İçeriğe atla

Tisa

Szeged, Csongrád - Macaristan
Szeged, Csongrád - Macaristan
Konum
Ülke(ler) Ukrayna
 Romanya
 Slovakya
 Macaristan
 Sırbistan
Genel bilgiler
Kaynak Ukrayna
Kaynak rakımı2.020 m
AğızTuna Nehri
Uzunluk1.358 km
Havza alanı157.000 km²

Tisza veya Tisa Orta Avrupa'da bulunan başlıca akarsulardan biridir. Romanya sınırları içinde bulunan dağlardan doğarak bir süre Ukrayna topraklarında akar ve Macaristan'a girer. Burada Slovakya sınırına ufak bir girinti yaparak Sırbistan'da Voyvodina'da Tuna Nehri ile birleşir. Tisa Nehri 157.186 kilometrekarelik bir alanı sular.

Nehre, içinden geçtiği ülkelerin dillerinde verilen adlar şu biçimdedir;

Antik çağlarda nehir Tisia adı ile anılmış. Bunun yanında Latin kökenli Tissus, Tisia, Pathissus gibi adlar da kullanılmıştır.[]

Nehrin uzunluğu geçmiş dönemlerde 1419 kilometre uzunluğunda olup Orta Avrupa'daki en büyük düzlüklerden biri olan Büyük Macaristan Ovası'ndan akmıştır. Düz yerlerde nehir akışını koruyabilmek için birçok kıvrım yaptığından bölgede belirli dönemlerde sel baskınları yaşanmıştır.

Bölgede yaşanan su baskınlarının önüne geçmek amacıyla birçok küçük girişimde bulunulmuşsa da sistemli olarak ilk çalışma 27 Ağustos 1846 tarihinde başlatılmış ve 1880 yılında bitirilmiştir. Uzunluğu azaltılan nehir Avrupa'daki en büyük selden korunma sistemidir.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Macaristan</span> Orta Avrupada bir ülke

Macaristan, Orta Avrupa'da Karpatlarda kurulu olan ve denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Komşuları; batıda Avusturya ve Slovenya, kuzeyde Slovakya, doğuda Romanya ve Ukrayna, güneyde Sırbistan ve Hırvatistan'dır. Başkenti Budapeşte olan Macaristan, OECD, NATO, AB, Vişegrad Grubu ve Schengen üyesidir. Ülkedeki resmî dil, Fin-Ugor dillerinden olan ve Avrupa Birliği'nin 24 resmî dilinden biri olan Macarcadır. Bu bağlamda Macarca, Avrupa Birliği'nde Fince, Estonca ve Maltaca ile beraber Hint-Avrupa dillerinden olmayan dört dilden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Slovakya</span> Orta Avrupada yer alan bir ülke

Slovakya (Slovakça: Slovensko ya da resmî adıyla Slovak Cumhuriyeti (Slovakça: Slovenská republika , Orta Avrupa'da bir ülkedir. Eski Çekoslovakya'nın bir parçasıydı. Başkenti ve en büyük şehri Bratislava'dır.

Havza, bir nehir ya da göl havzası, nehrin kaynağı ile sonlandığı yer arasında kalan, nehre su veren tüm alanı kapsamaktadır. Akarsuyun ana kolu ve yan kolları ile birlikte sularını topladığı ve drene ettiği bu alana akaçlama havzası da denilir.

<span class="mw-page-title-main">Tuna</span>

Tuna, Almanya'nın güneyinde Kara Orman bölgesinde Donaueschingen kasabasında Brigach ve Breg nehirlerinin birleşmesiyle meydana gelen nehir.

<span class="mw-page-title-main">Macarlar</span> Macaristan vatandaşları veya sakinleri

Macarlar, ağırlıklı olarak Macaristan'da, ayrıca azınlık topluluklar halinde Orta Avrupa'da yaşayan ve Fin-Ugor dil ailesine bağlı Macarcayı konuşan halk.

