göller

Kaynakça

  1. ^ "Titicaca". Dictionary.com Unabridged. Random House. Erişim tarihi: 10 Ocak 2020. 
  2. ^ Grove, M. J., P. A. Baker, S. L. Cross, C. A. Rigsby and G. O. Seltzer 2003 Application of Strontium Isotopes to Understanding the Hydrology and Paleohydrology of the Altiplano, Bolivia-Peru. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 194:281-297.
  3. ^ Rigsby, C., P. A. Baker and M. S. Aldenderfer 2003 Fluvial History of the Rio Ilave Valley, Peru, and Its Relationship to Climate and Human History. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 194:165-185
  4. ^ Questions Unlimited (2003). "Who Wants to Be a Judge at the National Academic Championship?". National Academic Championship. 6 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2016. 
  5. ^ "The World Factbook". cia.gov. 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2015. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Titikaka Gölü ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ada</span> çevresi bütünüyle sularla çevrili kara parçası

Ada, çevresi bütünüyle sularla çevrili kara parçasına verilen addır. Yeryüzündeki adaların bütünü on milyon kilometrekarelik bir yer kaplar. Adalar, tek tek olabileceği gibi, gruplar halinde de olabilir. Bu şekildeki adalara “takımada” adı verilir. Yarımada ise suyla çevrili, ancak bir tarafından ana kara parçasına bağlı bulunan coğrafi şekildir. Yer bilimi açısından adalar, kıtasal adalar ve okyanus adaları olmak üzere temelde ikiye ayrılır. Yüzen adalar ise yeni bir yer bilimi konusudur.

<span class="mw-page-title-main">Galápagos Adaları</span>

Galapagos Adaları, Colón Takımadaları olarak da bilinir, Büyük Okyanusun doğusunda Ekvador'a bağlı takımadalar. Uzak ve izole bir konumda olan adalar, Güney Amerika kıtasının yaklaşık 1000 km batısında yer alır. Galapagos takımadaları toplam 50.000 km² yüzölçüme sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Bolivya</span> Güney Amerikada denize kıyısı olmayan ülke

Bolivya, resmî adıyla Çokuluslu Bolivya Devleti bir Güney Amerika ülkesidir. Başkenti Sucre olup; La Paz, Cochabamba, Santa Cruz, Potosi diğer önemli şehirlerinden birkaçıdır.

<span class="mw-page-title-main">Silüriyen</span> Paleozoyik Zamanın üçüncü dönemidir ve 443 ile 419 milyon yıl önce aralığındaki süreyi kapsar

Silüriyen, Paleozoyik Zaman'ın en kısa süren jeolojik dönemi olarak bilinir. 443,8 milyon yıl önce başlayıp 419,2 milyon yıl önce sona ermiştir. Bu dönem, adını Galler'deki Silures kabilesinden alır. Silüriyen'in başlangıcı ve sonu için belirlenen kayaç tabakaları kesin olarak tanımlanmıştır ancak tam tarihler birkaç milyon yıl kadar hata payına sahiptir. Silüriyen Dönemi, Ordovisiyen-Silüriyen yok oluşu ile başlar; bu olay sırasında deniz canlılarının yaklaşık %60'ının nesli tükenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Şili</span> Güney Amerikada bulunan egemen devlet

Şili (İspanyolca:

<span class="mw-page-title-main">Peru</span> Güney Amerika ülkesi

Peru, ya da resmî adıyla Peru Cumhuriyeti Güney Amerika'nın batısında bir ülkedir. Kuzeyde Ekvador ve Kolombiya, doğuda Brezilya, güneydoğuda Bolivya, güneyde Şili ve batıda Büyük Okyanus'la sınırlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Güneş Adası</span>

Güneş Adası, Titikaka Gölü üzerinde, Bolivya'ya ait bir ada.

<span class="mw-page-title-main">Manco Capac</span>

Manco Capac, İnka mitolojisinde ilk İnka ve Cusco Kralı. Manco Capac'ın ortaya çıkışıyla ilgili çeşitli hikâyeler bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Salar de Uyuni Gölü</span>

Salar de Uyuni, 10.582 km² alanıyla Dünya'nın en büyük tuz göllerinden biri. Bolivya'nın güneybatısında, 3.653 m yükseklikte bulunur ve Titikaka Gölü ile beraber Altiplano Platosu'nun tabiat açısından doruk noktası olarak kabul edilir. Gündüz ışıldayan aydınlığı geceleri sert ayazı ile daha çok sert buz tutmuş bir göle benzer. Ancak yüründüğünde ayakların altında gıcırdayan buz değil kaba tuz kristalleridir.

<span class="mw-page-title-main">Junin Gölü</span>

Junin Gölü ya da Chinchaycocha, Güney Amerika ülkesi Peru'nun Titikaka Gölü'nden sonra en büyük ikinci gölüdür. Ancak Titikaka Gölü'nden farklı olarak Junin Gölü'nün tamamı Peru ülke sınırları içinde yer alır. Junin Bölgesi'nde bulunur. Junin adını bulunduğu bölgeden ve yakınındaki Junin kasabasından alır. Ancak Peru'nun eski halkı göle "And Kedisi Gölü" anlamında Chinchaycocha adını vermiştir. Chinchay And kedisi, Cocha da göl anlamındadır. 1974 yılında göl ve çevresindeki alan Ulusal Koruma Alanı olarak ilan edilmiştir. Junin gölü önemli bir kuş gözlem yeridir.

