Titanis - Turkipedia

Titanis

Yaşadığı dönem aralığı: 5,333-1,8 myö
Pliyosen-Kalabriyen

PreЄ

↓

Montelenmiş iskeleti

Biyolojik sınıflandırma

Âlem:	Animalia
Şube:	Chordata
Sınıf:	Aves
Takım:	Cariamiformes
Familya:	†Phorusrhacidae
Alt familya:	†Phorusrhacinae
Cins:	†Titanis Brodkorb, 1963
Tür:	†T. walleri

İkili adlandırma

†Titanis walleri

Brodkorb, 1963

Titanis (Latince dişi titan), erken Pliyosen ile erken Pleyistosen dönemleri arasında Güney Amerika ve Kuzey Amerika'da yaşamış, Phorusrhacidae ailesine mensup büyük ve etçil kuş cinsi.

Etimoloji

Cins adı Yunan mitolojisine ait yüce bir varlık olan Titan'ın dişi versiyonundan gelirken; bu cinsin tek türü olan Titanis walleri'nin tür adı fosili bulan Benjamin Waller'a ithafen verilmiştir.^[1]

Keşif

Tarihler 1961 senesini gösterdiğinde ABD'nin Florida eyaletinin Santa Fe Nehri kıyısında Benjamin Waller tarafından iyi korunmuş fosil parçaları keşfedilmiştir. Bu fosillerin büyük boyutlu olması ve ayak tarak kemiğindeki çatallı büyük boşluklardan yola çıkarak Phorusrhacidae'lerin bir üyesi olabileceği düşünülmüştü, daha sonra Brodkorb tarafından 1963 yılında uzun bir inceleme sürecinden sonra bilimsel olarak tanımlanmıştır.^[2]

Fiziksel özellikler

Güçlü, keskin ve kanca şeklindeki üst gagası ile ona bağlı daha kısa alt gaga güçlü kafatasının bir parçasıdır. bunun yanında uçma işlevi taşımayan ve pençeli iki parmaktan oluşan kanat yapısı avlarının kavramak amacıyla kullanılıyor olmalıdır. Bu dev kuş yaklaşık 2,5 metre boyunda ve 150 kg'ı aşkın bir ağırlığa sahiptir. Bu kadar ağır bir kuşun vücudunu güçlü bacakları ve üç parmaklı büyük ayakları taşımaktaydı. Kuzey Amerika'nın geniş çayırlarında hızlı hayvanlar olan erken atları avladığı bilinmektedir. Cüssesine rağmen avını hızlı hareket ederek kovalayabildiği yapılan çalışmalarda belirlenmiştir.^[3]

Paleoekoloji ve yokoluş

Yaklaşık 60 milyon yıl önce Phorusrhacidae üyesi kuşlar Güney Amerika'da ortaya çıkmıştır. Bu canlıların Güney Amerika'da geniş ölçüde yayılıp gelişmesi Pleyistosen başına kadar devam etmiştir. Jeolojik tarihte tektonik bir etki yaklaşık 3 milyon yıl önce devreye girdi ve Güney Amerika ve Kuzey Amerika arasında panama kara köprüsü kuruldu. Bu, iki kıta arasındaki ünlü faunal göçü tetikledi ve bu göç kapsamında, Phorusrhacidae ailesinin, soyu Titanis'e varacak kuşları, Kuzey Amerika geçmiştir.^[4] Son araştırmalar sonucu bu canlının Florida'daki kalıntılarının 2,2 milyon yıl önceye dayandığı ve en son erken Buzul Çağı'nda (1.8 milyon yıl önce) yaşadığı biliniyor. Kuzey Amerika'daki bu canlının yok oluşunda, bu kıtadaki çağdaşları olan kedigiller, köpekgiller ve ayıgiller ailelerinin üyeleriyle rekabetinin etkili olduğu düşünülmektedir.^[5]