<span class="mw-page-title-main">Tisza Gölü</span>

Tisza Gölü Macaristan'da yer alan en büyük yapay göldür. Heves ilinin güneydoğu ucunda yer alan göl, Borsod-Abaúj-Zemplén, Hajdú-Bihar ve Jász-Nagykun-Szolnok illeri ile de komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Macaristan Ovası</span>

Büyük Macaristan Ovası ya da Alföld, Orta Avrupa'da Macaristan'ın güney ve doğu bölgelerini, Slovakya'nın doğu topraklarını, Ukrayna'nın güneybatısını, Romanya'nın batısını Sırbistan'ın kuzeyini ve Hırvatistan'ın doğusunu kaplayan büyük bir düzlüktür. Karpatya Havzası'nın en geniş bölümüdür.

<span class="mw-page-title-main">Sava</span> Avrupada çay

Sava Nehri, Avrupa'da bir akarsudur. Tuna Nehri'nin sağ kollarından biridir. Sırbistan'ın başkenti Belgrad'da Tuna Nehri ile buluşur. Uzunluğu yaklaşık 990 kilometre olup havzası 95.719 km²'dir. Akarken, Slovenya, Hırvatistan, Bosna-Hersek ve Sırbistan olmak üzere toplam dört ülkenin sınırlarından geçer.

<span class="mw-page-title-main">Lech Nehri</span> Avusturya ve Almanyadan akan nehir

Lech Nehri, Avusturya ve Almanya'dan geçen bir akarsudur. Tuna Nehri'nin sağ kollarından biri olan nehir 264 kilometre uzunluktadır ve 2.550 kilometrekarelik bir havzaya sahiptir. Kaynağı tam olarak Avusturya'nın Vorarlberg ili sınırları içinde kalır. Nehir burada Alp Dağları üzerinde 1865 metre yükseklikte Formarinsee adı verilen bir gölden doğar. kuzey-kuzeydoğu yönünde akarak, Almanya sınırları içine girer ve 12 metre yüksekliğinde bir şelâle oluşturarak dar bir boğaza girer. Alplerden çıktıktan sonra Fussen'deki ovalara girer.

<span class="mw-page-title-main">Oder Nehri</span> Orta Avrupada Çek Cumhuriyetinden ve Polonya-Almanya sınırı boyunca akan nehir

Oder Nehri, Çekya'da doğarak Avrupa'nın kuzey kesimindeki ovaları sular ve Baltık Denizi'ne dökülür. Yaklaşık 850 kilometrelik uzunluğuyla, Vistül'den sonra Polonya'nın ikinci uzun nehridir. Aşağı Oder ve kolu olan Neisse Nehri, Polonya ve Almanya arasındaki sınırı oluşturur. Oder'in en uzun kolu olan Warta Nehri Polonya'nın tam ortasından geçer.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa coğrafyası</span> Avrupanın fiziksel kara kütlesinin tanımı

Avrupa geleneksel olarak Dünya'daki 7 kıtadan biri olarak düşünülmektedir. Oysa Avrupa ve Asya coğrafi açıdan birbirleriyle bağlantılı kıtalardır ve bazen Avrasya adı altında anılırlar. Avrupa'nın geleneksel tanımına göre Ural Dağları Avrupa'nın doğudaki sınırını oluştururlar. Güneydoğu'daki sınırını Ural Nehri oluşturur. Sınır Hazar denizi, Kafkas Dağlarının zirveleri boyunca devam eder, Karadeniz, İstanbul Boğazı, Marmara Denizi ve Çanakkale Boğazı'yla belirlenir. Akdeniz Avrupa'nın güney sınırını, Atlas Okyanusu ise batı sınırını belirler. İzlanda Avrupa'dan çok Kuzey Amerika'ya yakın olmakla birlikte Avrupa'nın bir parçası olarak sayılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Drava</span>

Drava, Güney Avrupa'da nehirdir. Tuna Nehri'nin bir koludur. Yaklaşık 749 km uzunluğunda olan Drava, İtalya sınırlarında bulunan dağlardan doğarak sıra ile Avusturya, Kuzey Slovenya ve Hırvatistan topraklarında akar ve 95 km boyunca Hırvatistan -Macaristan sınırını çizer. Daha sonra Osijek yakınlarında Tuna Nehri ile birleşir.