<span class="mw-page-title-main">İnka İmparatorluğu</span>

İnka İmparatorluğu, Kolomb öncesi Amerika'nın en büyük imparatorluğudur. İnka terimi, yarı efsanevi kurucu Manco Capac'tan 1532'de İspanyollara yenik düşmüş Atahualpa'ya dek toplam 13 imparatordan oluşan bir hanedanın hükmettiği Kolomb öncesi Güney Amerika halklarının tarihi ve uygarlığına ilişkin her türlü olayı kapsayan bir ifadedir.

<span class="mw-page-title-main">Kahverengi pelikan</span> pelikangiller (Pelecanidae) familyasından 8 pelikan türünün en küçüğü olan bir su kuşu

Kahverengi pelikan, pelikangiller (Pelecanidae) familyasından 8 pelikan türünün en küçüğü olan bir su kuşu türüdür. Amerika'da yaşayan bu kuş türü ABD'nin güney ve batı sahillerinde en iyi bilinen kuş türlerinden biridir. Batı Yarımkürede bulunan üç pelikan türünden biri olduğu gibi balıkları denize dalarak avlayan iki pelikan türünden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Altiplano</span> Güney Amerikada bir plato

Altiplano Peru'nun güneydoğusu ile Batı Bolivya'da Batı ve Doğu-Andlar arasında bulunan bir platodur.

<span class="mw-page-title-main">Tiwanaku</span>

Tiwanaku Tiahuanaco veya Tiahuanacu, Bolivya'da Pre-İnka (İnka-öncesi) kültürüne ait önemli harabelerin bulunduğu küçük bir şehirdir. Tiahuanaco'nun nüfusu günümüzde 800 kişidir, şehir deniz seviyesinden 4.000 m yüksekte, Altiplano'nun verimsiz düzlüğünde bulunur. La Paz'dan 70 km batıda Peru sınır geçişi olan Desaguadero yolu üzerindedir. Harabeler 2000 yılından beri UNESCO'nun Dünya Kültür Mirası'dır. Kelimenin Aymara dilinde anlamı "merkezdeki taş'"'tır.

<span class="mw-page-title-main">Urubamba Nehri</span> Güney Amerikada bir nehir

Urubamba, Güney Amerika'da bir nehirdir. Titicaca Gölü'nün kuzeybatısında And geçidi Abra la Raya yakınlarında, Peru'nun güneydoğu And zinciri ile Peru ve Bolivya platosu (Altiplano) arasındaki su sınırında çıkar.

Kolomb öncesi sanat; Kuzey Amerika, Meksika, Orta Amerika, Karayipler ve Güney Amerika'da 15. yüzyılda Avrupa'dan kolonici fetihçiler gelmeden önceki zaman dönemindeki sanat olarak kabul edilebilir. Kolomb öncesi sanat MÖ 1800'den M.S. 1500'lere kadar Amerikalarda gelişip meyve verdiği kabul edilebilir.

<span class="mw-page-title-main">2017 Dünya Su Sporları Şampiyonası</span>

17. FINA Dünya Şampiyonası, 14-30 Temmuz 2017 tarihleri arasında Macaristan'ın Budapeşte kentinde düzenlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Caroline Adası</span>

Caroline Adası ya da diğer adıyla Milenyum Adası, Pasifik Okyanusu'nun orta kesiminde yer alan Kiribati ülkesindeki güney Line Adaları'nı oluşturan ıssız mercan atollerinin en doğusundadır.

<span class="mw-page-title-main">Grimanesa Amoros</span>

Grimanesa Amoros birçok alanda altyapısı olan Amerikan sanatçıdır. Dünyaca büyük ölçekli ışık heykelleriyle tanınmaktadır. Sosyal tarih, bilimsel araştırma ve eleştirel kuram gibi alanlara ilgi duymaktadır ve bu ilgisi yaptığı eserlere oldukça yansımıştır. Eser sürecinde doğal ve içgüdüsel hareket eder. Teknolojiye olan sezgisel yaklaşımı Amaros'un karakteristik özelliğidir. Tasarımını yapmadan önce oranın tarihini, bölgesini ve insanını araştırır. Onun tasarımı video, heykeltıraşlık, ışıklandırma ve teknoloji gibi birçok elementi bir araya getirerek binanın mimarisine uygun bir tasarım yapmasını ve bir bütünlük oluşturmasını sağlar. New York'da yaşamaktadır. Birçok alanda altyapısı olan Amerikan sanatçıdır.

Kritik Tehlike Altındaki Türler IUCN Kırmızı Listesi'nde yer alan ve doğada yok olma riski en yüksek olan türleri kapsar. Bu türler, nesillerini sürdürmek için acil koruma önlemlerine ihtiyaç duyarlar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.