Kaynakça

^ Brodkorb, Pierce. "A GIANT FLIGHTLESS BIRD FROM THE PLEISTOCENE OF FLORIDA" (PDF). sora.unm.edu/. THE AUK. 21 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ Gould and Quitmyer, Gina C. and Irvy. "TITANIS WALLERI: BONES OF CONTENTION" (PDF). www.floridamuseum.ufl.edu. Bull. Fla. Mus. Nat. Hist. (2005) 45(4): 201-229. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ Blount and Crowly, Kitty and Maggie (2008). DINOSAURS ENCYCLOPEDIA OF & PREHISTORIC LIFE. New York: Dorling Kindersly. ss. 145-147. ISBN 978-0-7566-3836-8.
^ Sues, Hans-Dieter. "A new look at old terror birds". www.natgeo.com. National Geographic. 3 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2020.
^ MacFadden, J. Bruce; ve diğerleri. "Revised age of the late Neogene terror bird (Titanis) in North America during the Great American Interchange". pubs.geoscienceworld.org/. geoscienceworld. 3 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

Dinozor (Dinosauria), ilk olarak Mezozoyik zamanda ortaya çıkan ve yaşayan tek üyeleri kuşlar olan arkozor sürüngen grubu. Dinozor adı, Richard Owen tarafından Grekçe "korkunç" anlamına gelen deinos ve "kertenkele" anlamına gelen sauros sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşur. Dinozorlar, 243 ile 233 milyon yıl önce Geç Triyas döneminde ortaya çıkmış ve 66 milyon yıl önce kuşlar dışındaki tüm türlerinin soyu tükenmiştir. Dinozorlar, sıcakkanlı ve soğukkanlı arası özellikler gösteren mezoterm canlılardı. Mezozoyik'te oldukça başarılı biçimde tüm kıtalara yayılan dinozorlar çok farklı nişleri doldurdu. Yapılan araştırmalarda şimdiye kadar yaklaşık olarak 1.000 kadar kuş olmayan dinozor türünün yaşadığı belgelendi. Bugün dinozorların evrimsel olarak devamı olan kuşların 11.000 kadar türü vardır ki bu, yaşayan memelilerin tür sayısının (~6000) yaklaşık iki katıdır. Dinozorların nasıl yaşadığı, ne kadar çeşitlendiği ve ekosistemdeki yerleri kadar kuş olmayan dinozorların nasıl yok olduğu da bilim camiasını uzun zamandır meşgul etmektedir. Kuş olmayan dinozorları yeryüzünden silen yok oluşun aşamalı mı, yoksa yerbilimsel olarak katastrofik (ani) mi olduğu tartışmalıdır.

Tyrannosaurus, Kretase'nin sonlarında yaşamış, büyük bir etobur teropod dinozordur. Tyrannosaurus, diğer tyrannosauridlerden çok daha geniş bir dağılıma sahipti ve bulunduğu yaşam alanındaki etçillerin en büyüğüydü.

Mastodon veya Mammut, Geç Miyosen devrinden Pleyistosen sonuna kadar yaşamış olan hortumlular (Proboscidea) ailesine mensup bir hayvan cinsidir. Bu cinsin çok sayıda türü mevcuttur. bilimsel olarak mammut olarak adlandırılır; ancak gayriresmî olarak mastodon olarak isimlendirilmiştir. Mastodon adı Yunanca μαστός "meme ucu" ve ὀδούς "diş" kelimelerinden gelir ve bu familyaları diğer familyalardan ayıran özelliği tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Timsahlar</span>

Timsahlar, sıcak bölgelerde bataklıklar ve su kenarlarında yaşayan vücudu kemiksi pullarla örtülü sürüngenleri içeren bir grup. Bu takımın familyaları Alligatoridae (Aligatorgiller), Crocodylidae (Timsahgiller) ve Gavialidae'dir (Gavyaller).

Troodon, Geç Kretase döneminde Kuzey Batı Amerika'da yaşamış, muhtemelen hepçil bir teropod dinozor cinsi.

Giganotosaurus, Geç Kretase döneminin erken Senomaniyen çağında Güney Amerika'da yaşamış bir teropod dinozor cinsi.