<span class="mw-page-title-main">Mavi Nil</span>

Mavi Nil Etiyopya'da bulunan Tana Gölü kaynaklı nehir. Beyaz Nil ile birlikte Nil nehrini oluşturan en büyük iki koldan birisidir. Nehrin üst kesimleri Etiyopya'da pek çok kişi tarafından kutsal olarak kabul edilir ve bu nedenle bu nehre Abbay denilir. İncil Yaratılış 2'de belirtilen ve Cennet Bahçesinden dışarıya akan Gihon Nehri olduğuna inanılır.

<span class="mw-page-title-main">Demirkapı (Tuna)</span>

Demirkapı Tuna Nehri’ndeki bir boğazdır. Tarihî dönemden beri bilinen ve kullanılan meşhur bir nehir boğazıdır. Boğaz, Sırbistan ve Romanya sınır hattının bir kısmını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Timiș Nehri</span>

Timiş Nehri Romanya ve Sırbistan'da bulunan bir ırmak'tir. Timiş Nehri'nin kaynağı Romanya, "Caraș-Severin ilçesi"'nde Karpatlar Siradağlari güneyinde 2190 m irtifali "Tracu Dağlari"'ndadır. Timiş Nehri Romanya'da Banat yaylasını geçip Sırbistan'da Pançova'da Tuna Nehri'ne katılır. Timiş Nehri'nin uzunluğu 339.8 km olup bunun 241 km'si Romanya'da, 118 km'si Sirbistan'dadır. Havza alanı 13.085 km²'dir.

<span class="mw-page-title-main">Ada, Sırbistan</span>

Ada, Sırbistan'da Voyvodina bölgesine bağlı bir kasabadır. Kasabanın içinden Tisa nehri geçer. Kasabanın nüfusu 2011 sayımına göre 9.564'dür.

<span class="mw-page-title-main">István Tisza</span> Macar siyasetçi (1861-1918)

Kont István Tisza de Borosjenő et Szeged Macar siyasetçi, siyaset bilimci, başbakan ve Macar Bilimler Akademisi üyesi. Yaşamının en öne çıkan dönemi ikinci defa başbakan olduğu sırada Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'na girmesidir. Daha sonra Krizantem Devrimi sırasında aynı zamanda Macaristan'ın Avusturya ile olan siyasi birliğini bitirdiği gün olan 31 Ekim 1918'de suikaste uğrayarak öldürülmüştür. Tisza Avusturya Macaristan imparatorluğu'nun çifte monarşi rejimini desteklemiştir ve o zamanların liberal-muhafazakâr ittifakı içinde yer almıştır.

Batar, Ukrayna ve Macaristan'da bir nehirdir. Tiszabecs'e katıldığı Tisa nehrinin sol koludur. Kaynağı Cherna köyü yakınlarında, Vynohradiv Raion'daki Korolevo'nun yaklaşık 10 kilometre (6 mi) doğusundadır. Cherna, Hudia, Kholmovets ve Magosliget köylerinden akar.

<span class="mw-page-title-main">Bodrog Nehri</span>

Bodrog, doğu Slovakya ve kuzeydoğu Macaristan'da bir nehirdir. Tisza nehrinin bir koludur. Bodrog, Slovakya'nın doğusunda Zemplín yakınlarında Ondava ve Latorica nehirlerinin birleşmesiyle oluşur. Macaristan'daki Felsőberecki köyünde Slovak-Macaristan sınırını ve aynı zamanda Slovakya'nın en alçak noktası olduğu Slovakya'daki Streda nad Bodrogom'u geçer ve Macar ilçesi Borsod boyunca akışını sürdürür. -Abaúj-Zemplén, Tokaj'da Tisza nehri ile buluşana kadar. Rotası boyunca bir kasaba Macaristan'da Sárospatak'tır.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan coğrafyası</span>

Macaristan, Orta Avrupa'nın güneydoğu bölgesinde, Balkanlar'a sınırı vardır. Denize ise kıyısı olmayan bir ülkedir. Karpat Havzası'nda yer alan 93.030 kilometrekarelik bir alana sahiptir ve yaklaşık kuzeyden güneye 250 km ve doğudan batıya 524 km'dir. Kuzeyde Slovakya, kuzeydoğuda Ukrayna, doğu ve güneydoğuda Romanya, güneyde Sırbistan, güneybatıda Hırvatistan, batı ve güneybatıda Slovenya ve batıda Avusturya ile paylaşılan 2.106 km sınırı vardır.