Kızıl kuyruklu şahin, atmacagiller (Accipitridae) familyasından Kuzey Amerika'da yaygın yırtıcı kuş türü. Batı Alaska'dan kuzey Kanada'ya, güneyde Panama'ya ve Karayipler'e kadar Kuzey Amerika'nın büyük bölümünde ürer ve bu bölgede en yaygın Buteo türlerinden biridir. Kızıl kuyruklu şahin yaşadığı bölgede tüm biyomlara uyum sağlayabilir. Görünüşleri ve yaşadıkları yerler ile birbirlerinden ayrılan on dört alt türü kabul edilmiştir. Boyları 45–65 cm, kanat açıklıkları 110–145 cm ve ağırlıkları 690-1600 gram arasında değişir. Bu boyutlarıyla, Kuzey Amerika'da yaşayan Buteo cinsi kuşların en büyük üyelerinden biridir. Eşeysel dimorfizm gösteren kızıl kuyruklu şahinin dişileri erkeklerinden daha büyüktür.

Yünlü mamut veya kıllı mamut, Pleistosen'de Avrasya ile Kuzey Amerika'da yaşamış ve Holosen'de soyu tükenmiş bir mamut türü.

Keseli aslan, Pleyistosen devri boyunca Avustralya'da yaşamış soyu tükenmiş bir keseli memeli cinsidir.

Terör kuşları olarak da bilinen Phorusrhacidae, 62 milyon yıl öncesinden (Paleosen) 1,8 milyon yıl öncesine kadar yaşamış, büyük, etobur ve uçamayan bir kuş familyasıdır. Yaşadığı Senozoik dönemde Güney Amerika'daki en büyük süper avcılar bu ailenin türlerine mensup olmuştur.

Toxodon, Geç Pliyosen'den Pleyistosen devri'nin sonuna dek bugünkü Güney Amerika'da yaşamış, soyu tükenen memeli cinsi. Yeni çalışmalarda holosen devri başlarına tarihlenen Toxodon fosillerine rastlanmıştır. Toxodontidae ailesi bu cinsle temsil edilir ve bu aile Miyosen devrinde çeşitlenmiştir.

Albertosaurus, Kretase devrinin sonlarında Kuzeybatı Amerika'da yaşamış, Tyrannosauridae familyasına mensup bir theropod dinozor cinsidir.

Pelagornis sandersi, geç Oligosen döneminde yaşamış ve dünyada var olmuş en büyük uçan kuş türüdür.

Megatherium, Geç Miyosen ila Erken Holosen devirleri arasında Güney Amerika'da yaşamış bir memeli cinsidir.

Camptosaurus, Batı Kuzey Amerika'nın Geç Jura dönemi'nde yaşamış, Kuş kalçalı dinozor cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Dinofelis</span> tarih öncesi kedi cinsi

Dinofelis, Metailurini oymağına ait soyu tükenmiş bir kılıç dişli kedi cinsidir. Avrupa, Asya, Afrika ve Kuzey Amerika'da 5 milyon ila 1,8 milyon yıl önce yaygındı. Lothagam'dan Dinofelis'e çok benzeyen fosiller, yaklaşık 8 milyon yıl öncesine kadar uzanıyor.

Picrodontidae, Paleosen döneminde yaşamış, plesiadapoidlerle ilişkili bir plesiadapiform familyası. Grubun üyeleri, Belçika'da bulunan Russellodon haininense dışında hep Kuzey Amerika'dan bilinmektedir.

<i>Phorusrhacos</i> Güney Amerikaya özgü, soyu tükenmiş kuş cinsi

Phorusrhacos, Miyosen döneminde Arjantin'de yaşamış, uçamayan dev terör kuşlarının soyu tükenmiş bir cinsidir. Phorusrhacos, var olduğu sırada Güney Amerika'daki baskın kara yırtıcılarından biriydi. Ormanlık ve otlaklarda yaşadığı düşünülmektedir.

Geç Kretase, jeolojik zaman cetvelinde Kretase döneminin ayrıldığı iki zaman diliminden genç olandır. Tebeşir anlamına gelen Kretase adı bu dönemde yoğun olarak çökelmiş olan tebeşir kayasına atıfta bulunularak verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kelenken</span>

Kelenken, Orta Miyosen'de bugünkü Patagonya'da yaşamış terör kuşları olarak bilinen uçamayan Phorusrhachidae ailesine mensup soyu tükenmiş büyük ve avcı bir kuş cinsidir. Yaşadığı dönemde Güney Amerika kıtasındaki tepe yırtıcı nişini doldurduğu düşünülmektedir. Kelenken, bilinen en büyük kuş kafatasına sahiptir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.